Манай улсад ураны  чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж байсан Канадын хөрөнгө оруулалттай “Хан ресурс” компани Монгол Улсын Засгийн газ­рыг Арбитрын шүүхэд өгөөд бай­гаа. Тэд шүүхэд хандах болсон шалт­гаанаа “Монголын Засгийн газар Дор­нод ураны орд газарт тусгай зөвшөөрөл эзэмших эр­хийг хураан авсан нь хууль зөрчсөн үйлдэл” хэмээн тайлбарлаад 200 сая ам.доллар нэхэмжилсэн байна. Арбитрын шүүх хурал ирэх сарын 9-нд болох бөгөөд нэхэмжлэл гарга­сан, шүүхэд дуудагдсан хоёр талын аль аль нь “Шүүхийн шийдвэр ма­­най талд гарна гэдэгт итгэлтэй байна” гэсэн утга санаа бүхий мэ­дэгд­­лийг хийсээр байгаа. “Хан ресурс” ХХК-иас  “Монгол Ул­сын Засгийн газар, холбогдох бай­­­гууллагууд манай компанийн орол­­цоо­­гүйгээр компанийн эрх аш­гийг үл хүндэтгэсэн шийдвэр гарга­сан. Мөн эд хөрөнгийг нөхөн олговор­гүй хураан авсан нь хэд, хэдэн хууль тогтоомжийг зөрчсөн. Тиймээс манай талын нэхэмжлэл маш сайн үндэслэлтэй” хэмээсэн. Ха­рин  манай талаас Цөмийн энергийн газрын удирдлагууд “Төв Азийн уран”, “Хан ресурс” ХХК-иуд хуульд заасан нөхцөл, шаард­лагыг хангаагүй, төрийн хууль тог­тоом­жыг үл хүндэтгэсэн учир тус­гай зөвшөөрлийг шинэчлэн олгох бо­ломж­гүй гэх хариултыг өгч байгаа билээ.

Өнгөрсөн долоо хоногийн баасан гарагт болсон УИХ-ын чуулганы үеэр Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Бат­болд Цөмийн энергийн тухай хуу­лийн хэрэгжилтийг танилцуулсан. Түүнч­лэн “Хан ресурс” компанийн нэхэмжлэлтэй холбоотой дээрх маргаанд Мон­гол Улсын Засгийн газрын төлөөллийг бэлт­гэл ажлыг яаравчлуулахыг аж­лын хэсгийнхэнд даалгасан юм. Бэлт­гэл ажлыг гүйцэтгэхээр бай­гуул­­сан ажлын хэсгийг Хууль зүй, до­тоод хэргийн яамны Төрийн на­рийн бичгийн дарга Г.Баясгалан ахалж байгаа бол ажлын хэсгийн дэд дар­гаар Цөмийн энергийн газрын дарга С.Энхбатыг томилсон. Мөн ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд Төрийн өм­чийн хорооны дарга Д.Сугар, “Мон Атом” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Р.Бадамдамдин нарын хүмүүс багтаж байгаа юм. Ажлын хэсгийнхэн өчиг­дөр хуралдаж Арбитрын шүүхэд Зас­гийн газрыг төлөөлөх арбитрчийг сон­гох асуудлыг хэлэлцсэн байна. Ажлын хэсгийн дэд дарга С.Энхбат энэ талаар тодорхой мэдээлэл өг­сөн­гүй. Одоо­гийн байдлаар ар­битр­чийг сон­гох 30 хоногийн хуга­цаа талдаа ороод байгаа. Ямар­тай ч аж­лын хэсгийнхэн олон улсад үйл ажил­лагаа явуулдаг өм­гөөл­­лийн турш­лагатай, нэр хүнд бүхий арав га­руй хуулийн компаниас нэгийг нь сонгохоор төлөвлөөд бай­на хэмээн бидэнд мэдээлсэн юм. Ийн­хүү Мон­гол Улсын Засгийн газар өөрийгөө төлөөлөх арбитрчийг сон­гохоор ху­рал­даж байхад  “Хан ресурс” ХХК 30 гаруй хөрөнгө оруулагчдын иймэрхүү маргааныг нааштайгаар шийдвэрлүүлж чадсан туршлага, нэр хүндтэй арбитрч Л.Ив Фортьерийг ажиллуулах шийдвэрээ нэгэнт гаргачихаад байна.

Цөмийн энергийн газрын Цөмийн материалын хэлтсийн дарга Т.Баяр­баясгалангаас Арбитрын шүүхийн бэлт­гэл ажлыг хэрхэн хийж байгааг  тод­рууллаа.

-Арбитрын шүүх хуралд бэлт­гэх цаг хугацаа давчуу байгаа гэд­гийг Монгол Улсын Ерөнхий сайд сануулсан. Бэлтгэл ажил аль ша­тандаа явж байна вэ? 

-Засгийн газраас “Хан ресурс” ХХК Монгол Улсын хэд, хэдэн хууль тогтоомжийг зөрчсөн хэмээн үзэж байгаа. Одоо холбогдох бай­гуул­лагуудаас бичиг баримтуудыг татан авчирсны үндсэн дээр судалгаа хийж байна.  Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр үйл ажиллагаа явуулж буй ураны чиглэлээр лиценз эзэм­шиж буй байгууллагууд жил бүр үйл ажиллагааныхаа тайланг өгч, түүнийг нь холбогдох газрууд хяна­даг. Үүнээс тус компанийн ямар үйл ажиллагаа явуулсан, хэдий хэм­жээний зардал гаргасан, хайгуул, олбор­лолт хийсэн газартаа ямар хэм­жээний хөрөнгө оруулалт хийсэн зэрэг нь тодорхой харагдана. Маш тодорхой асуудал байгаа.

-Энэ бүхэн Арбитрын шүүхийн өмнө хангалттай нотолгоо болж чадах болов уу?

-Үүнээс гадна “Хан ресурс” ХХК Монголын үндсэн томоохон орд дээр хувьцаа гаргаад олон улсын хөрөнгийн зах зээл дээр гаргасан. Хувьцаагаа зарж, борлуулаад ашиг олж байгаа нь тодорхой байгаа. Гэтэл Монгол Улсын хуульд зааснаар бол дээрх үйл ажиллагааг явуулахдаа Мон­голын Хөрөнгийн бирж дээр хувьцааны 10-аас доошгүй хувийг бор­луулах ёстой. Тус компани үүнийг биелүүлээгүй. Үүнийг 2009 онд МХЕГ-аас тогтоочихсон. Тус ком­панид 1997 онд ашиглалтын ли­ценз олгосон байдаг. Хуулиараа бол ашиг­лалтын лиценз авснаасаа хойш гур­ван жилийн дотор үйл ажиллагаа явуулах ёстой. Гэтэл 10 гаруй жил үйл ажиллагаа огт явуулаагүй. Энэ бол маш тодорхой хуулийн хэм, хэм­жээг зөрчсөн асуудал. Энэ бүхнээс үз­вэл Монголын тал ялалт байгуулах өндөр магадлалтай.

Зохиогчийн эрх: