Эцгийнхээ өмнөөс цэрэгт явж буй охины тухай өгүүлэх “Мулан” хүүхэлдэйн киног мэдэхгүй хүн байхгүй биз. 1998 онд гарсан уг хүүхэлдэйг Хятадын домог болсон Хуа Мулан гэх дайчин бүсгүйгээс санаа авч, Уолт Дисней компани амилуулж байжээ. Уг бүтээлд Хүннү гүрний хаан Модун Шаньюйгийн армийг авхаалж самбаа гарган, Мулан охин дарж байгаа тухай тод харуулдаг. ‘Мулан’ энгийн нэг хүүхэлдэйн кино байж болох ч “Түүхээс сэдэвлэн бүтээсэн” гэсэн богинохон өгүүлбэр дэлхий нийтэд буруу ойлголтыг төрүүлжээ.

Учир гэвэл Хятадын Коммунист намын 19 дүгээр Их хурлыг сурвалжлахаар Азийн 20 гаруй орны 25 сэтгүүлчтэй Бээжинд нэг баг болж ажилласан юм. Анх уулзахдаа сэтгүүлч бүр нэгнийгээ танилцуулж, нэр усаа тогтоож эхэлж байв. Энэ үеэр хэд хэдэн орны сэтгүүлчид “Монголын сэтгүүлч юм уу. Танайх чинь Хятадын нэг хэсэг бил үү” гэж асуув. Зарим нь Өвөрмонголтой андуурснаа ч хэлж байв. Гэхдээ энэ талаар асуусан сэтгүүлч нэг биш нэлээд хэд байсан нь дэлхий нийт бидний талаар хэр мэдлэгтэй байгааг харуулсан юм. Монгол гэхээр тэдний толгойд Чингис хаан, тал нутаг хоёр л хамгийн түрүүнд буудаг бололтой.
 

Харин нэг оройн хоолны үеэр тун сонирхолтой яриаг Непалын сэтгүүлч эхлүүлсэн юм. Тэрбээр зүүн өмнөд Азийн хэвлэл мэдээлэл хариуцсан Хятадын ажилтнаас “Танай Мулан хүүхэлдэйн кинонд гардаг түүх үнэн юм уу” гэсэнд мань хятад залуу “Бүгд үнэн. Бодит түүхээс сэдэвлэн бүтээсэн юм” хэмээн бахархалтайгаар ярьж байна. Би ч эхэндээ юу ярихыг нь хэсэг чимээгүй сонсч сууснаа тэсэлгүй “Нэг охин бүхэл бүтэн армийг дарсан гэх гээд байна уу. Модун Шаньюйг дарсан нь худлаа шүү” гэхэд “Зөвхөн Муланы тухай түүх нь үнэн. Дайчин бүсгүй эцгийнхээ өмнөөс цэрэгт явж байсан юм” гээд алдаагаа засаад уучлалт гуйсан юм.

Энэ мэтчилэн түүхийг санаатайгаар болон санамсаргүйгээр гуйвуулсан кино, хүүхэлдэй цөөнгүй бий. Өнгөрсөн онд Холливүдийн алдарт жүжигчин Мэтт Дэмоны тоглосон “The Great Wall” кино нээлтээ хийсэн. Кинонд цагаан хэрэмний цаанаас довтлох мангасуудтай Хятадууд хэрхэн тэмцэж байгаа талаар гардаг. Уг киног үзсэн хүний тархинд цагаан хэрэмний цаана үнэхээр мангас байсан мэт сэтгэгдэл төрүүлж байгааг үгүйсгэхгүй.

Монголын үндэсний олон нийтийн радио, телевизээр орой бүр Хятадын олон ангит кино айл бүрийн хойморт урилгагүй зочилж байна. Үүнийг бас бодолцохгүй өнгөрч болохгүй. “Хятадын театр” кино төслийн хүрээнд МҮОНРТ-ээр “Ухаарч амьдрах хорвоо”, “Миний жаахан нар”, “Хүний мөс”, “Мөрдөгч Ди буюу нууцлаг гүрэн” зэрэг Хятадын олон ангит уран сайхны кино гарч байгаа нь энэ юм. Ингээд болоогүй ойрын таван жилд Хятадын шилдэг 25 киног орчуулан хүргэх юм. МҮОНРТ бол орон даяар үнэгүй цацагддаг хамгийн том суртал ухуулгын хэрэгсэл гэж болно. Үүгээр урд хөршийн соёлыг орой бүр “бөмбөгдөж” байна.

Анзааргагүй явсаар нэг мэдэхэд “Мулан”-дуулах аюул ойрхон байна гэдгийг сануулахыг хүслээ.