Хөрөнгийн бирж дээр өчигдөр 164 сая төгрөгийн арил­жаа хий­жээ. Үүнийг “Гаднаас их хэмжээний мөнгө орж ирсэн нь харагдаж байна” хэ­мээн брокерууд хэлэх аж. Жишээ нь “АПУ” компанийн хувьцаа өнөө­дөр (өчигдөр) арилжаа эхлэхэд 2500 байсан нь 2700 болж, “Шарын гол”-ын хувьцаа гэхэд 11 мянга 500 төг­рөгөөс 12 мянган төгрөгт хүрчээ. Арил­жааны үеэр брокерууд утсаа авах ч завгүй байдаг юм билээ. Ялан­­гуяа “Сайн байна уу, юм тод­руу­лах гэсэн юм” гэхэд дургүй бай­гаа нь илт. Өнөөдрийн байдлаар ма­найд нийт 46 брокер, дилерийн ком­пани үйл ажиллагаа явуулж бай­на. Харамсалтай нь ма­най улсын Хө­рөнгийн бирж, брокерийн пүүсүүд иргэдийн дунд нэр хүнд муутай хэвээр байгаа нь үнэн. Тухайлбал, 90-ээд оны дундуур арилжааны бан­кинд иргэдийн хувьцааны мөн­гийг байршуулсан банк нь дам­пуурснаас болж нэлээд маргаан дэг­дээ­сэн. Үүнээс болж өнөөг хүртэл Үнэт цаасны төлбөр тооцоо төвлөрсөн хад­галамжийн төвийнхөн иргэдийн мөнгийг ганц банкинд итгэж хадгалуулалгүй олон банкинд тараан байршуулдаг болсон юм билээ. Мөн  “Анод” банкны хохи­рогчид брокер, дил­ерийн ком­паниудын бай­ранд дайрч орж ирэн “Та нар миний мөн­гийг яасан, мөн­гөө авмаар бай­на” хэмээн бу­химдах явдал цөөнгүй гар­чээ. Уг нь бол брокер, ди­лерийн ком­паниуд хү­мүү­сийн хувьцааг ав гэвэл авч, зар гэвэл зардаг л үүрэгтэй шүү дээ. Ийм байд­лаар брокер, ди­лерийн пүү­сүү­дийг хүнд байдалд оруулдаг атлаа тэднийг дэмждэг хууль эрх­зүйн зохицуулалт манайд даанч дутмаг байна.

Жилийн өмнө Банкны тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулснаар санхүүгийн зах зээлд арилжааны бан­куудад давуу эрх олгох үйл­дэл нүдний өмнө өрнөж эхэлсэн. Брокеруудын үзэж буйгаар уг хуулийн дагуу арил­жааны банкууд андрайтер хийж, өөрийн хөрөнгийнхөө 20 хүр­тэлх хувиар хувьцаа худалдаж ава­хыг зөвшөөрсөн гэх. Үүний да­гуу банкны тухай хуулийг үзэхэд дээрх хуулийн 6.1.9-д үнэт цаас гар­гах, худалдах, худалдан авах эрх­тэй хэмээн заажээ. Мөн хуулийн 17.4-т банк худалдан авах үнэт цаас­ны эзэмшлийн нийт дүн нь банк­ны өөрийн хөрөнгийн 20 хувиас хэ­тэрч болохгүй бөгөөд энэ нь нэг ком­панийн гаргасан хувьцааны нийт дүнгийн 10 хувиас дээшгүй байна. Үүнд Засгийн газар, Төв банкнаас гаргасан үнэт цаас хамаарахгүй хэмээсэн байв. Гэтэл Монголд үнэт цаасны зах зээл дөнгөж хөг­жиж эхлэх шатандаа явж байхад банкны эрсдэлтэй зах зээлийг үүн дээр нэмнэ гэвэл зүйд ний­цэх үү. Бас болоогүй банкуудад брокер диллерийн эрх өгөх талаар ч Санхүүгийн зохицуулах хороогоор яригдаж байгаа гэсэн. Ингэхээр банк бүр ч давуу эрхтэй болно. Нэг ёсондоо олон жил ажилласан турш­лагатай брокерууд хөрөнгийн  зах зээлд туршлага муутай гэхдээ давуу эрхтэй банктай өрсөлдөнө гэсэн үг.

Банкны зах зээл өнөөдөр манай улсын нийт санхүүгийн зах зээлийн 95 хувийг эзэлдэг. Угтаа бол хөрөнгийн зах зээл, Банкны зах зээл аль аль нь тэнцвэртэй байх, нэг нэгнээ нөхөх ёстой байдаг. Ингэснээр аль нэг нь эрс­дэлд орвол нэг нь зах зээлээ аваад явчих зарчим үйлчлэх ёстой аж. Тийм байтал манай санхүүгийн салбарынхан банкируудын лоббид хэт өртөж хөрөнгийн зах зээлээ бан­кинд хумиулах үйлдлийг юу ч бо­долгүйгээр хийгээд байгаа нь хачир­халтай.

Зохиогчийн эрх: