Сонгинохайрхан дүүргийн 25 дугаар хороонд оршин суугч нэгэн иргэн бидэнд дээрх мэдээллийг ирүүлсэн юм. Оюутнууд “Хүний хөгжил сан”-гаас сургалтын төлбөрт шилжүүлэх 500 мянган төгрөгийг  авах эрхээ нээлгэхээр холбогдох бичиг баримтыг бүрдүүлж байна. Монгол Улсын хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж буй их, дээд сургуулиудын 150 гаруй мянган оюутан уг мөн­гийг авах бөгөөд улсын төсвөөс оюутнуудын сургалтын төлбөрт 82.5 тэрбум төгрөг төсөвлөөд бай­гаа билээ.

Аймаг, нийслэлийн сум, дүүргүүд их, дээд сургуульд сурал­цагчдын материалыг хүлээн авч дуусаад Нийгмийн хамгаалал, хөдөл­мөрийн яаманд ирэх сарын 1 гэхэд хүргүүлсэн байх ёстой. Улмаар тус яамнаас сургууль, орон нутаг, нийс­лэлийн дүүргүүдээс ирүүлсэн мате­риалыг тулгаж ирэх сарын 25 гэхэд нэгдсэн мэдээллийг гаргах юм. Гэтэл зарим оюутан харъяа хорооны ажилтнаас “Материалаа өгөх гэж бай­гаа бол хог, гэрлийн мөнгөө төл” гэ­сэн шаардлагыг сонсч байгаагийн нэг жишээ энэ. Сонгинохайрхан дүүр­гийн 25 дугаар хорооны ажил­тантай уулзаж энэ талаар лавлалаа. Ямартай ч бидэнд хандсан иргэний мэдээлэл ортой  байв. Учир нь тус хорооныхон “Төр засаг ам­лалт, үүргээ биелүүлж байна. Харин иргэд зөвхөн “юм” нэхдэг. Бид иргэдэд “Та бүхэн ч гэсэн үүр­гээ биелүүл. Хог, гэрлийнхээ мөн­гийг төл” гэсэн шаардлага тавьж байгаа” гэх хариултыг өгсөн юм. Тэд тодорхойлолт өгөхдөө хорооныхондоо дээрх шаард­лагыг тавьж байгаа юм байна. Гэхдээ хороодын ажилтнуудад энэ талаарх чиг үүргийг “дээрээс” өгөөгүй нь өөр хэд, хэдэн хороогоор орсны дараа тодорхой болов. Сонгинохайрхан дүүргийн 24 дүгээр хорооны Засаг дарга Л.Төмөрбаатар “Манай хороон дээр хорооны тодорхойлолт, өргөд­лийн маягт хоёрыг л авч байгаа. Цагаан сар дөхөж байгаа болохоор иргэдэд “Хог, шороогоо цэвэрлэ, зо­хих төлбөрөө барагдуул” гэж анхааруулж бай­гаа. Гэхдээ мөнгөө төлөхгүй бол мате­риалыг чинь өгөхгүй гэсэн зүйл байх­гүй” гэв. Иргэд харъяа хороон дээрээ сургууль, хорооны тодор­­хойлолт, өргөдлийн маягт, дүн­гийн хүснэгтээ аваачиж өгөхөд л болох аж. Гэсэн ч нийслэлийн зарим хороо иргэдээс дээрх материалуудыг бүгдийг нь шаардахгүй байгаа юм билээ. Үүнээс харвал эх орны хишиг хүртэх гэдэг ярвигтай ажил бололтой. Сонгуулийн үеэр улстөрчдийн өгсөн амлалт болох эх орны хишгийг хүртэхийн тулд Монгол Улсын иргэд иргэний шинэ­чилсэн бүртгэлд хамрагдсан байх ёстой. Бүртгэлээ хийлгэх гэхээр бичиг баримтын зөрчилтэй, хаясан, гээ­сэн байна гэнэ. Улмаар лавлагаа ав гээд хэдэн өдөр дугаарлуулна. Гэх­дээ тухайн  иргэний хариуцлагаас гадна төрийн албаныхан ажлаа муу хийс­нээс болж асуудал гарч байгааг энд онцлох гэсэн юм. Төрийн албан хаагчид шинэчилсэн бүртгэлд хамрагдаж мөнгөө авахаар очи­ход энэ мэт шаардлага тавих нь олонтаа.

Сүхбаатар дүүргийн есдүгээр хорооны ажилтан М.Батдэлгэр:

-Манай хорооныхон дээр иргэд, оюут­нуудад аль болох хүндрэл учруу­лахгүйг хичээн  ажиллаж байна. Оюут­нуу­даас “Хүний хөгжил сан”-гийн мөнгө олгох дэвтэр, хувийн хэргийг л шаардаж байгаа. Хувийн хэрэг гэдэг нь “Миний хувь хүртэх хувийн хэрэг” гэсэн тухайн оюутны талаарх дэлгэрэнгүй мэдээлэл байгаа юм. Оюутанд тодор­хойлолт гаргаж өгөхдөө ус, хог, гэрлийн мөнгөө төлсөн эсэхийг нь дав­хар шалга гэсэн үүргийг хэн ч өгөөгүй. Тийм шаардлага тавьж бай­гаа бол тухайн хорооныхон өөрсдөө л санаачилсан байх гэж бодож байна.

ЗЭЭЛ, ТУСЛАМЖ ОЛГОХЫГ ТҮР ТҮДГЭЛЗҮҮЛЖЭЭ

Оюутнуудад тулгамдсан өөр нэгэн асуудал нь сургалтын төрийн сангийн зээл, буцалтгүй тусламжийг “Хүний хөгжил сан”-гаас мөнгө өгөх  нэрийдлээр хаасан явдал. Энэ асуудалд иргэд ямар байр суурь­тай байгааг сонирхлоо. Зарим хүн “Энэ улстөрчид үнэн арга­тай” гэж ирээд л ярьж байх юм. Мөнгө өгч байгаа гээд өмнө нь өгдөг бай­сан зээл, тусламжийг нь хаасан боло­хоор тэд ийн өгүүлж байна. Ямартай ч иргэд “Ирэх онуудад зээл, тусламжийг хэвийн олгох хэрэгтэй” гэсэн саналтайгаа илэрхийллээ. Манай улсын хэмжээнд одоогийн байдлаар 42 мян­ган оюутан зээл, тусламжид хамраг­даад байгаа юм байна. Зарим их, дээд сургуулийн удирдлагаас 2011-2012 оны хичээлийн жилд оюутнууд зээл, тусламжид хамрагдах эсэ­хийг тодруулсан юм. Гэсэн ч тэд одоохондоо тодорхой мэдээлэлгүй байгаа аж. Санхүү, эдийн засгийн дээд сургуулийн хичээлийн эрх­лэгч С.Ишцэдэн “Энэ асуудлаар Сургалтын төрийн сангийнхантай холбогдож тодруулсан. Энэ онд л түр түдгэлзүүлсэн гэх хариултыг өг­сөн. Гэвч ойрын жилүүдэд хэрхэх эсэх нь тодорхойгүй. Тиймээс оюутнууд үүнд санаа зовох хэрэггүй” гэлээ. Харин Сургалтын төрийн сангийн гүйцэтгэх захи­рал Д.Нансалмаа өмнө нь манай сонинд “Буцалтгүй тусламж, зээлийг хаах эсэх талаар тодорхой мэдээлэл өгөх боломжгүй” гэх хариултыг өгч байсан. Ямартай ч Сургалтын төрийн сангийн буцалтгүй тусламж, зээл олгох журамд өөрчлөлт оруулах нь тодорхой байгаа бөгөөд сурлагын дүнг нь харгалзан хамруулдаг болох тухай хэлэлцэж байгаа ажээ.

“Их засаг” их сургуулийн оюутан Б.Гэрэл:

-Хороон дээрээ очоод материалаа өгчихсөн. Манайх Баянзүрх дүүргийн долдугаар хороонд харъяалагддаг юм. Би өмнө нь Сургалтын төрийн сан­гаас  буцалтгүй тусламж авдаг бай­сан. Хэрвээ ирэх намар Сургалтын төрийн сан, “Хүний хөгжил сан”-гаас зээл, тусламж олгохгүй бол төл­бөрөө өөрсдөө төлөх юм шиг байна лээ. Энэ нь л хэцүү санагдаж байна. Дээрх  сан­гаас зээл, тусламж авдаг байсан оюут­нуудад “Хүний хөгжил сан”-гийн мөнгө нэмэр болохгүй  гэж бодож байна.

Зохиогчийн эрх: