Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцүүлэг өнөөдөр /2017.08.22/ Дорноговь аймгийн Сайншанд суманд үргэлжиллээ.

Хэлэлцүүлэгт Дорноговь аймгийн Засаг дарга Т.Энхтүвшин, аймгийн ИТХ-ын дарга С.Түмэнбаяр, ИТХ-ын Тамгын газрын дарга Н.Хонгорзул, Сайншанд сумын Засаг дарга С.Одбаяр болон Сайншанд, Айраг, Мандах, Даланжаргалан, Дэлгэрэх, Алтанширээ, Сайхандулаан, Иххэт сумын иргэд оролцлоо.

Иргэд сонгуулийн хугацааг зургаан жил болгох нь үр дүнтэй гэх саналыг цөөнгүй хэлсэн. Мөн нэг сонгогдсон гишүүнийг улируулан сонгох саналыг ч гаргаж байлаа. Орон нутгийн хувьд шүүх засаглалын тогтолцоо ард түмний төлөө бус мөнгөтэй хүмүүст үйлчилж байгаа тухай шүүмжилж, шүүгчийн насыг ахиулах заалтыг дэмжиж буйгаа онцолсон. Зөвхөн шүүгч төдийгүй УИХ-ын гишүүнд нэр дэвшигч 35-40 нас хүрсэн байвал зүгээр гэх санал ч гарсан. Харин Ерөнхийлөгчийн хууль санаачлах эрхийг боомилох нь буруу гэсэн юм.

Сайншанд сумын иргэн Л.Шагдарсүрэн “Үндсэн хуулийн өөрчлөлт зөвхөн өнөө жил яригдаж байгаа асуудал биш. Хэд хэдэн парламент дамжин яригдсан ч шийдэх боломж олдож байсангүй. Үндсэн хуульд тодорхой заалт оруулах ёстой. Жишээлбэл, УИХ-ын чуулганы хуралдааны цаг бол чухал заалт. Цаашлаад Монгол Улсын тусгаар тогтнол, гадаад харилцаанд нөлөөлөхүйц заалт нэмэлтээр орж байгаа юм байна. Гэхдээ Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахдаа хамгийн гол нь ард иргэдийн саналыг сайн тусгах шаардлагатай. Жирийн малчнаас эхлээд бүх иргэн Үндсэн хуулиа мэдэж байх ёстой учраас хуулийн төслийг танилцуулах ажлыг шат шатандаа сайн явуулах нь зөв. Үндсэн хууль хэдхэн хүний санал, үзлээр батлах асуудал биш. Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг улс төрийн бүлэглэлийн төвшинд харж болохгүй. Шинээр сонгогдсон Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрх хэрэгжиж дууссаны дараа нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан Үндсэн хууль хэрэгжихээр байгаа” гэв.

Сайншанд сумын иргэн Ц.Бадиа “УИХ-ын тогтоолын дагуу Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах ажлын хэсэг томилогдоод орон нутагт ажиллаж байна. Ер нь Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах шаардлага бол бий. Яагаад гэвэл, нийгмийн харилцаа өөрчлөгдөх бүрт хууль дагаж өөрчлөгдөж, боловсронгуй болж байх ёстой гэж боддог. Гэхдээ Үндсэн хуульд ямар өөрчлөлтүүд оруулах вэ гэдэгт маш сайн ач холбогдол өгч, судлах ёстой. УИХ-ын гишүүнийг иргэдтэй холбох механизмыг сайн зохицуулмаар байна. Ингэхгүй бол УИХ нь ард иргэдээсээ хэтэрхий хол хөндий ажиллаад байна уу гэж боддог. Хоёрдугаарт, хууль, засаглалын төвшинд маргаан их байна. Шүүхийн тогтолцоог улам бүр боловсронгуй болгох нь чухал. Цаашлаад нутгийн өөрөө удирдах ёсны байгууллагын тухай асуудал 1992 оны Үндсэн хуульд шинээр үүссэн учраас ард түмэн хүлээж аваад багагүй хугацаанд харлаа. Энд болохгүй зүйл байгаа юу гэвэл байгаа. Тухайлбал, Засаг даргыг томилох асуудлыг сүүлийн үед нэлээд ярьж байна. Багийн нийтийн хурлаар Засаг даргыг сонгохоор ах дүү, найз нөхдөө цуглуулж байгаад ямарч боловсролгүй хүнийг сонгочихдог. Тиймээс сумын Засаг дарга нь шууд томилоод явах заалтыг дэмжинэ” гэв.

Шүүгчийн насыг нэмж байгаа нь зөв ч, томилогдсон шүүгч нарыг хэрхэх талаар асууж тодруулсан. Үүнд ажлын хэсгийн зөвлөх Л.Батмөнх “Шүүгчийн насыг тогтоохдоо олон улсын жишгийн дагуу хэд хэдэн судалгаа хийсний үндсэн дээр заалтыг тусгасан” гэлээ.

Иргэд дордуулсан долоон заалтын хэдийг сайжруулж, нэмэлт өөрчлөлт оруулж байгаа талаар тодруулсан. Үүнд ажлын хэсгийн гишүүн хэлэхдээ дээрх долоон заалтын дөрвийг хөндөж, өөрчлөлт оруулж байгааг тайлбарлав. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүний ирц, УИХ-ын дэд даргыг сонгох, чуулганы хуралдааны цагийг нэмэх, УИХ-ын гишүүнийг эргүүлэн татах зэрэг заалтууд тусч байгаа юм. Хэлэлцүүлэг Багахангай дүүргээс үргэлжилнэ гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.