-150 мянга гаруй оюутанд олгох 500 мянган төгрөгийн “тэтгэлэг”-т 2011 оны улсын төсвөөс 82.5 тэрбум төгрөг зарцуулахаар төсөвлөөд байна. 150 мянга гаруй оюутны дийлэнх нь зорьсон зорилгоо биелүүлж, мэргэжлээрээ “хоолоо олж идлээ” гэхэд хамгийн багаар тооцоход 20 хувь буюу 30 мянган оюутан сургууль төгслөө ч ажлын байр олдохгүй гэх шалтгаанаар дахин сурах, эсвэл хаа нэгтээ зөөгч, худалдагч гэх мэт ажил эрхлэх нь тодорхой байх. Тэгэхээр 2011 онд улсын төсвөөс зарцуулсан 15 тэрбум төгрөг далайд асгасан атга давс шиг алга болно гэсэн үг-

Чихэр өгч хүүхэд  хуу­рахтай адил сонгуульд амалсан амлагаандаа түүртсэн төрийн сэнтийд сууг­чид эх орны хувь хишиг нэрээр иргэддээ бэлэн мөнгө тараалтын ээлжит шоу нь сур­галтын төл­бөр хэлбэрээр олгох 500 мянган төгрөг. Сурсан ч бай, сураагүй ч бай дээд сургуульд сурч л байгаа бүртгэлтэй л бол энэхүү хувь хишгийг хүртэх эрх нь нээлттэй. Аливаа улс орон хөгжиж, дэв­жин бая­лаг бүтээхийн тулд оюун­лаг чад­­вар­лаг иргэдийг бэлт­гэн гар­гахад анхаардаг нь зүйн хэрэг. Хэрвээ үр дүнгээ өгдөгсөн бол 500 мянган төгрөг ч багадна. Гэтэл манай ул­сад боловсрол эзэм­ших байд­лын тухайд бусад орнууд­тай харьцуулахад нилээд өн­дөр төвшинд байдаг хэдий ч боловсролтой иргэдийн чад­вар, чадамж ямар байгааг Оюу­т­ол­гой, Тавантолгой гэх мэт то­моохон ордуудад ажил­лах боловсон хүчний байд­лаас харагдаж байна гэж хэлж болно. Хатуухан хэлэхэд одоо­гоор манай улсад үйл ажил­лагаа эрхэлж буй гадаадын хө­рөн­гө оруулагчид удирдах бо­лоод дээд, дунд тушаалын албан тушаалтныг өөрсдийн орны хүнээр удирдуулж, ца­лин, хөлс, ахуй хангамж зэр­гээр нийлээдгүй хувийг ха­лаас­лаад гардаг нь нууц биш.  Дээд боловсролын диплом өвөр­төлсөн залуус хаа сайгүй ат­лаа чадваргүйгээс санал тавь­­­сан ажлын байранд тэн­цэх­гүй. Эсвэл буй боломжоо ашиглан төрийн байгууллагад “шингэх” гэсэн санаархалтай за­­­луус гудамжаар нэг “лааз өшиглөцгөөж” байгаатай хэн ч маргахгүй биз. Хятадууд Манж улсыг эзлэхдээ “Манж хүн ажил хийх ёсгүй” гэх “цаасан малгай өмсгөх” бодлого баримталж, ямар ч ажлыг хийх чадваргүй хү­­мүүс болгон эрхшээлдээ оруулж бай­сан гашуун түүх бий.

Одоогоор төрийн болоод хувийн хэвшлийн их дээд сургуульд суралцаж буй 150 мянга гаруй оюутнуудын дийлэнх нь эдийн засаг, хууль эрх зүй, багш, эмч гэх мэт түгээмэл мэргэжлээр суралцагсад. Гэтэл орчин үеийн хөгжил дэвшилд хөл нийлүүлэхүйц уул уурхай, барилгын гэх мэт нарийн мэргэжлийн инженер техникийн ажилтнууд дутагдалтай байгаа асуудалд шийдвэр гаргагчид анхааралаа хандуулсан бол хамгийн хурднаар тооцоход 4-5 жилийн дотор гаднын орноос оруулж буй хөрөнгө оруулалтын тодорхой хувь нь дотооддоо шингэх нөхцөл бүрдэх юм. Тэр хирээр улс орны болоод хувь иргэний санхүү эдийн засаг дээшлэх учиртай.

Дээрх 150 мянга гаруй оюу­танд олгох 500 мянган төгрөгийн “тэтгэлэг”-т 2011 оны улсын төсвөөс 82.5 тэрбум төгрөг зарцуулахаар төсөв­лөөд байна. 150 мянга га­руй оюутны дийлэнх нь зорь­сон зорилгоо биелүүлж, мэргэжлээрээ “хоо­лоо олж идлээ” гэхэд хам­гийн ба­гаар тооцоход 20 хувь буюу 30 мянган оюутан сургууль төгслөө ч ажлын байр олдохгүй гэх шалтгаанаар дахин сурах, эсвэл хаа нэгтээ зөөгч, худалдагч гэх мэт ажил эрхлэх нь тодорхой байх. Тэгэ­хээр 2011 онд улсын төсвөөс зарцуулсан 15 тэрбум төгрөг далайд асгасан атга давс адил замхраад алга болно гэсэн үг. Энэ талаар шийдвэр гаргагчид тооцоолж үзээгүй байна гэж байх­гүй. Гагцхүү 2008 онд ард түмэнд бодлогогүйгээр амал­сан амлалтаа биелүүлэхгүй бол эргээд “зөөлөн суудалдаа залрахгүй” нь гэсэн заваан айдас нь тэднийг уг шийдвэрийг гаргахад хүргэсэн нь мэдээж. Энэ хэмжээний хөрөнгөөр хич­нээн сургууль, цэцэрлэгийг тохи­жуулж, сурах орчинг сайж­руулж, түмний бяцхан үрсийг суурь эрдмийн гараанд хөтлөх билээ. Эсвэл томоохон үйлдвэр байгуулж, олон мянган ажлын байр бий болгох боломжийг “төр, засгийн удирдлагууд”-ын­хаа тусламжаар салхинд хийсгэх аянд жирийн иргэн бүр оролцох нь ээ.

Д.Долгор