Өнгөрсөн оны наймдугаар сараас эхлэн бүтэн гурван сарын туршид малын гоц халдварт өвчний улмаас хөл хорио тогтоож, арайхийн тэрхүү айхтар өвчнийг “хазаарлаж” авсан. Сүхбаатар, Дорнод аймаг нийтдээ 24 мянга гаруй малыг утсгалд оруулж, малчдад нөхөн олговор олгох журмын дагуу Засгийн газраас Дорнод аймагт 758 сая 356 мянган төгрөг, Сүхбаатар аймагт нэг тэрбум 399 сая 717 мянган төгрөгийг нөөц сангаас гаргахаар шийдвэрлэсэн байна. Уг үнэлгээг гаргахдаа Үндэсний статистикийн хороо өнгөрсөн оны есдүгээр сарын ханшаар тооцсон, тугал, бяруу, хурга, төлөг зэрэг бага малыг өсвөр насныхад хамааруулан, зах зээлийн дунджаар гаргасан гэнэ. Энэ нь 23.2 мянган малын нөхөн олговор юм. Дээрх мөнгийг 800 гаруй өрхөд хуваарилаад дууссан байна.Малчдын хувьд өнгөрсөн 80 гаруй хоног жинхэнэ хар өдрүүд байлаа. Мал өвчилчихвий гэсэн айдас тэднийг эзэмдэж, өвчин туссан мал бүрийг нь устгана. Өсөхөөс нь аваад өдийг хүртэл хайрлаж адуулж ирсэн буянт сүргээ нүдэн дээрээ хядуулах нь тэвчихэд хэцүү зүйлийн нэг байсан нь тодорхой. Гэвч энэ айхтар өвчнөөс түргэн салах арга энэ болохоор яалтай ч билээ. Сүхбаатар аймгийн өнгөрсөн наймдугаар сарын 28-нд анхны дуудлага ирснээс хойш өдгөө 17228 мал өвчилж, зуун хувь устгалд оруулжээ. Өвчнөөс салах гол найдвар болох вакцин зургаан удаагийн хуваарилалтаар аймгийн нийт малыг хамруулсан байна. Үүний үр дүнд шүлхий өвчнийг дарж авсан гэж хэлж болно. Түүнээс ч эрт хязгаарлах боломж байсан гэнэ. Учир нь өвчин илэрч, хүрээгээ тэлснээс хойш бараг сар гаруйн дараа буюу аравдугаар сарын 1-нээс эхлэн вакцин орон нутагт идэвхтэй хүргүүлж эхэлсэн байна. Вакцинжуулалтыг идэвхжүүлснээс хойш даруй сар гаруй хугацаанд шүлхийн голомтыг таслан зогсоосон гэж тооцож үзвэл дээрх байдал хэний хариуцлагагүй байдал гэж үзэх вэ.
Мэдээж эрх мэдэлтэй дарга нар, орон нутгийн удирдлагууд, хэдэн малчдад хариуцлага тохоод өнгөрөх биз. Өнөөдрийн байдлаар малчдын нөхөн олговроос гадна хөл хорио, вакцинжуулалтанд ажилласан хүмүүст одоог хүртэл цалин хөлс, томилолтын зардлыг олгоогүй байгаа аж. Тухайлбал, Сүхбаатар аймгийн хувьд үйл ажиллагааны зардал болох 250 сая төгрөг, Дорнод аймагт 100 гаруй сая төгрөг одоог хүртэл олгогдоогүй байна. Намрын гурван сар орон гэрээ умартан байж зүтгэсэн ч алган дээрээ нэг ч төгрөг аваагүй байгаа хүмүүсийн хувьд гомдолтой байх нь аргагүй. Энэ байдлыг удирдлагууд нь өнгөрсөн оны төсөв хөрөнгө хүрээгүй болохоор 2011 оны төсөвт суулгасан байгаа гэсэн “гоё” үгээр хуураад байгаа гэнэ.
Өнгөрсөн оны дөрөвдүгээр сард Дорнод аймгийн Чойбалсан суманд шүлхий өвчний халдвар илрэхэд орон нутгийн малын эмч нарыг голомтын бүсэд ажиллах талаар хүсэлт хүргүүлэхэд өнгөрсөн онд хорио цээрийн үед ажилласан цалин хөлс, унаа тээврийн зардлыг олгоогүй болохоор дахин ажиллах бодолгүй байгаа гэдгээ хэвлэл мэдээллээр илэрхийлж байсан удаатай. Энэ талаар орон нутгийн удирдлагаас тодруулахад “Тухайн цаг үед ажилласан хүмүүсийн зардлыг хойшлуулсан тал бий. Дөрөвдүгээр сард олгох байсан ч өнгөрсөн оны арваннэгдүгээр сард олгож, барагдуулсан” гэх хариултыг өглөө. Халдварт өвчний голомтын бүсэд ажиллах нь иргэн хүний үүрэг хэдий ч төрөөс төсөвлөх хөрөнгөө цаг хугацаанд олгохгүй атлаа хариуцлага тооцох асуудлыг энэ тэргүүнд тавьдагаа өөрсдөөсөө эхэлбэл дээрсэн. Иймэрхүү байдлаар ажиллавал цаашид онц байдлын үед ажиллах хүсэлтийг иргэд таатай хүлээж авахгүй нь ойлгомжтой гэдгийг дээрх байдал харуулж байна.
Д.Долгор
