Сүүлийн үед Солонгосын хойгт үүсээд буй хурцадмал байдлаас болж Өмнөд Со­лонгос, Японы эдийн засагт нэлээд савлагаа ажиглагдах болжээ. Хоёр Солонгос цэр­гийн бэлтгэл сургуулилтаа нэ­мэгдүүлж, хэзээ мөдгүй дайтах нь гэх болгоомжлол ажиглагчдын дунд тархаад байгаа юм. Үүнээс болж хөрөнгө оруулагчид Өмнөд Солонгос, Японы эдийн засгаас хөрөнгөө татах хандлагатай байна. Японы хувьд иений ханшийн өсөлт, дифляци зэр­гээ болж эдийн засгийн өсөлт нь нэлээд саарч байгаа. Харин Өмнөд Солонгосын зах зээл өсөн нэмэгдэж байгаа гэдэг утгаараа хараахан том хямралд өртөхгүй байна.

Өмнөд Солонгосын Зас­гийн газар уржигдар шинэ бодлого хэрэгжүүлэхээр бол­­сон тухай албан ёсоор мэ­дэгд­сэн. Үүндээ татварын орч­ны талаар нэлээд анхаарч үзжээ. Банкуудын зээл, мөн­гөний урсгалд татвар ноог­дуулах замаар гадаад валю­тын урсгалд хяналт тог­тоохыг зорьж байгаа юм. Өмнөд Солонгосын эдийн засаг хэмжээгээрээ Азид дө­рөвдүгээрт ордог. Тус улсаас гадна зах зээл нь өсөн нэ­мэгдэж буй орнууд сүүлийн саруудад капиталын урсгалаа хянаж, гадаад хөрөнгө оруу­лалтаа хязгаарлахыг зорих болсон. Өнгөрсөн сард Тай­вань гадны хөрөнгө оруу­лалттай  холбоотой зээл ол­голтыг бууруулах зорилгоор шинэ бодлого хэрэгжүүлж эхэлсэн юм. Бразильд өнгөр­сөн аравдугаар сард хөрөнгө оруулалтын татвараа гурав дахин нэмсэн билээ. Энэ бүхэн нь бэлэн мөнгө, гадаад валют, түүн дотроо бүр тод­руулбал ам.долларын урс­галыг сааруулах замаар өсөн нэмэгдэж буй инфляцид нө­лөөлөхийг зорьж буй аргуудын нэг юм. Нөгөө талаас дотоод валютын ханш өсч байгааг зогсоох гэсэн нэг арга ч байж болох.

Солонгосын хойгийн хур­цадмал байдлаас болж сүү­лийн үед воны ханш сулрах хандлагатай болсон. Зөвхөн өчигдрийн хувьд ам.долларын эсрэг бага зэрэг чангарчээ. Гэхдээ энэ бол сүүлийн хэд хоногт ажиглагдаж буй хэл­бэл­зэл юм. Өнгөрсөн хоёр­дугаар сараас хойш өдийг хүртэлх ху­гацаанд вон ам.долларын эсрэг 34 хувиар чангарчээ. Экспортод түшиглэсэн эдийн засагтай Өмнөд Солонгосын хувьд энэ нь тийм ч таатай үр дүн биш юм. Гэхдээ Япон зэрэг оронтой харьцуулахад тус улсын зах зээл өсөн нэмэгдэж байгаа гэдгээрээ давуу бай­на. Өмнөд Солонгосын бод­лого боловсруулагчид банк­­ны тогтолцоогоороо дам­жуулж гадаад валютын урс­галыг саармагжуулах, воны нийлүүлэлтийг нэмэхээр зорьж байна. Цаашлаад энэ нь воны ханшийг сулруулах нэг хүчин зүйл болох юм.

АНУ-ын “Lehman Brothers”-ын дампуурлаас эхлэлтэй санхүүгийн хямрал 2008 онд гарах үеэс дэлхийн улс орнуудын банкны сис­тем нэлээд хүнд байдалд орсон. Үүний нөлөө Өмнөд Солонгосын санхүүгийн тог­толцоонд ч нөлөөлсөн юм. Гэхдээ тус улс Хятад тэргүүтэй ор­нуудтай адил бэлэн мөн­гөний урсгалыг өөртөө төв­лө­рүүлэх хандлагатай бол­сон. Харин одоо эргээд гадны хөрөнгө оруулалтыг хяз­гаарлах замаар гадаад валютын урсгалд хяналт тог­тоохыг зорьж байна.

Түүнчлэн тус улсад бо­гино хугацааны зээлийн эрс­дэл урт хугацааныхтай харь­цуулахад өндөр байгаа аж. Үүн дээр нэмээд банкууд ам.доллараар гүйлгээ хийх нь нэ­мэгдэх хандлагатай байна. Харин шинэ татварын ор­чин бий болгосноор эрсдэ­лийг арилгана гэж албаны шинжээчид үзэж байгаа юм. Гадаад валютын урсга­лыг хязгаарлах гэдгийн цаа­на банкуудын нөөцтэй хол­боо­той асуудал яригдана. Өм­нөд Солонгосын Засгийн газар банкууд дахь гадаад валю­тын нөөцөд хяналт тавьж, капитал, өөрийн хөрөн­гийн харьцааг шинээр тог­тоохыг зорьж байгаа юм. Өнгөрсөн аравдугаар сард тус улс банкуудынхаа гадаад валютаар хийгдэх хөрөнгийн урсгалыг хязгаарлаж, воны арил­жааг нэмэгдүүлэх бодло­гоо хэрэгжүүлж эхэлсэн билээ.

“SERI”-ийн шинжээч Жон Ён Сик “Ойрмогхон хугацаанд болсон хоёр ч том санхүүгийн хямрал Өмнөд Солонгост нэ­лээд хүндээр туссан. Тийм учраас одоо эдийн засгийн тогтолцооныхоо найдвартай байдлыг хангах үүднээс өөрс­дөдөө баталгаа гаргаж авах нь чухал. Солонгосын хой­гийн хурцадмал байдлаас болж Өмнөд Солонгосын капи­талын урсгалд саад гарч байгаа нь сайнгүй хэрэг” хэмээн дүгнэжээ.  

Солонгосын хойгийн хур­цадмал байдал улам даамжирч байгаагаас хөрөнгө оруулагчид Өмнөд Солонгосын эдийн зас­гаас хөрөнгөө татах ханд­лагатай болж байгааг дээр дурьдсан. Өмнөд Солонгос цэргийн ажиллагаагаа өргөт­гөж байгаагаас хойд хөр­шийнхөн нь зүгээр суухгүй гэдэг нь ойлгомжтой бол­сон. Харин энэхүү тогт­воргүй байдал нь Өмнөд Солонгосын хувьцаанууд бо­лон воны ханшид нөлөөлж байна. “Bloomberg”-ийн шин­жээчдийн тооцоогоор өчигдөр воны ханш 1.2 хувиар буурч, нэг ам.доллар 1166.7 вонтой тэнцжээ. Өмнөд Солонгосын “Коспи” индекс нэг хувиар буурч, 2005.14 нэгж болсон байна. Түүнчлэн тус улсын Засгийн газраас гаргасан гурван жилийн хугацаатай бондын өгөөж нэмэгдэж, 3.39 хувь болжээ. Банкуудад ноогдуулж буй шинэ татвар нь харилцагчдынхаа гадаад валютын зээлд нэлээд да­рамт учруулах аж. Өмнөд Солонгосын төв банк, Сангийн яам болон Санхүүгийн зөвлөх байгууллагын шинжээчид үүнийг нотолжээ. Ямартай ч ирэх онд тус улсын эдийн засаг таван хувийн өсөлттэй гарна гэх урьдчилсан тооцоог албаны шинжээчид гаргасан байна.

Т.ЭЛИСА