Түүгээр ч зогсохгүй түүний Монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг, эдийн засгийн бодлогыг үнэн мөнөөр нь мөнхлөх үүргийг хүлээв. Тэр нь МАН-ын нэр, үзэл баримтлалыг авч ашиглах болсны төлөөс юм. Мөн Данзантан Мон­гол Улсын Сангийн сайд байхдаа улсын эдийн засгийг хөгжүүлэх бод­ло­гыг боловсруулан гар­гаж, үндэсний мөнгөн тэмдэгтийг санаачилснаараа Монгол Улсын эдийн зас­гийн салбарын хөгжлийг өнөө­гийн төвшинд хүрэх үндсэн суурийг тавьсан хэ­мээн тэмдэглэв. Энэ гавьяа нь харин Данзантаны байгуулсан МАН-ын нэр­тэй хамт одоогийн удир­длагуудад шилжин ирэх ёстой гэж тооцсон байна. 

Ингээд саяхан болсон нам­ынхаа XVI дугаар их хурлаар “Нийгмийн ардчил­сан үзэл баримтлал бүхий зүүн төвийн нам байна” хэмээн зарласан МАН “үндэсний ардчилсан үзэл бүхий барууны нам” болох шилжилтийг эхэлж байна.  Гэвч тэр болтол нэлээд урт хуга­цаанд төөрөлдөх биз. Нагаржунайн төв үзлийг авч давхиад нэг хэсэг “азарт” болсон шиг. Учир нь үндэсний ардчилсан үзэл хий­гээд социал демократ үзэл хоорондоо дэндүү хол ялгаатай. Энэ талаар судлаа­чийн үгийг иш татья л даа.

“Үндэсний, ардчилсан гэдэг тодорхойлолт нь ард­­­­­чил­сан бус дэглэмээс үн­дэс­тэн ардчиллын зам руу шилжихэд ихэнхдээ хэрэг­лэгддэг. Энэ нь үндэсний шинэчлэлийн шинж­тэй ойл­голт учраас дотор нь зүүний, барууны гэ­­сэн ойлголт бүгд багтаж явдаг асар том сав. Гэтэл ард­чилсан нийгэмд дээрх үзэл баримтлалыг гаргаж ирснээрээ “Одоо бид ардчилсан биш байгаа юм уу” гэдэг асуултыг тавихад хүргэж байна. Монгол Улс ардчиллын замыг хэзээ сон­госон билээ, үүнийг бодох хэрэгтэй”.

Өөрөөр хэлбэл, МАН-ын удирдлагууд намаа ши­нэч­лэх нэрээр Монгол Ул­сын өнгөрсөн 20 жилийн түү­хийг үгүйсгэв. Үүний хамт МАХН-ын өнгөрсөн 70 жилийн түүхийг бас үгүйсгэлээ. Далан жил Монголын түүхийг гуйвуу­лан бичсэн МАХН өнөөдөр эргээд 90 жилийн өмнө очиж, түүхийг шинээр бичихийг хүсч байна. Гэвч түүхийг бичих эрх хүн бүрт байдаггүй. Тэр тусмаа түүхийн тодорхой цаг үеийг өөртөө нааж, оноо болгож ашиглах эрх ч улстөрчдөд байхгүй. Учир нь Ардын хувьсгалаас хойшхи 70 жи­лийн түүх бол Монгол Улсын түүх. Тиймээс хэр­вээ МАХН-д гавьяа гэж бай­даг бол өнгөрсөн 20 жи­лийн түүхэнд, 16 жил эрх барих­даа энэ ард түмний төлөө юу хийсэн бэ гэдгээ МАХН-ын дарга нар хэлэх ёстой. Өнгөрсөн 20 жилийн ардчилал, шинэчлэлийн үйл явцад хэрхэн оролцсон бэ, ямар хувь нэмэр оруул­сан бэ гэдгээ үнэлж цэг­нэх учиртай. Тэгээд XX дугаар зууны эхэнд Мон­голын төрийн тавьж бай­сан бодлогыг гаргаж тавих биш, харин XI зуунд Мон­голын нийгмийн өмнө тул­гам­даад байгаа асуудлыг ший­дэхийн төлөө явах ёстой. Тэр нь харин барууны байна уу, зүүний бодлого байх нь хамаагүй билээ. Харамсалтай нь энэ намд аль аль нь алга. Бодлого байхгүй учраас өнгөрсөн түүхийн аль өнгөтэй өөдтэй цаг үеийг өөртөө наахыг эрмэлзэж, бүх насаараа ядуу зүдүү яваад гэнэт баяжсан өв залгамжлагчийн өрөвдөлтэй дүрд хувираад байна.

Саяхан даа, МАХН-ын XVI дугаар их хурлын үеэр намынхаа нэрийг МАН болгон өөрчилчихөөд “Өглөө” киноны хэсгээс “шторк” болгон ашиглаж, “Ардын нам, ардын засаг мандтугай” хэмээн намын дарга нар уухайлж байсан. Намын Их бага, хурлын гишүүдийн сэтгэлийг тэг­тэл их хөдөлгөсөн энэ уу­хай харин хөндлөнгөөс харахад их л арга ядсан зүйл болсныг намын удирдлагууд гадарлаа ч үгүй бололтой. Гадарлаагүй учраас өнөөдөр тэд алдаагаа давтаж, МАН-ын анхны дарга Солийн Данзанг ч мөн өөрийн “өмч“-өөр бүртгэснээ зарлалаа. Яг л МАХН-ын туг билэгдэл, өмч хөрөнгийг өөрийн өмчид авсан шиг. МАХН хэзээ ч өөрчлөгдөшгүй гэдэг үнэн аж. Энэ нам өнгөрсөн 20 жилийн турш ямар ч өөрчлөлт шинэчлэлгүй, хуучин арга барилаараа даргад шүтэн амьдарч ирсэн нь түүний дотоод нөөц, потенциалийг бүрэн шавхсан бололтой.

Өөрөөр хэлбэл, МАН-д боловсон хүчин хангалттай байх боловч бодлого алга. Бодлого байхгүй учраас ба­руун, зүүний үзлийн хоо­­ронд цагийн зүү шиг сав­чиж, түүхийн бүх цаг үеэр хэ­сүүч­лэн шинэ намын эрмэл­зэх зүйл, үнэт зүйлс, үзэл баримтлалын эрэлд хатаж байна. Гэвч Монголын нийгмийн хөгжлийн бүтэн зуунаар ухраан харж байгаа МАН-аас монголчууд юу хүлээх ёстой гэж. Үүнд хамгийн соргогоор хандаж, хамгийн сайн шүүмжийг өгөх, муугаар хэлбэл “өөрс­дийн улс төрийг” хийх ёстой өрсөлдөгч намынхан нь хүртэл “Муу байх тусмаа сайн” хэмээн дуу­гүйхэн залбирч суугаа нь энэ намыг улам бүр гарах гарц­гүй болгож байна. Хариуц­лагатай улстөрчид ийм зүйл хийдэггүй.

Б.СЭМҮҮН