Хавар цагийн жагсаал цуглааны эхнийх багш нарынх байлаа. Өнгөрсөн сард болсон “1000 багш нарын чуулган”-ын үеэр боловсролын салбарт ажиллаж буй багш нарын нийгмийн тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэх талаар хэлэлцэж, Засгийн газар, БСШУЯ-нд хандан шаардлага хүргүүлсэн. Багш нар үүнийг дэмжиж буйгаа илэрхийлэн өнөөдөр Сүхбаатарын талбайд жагсаал зохион байгууллаа.  Багш нарын үйлдвэрчний эвлэлийн холбооноос зохион байгуулж буй цуглаанд цэцэрлэг, ерөнхий боловрол, их дээд сургуулийн 3000 гаруй багш оролцож, цалингаа  хоёр дахин нэмэгдүүлэхийг шаардсан шаардлагыг УИХ-д хүргүүллээ. Шаардлагын хариуг энэ сарын 9-нд авах бөгөөд хариу өгөхгүй бол ажил хаяхаа ч энэ үеэр мэдэгдэж байлаа. “Татварыг бууруурлъя”, “Багш нарын үнэлэмжийг нэмэгдүүлье” “Төсвийн хөрөнгөөр баяжигчид ичээч ээ” гэсэн лоозон барьсан багш нар “Цалингаа нэм нэм” гэж хоолой нийлүүлэн хашгирч байлаа. МҮЭХ-ноос хийсэн судалгаанаас үзэхэд өрхийн орлогын 70 гаруй  хувийг цалин, тэтгэвэр бүрдүүлдэг бөгөд нэг өрхийн сарын дундаж орлого 363,594 төгрөг байна. Гэтэл нэг өрхийн дундаж зарлага нь 367,466 төгрөг гарч байгаа бөгөөд орлогоос давсан зарлагаа боловсрол, шинжлэх ухааны ажилтнууд цалингийн зээлээр хааж өдөр хоногийг өнгөрөөж байгаа аж. 2010 он гарсаар Эрчим хүчний зохицуулах газраас цахилгааны үнийг 17,35 хувиар, дулааны үнийг 14,5 хувиар өсгөснөөс бүх төрлийн, ажил үйлчилгээний үнэ тариф тасралтгүй өссөөр байна.  Засгийн газрын 2009 оны 190  дүгээр тогтоолоор нэг хүүхдэд ноогдох хувьсах зардлын нормативыг бууруулснаас боловсролын байгуулагуудын төсөв, цалингийг сан өмнөх оноос багасчээ. Зөвхөн Улаанбаатар хотын хэмжээнд цалингийн сан нэг тэрбум төгрөгөөр дутах тооцоо гарчээ. Мөн өнгөрсөн жилд гарсан халдварт өвчний хоёр удаагийн дэгдэлтийн үеэр боловсролын байгууллагуудад хөл хорио тогтоосоноос болж, багш нар цалин хөлсөө бүрэн аваагүй нь тэдний амьжиргаанд хүндээр нөлөөлжээ.

Хан-Уул дүүргийн 15 сургуулийн багш Ш. Энхтуяагатай товч ярилцлаа.

-Та энэ жагсаал цуглаанд яагаад оролцох вэ?

-Үнэхээр багш нарын амьдрал туйлдаа хүрээд байгаа болохоор өнөөдөр жагсч байна. Бид улс орны байдал хэцүү байгааг ойлгож, тодорхой хугацаанд тэвчээд өдий хүрлээ. Би оюутан хүүхэдтэй. Сургалтын төлбөрийг нь банкнаас зээл авч төлсөн болохоор надад өвдөх, ажил хийхгүй байх эрх алга байна. Гэтэл өнөөдөр би цалингийн дийлэнх хувийг банкны зээлд өгөөд, ерөнхийдөө сарын турш дөрвөн хүн 60 мянган төгрөгөөр амьдарч байна. Энэ л жагсаалд оролцох болсны хамгийн том шалтгаан гэж хэлэхэд болно.

-Таны үндсэн цалин хэд вэ?

– Улсад 16 жил ажилласан. Үндсэн цалин хоёр зуун мянган төгрөг авна.  Анги даасаы  цалингийн арван хувийг нэмэгдэл болгож авна. Багш бидний амьдрал үнэхээр хүнд байна. Цалингаас цалингийн хооронд зээлэнд баригдаад. Багш нарын ихэнх хувь нь өрх толгойлсон эмэгтэйчүүд байдаг.  2008 онд үндсэн цалинг 20 хувь нэмсэн боловч дэвтэр засалт гээд янз бүрийн нэмэлт шагналыг өгөөхөө больсон. Дээр нь эрүүл мэндийн даатгалыг улс төлдөг байсанаа болиод бид цалингаасаа төлдөг болсон. Ингэхээр урд хормойгоороо хойд хормойгоо нөхнө гэдэг л болсон.

-Танай сургуулийн багш нараас орон сууцанд амьдардаг хичнээн хүн байдаг вэ? Төрийн албан хаагчийн орон сууцны зээлд хамрагдсан хүн байгаа юу?

-Манай сургуулийн хоёр багш материалаа явуулсан ч тэнцээгүй буцаасан. Дундаж цалин 500-650 мянган төгрөгбайх ёстой гэсэн шаардлагыг банкнаас тавьдаг. Гэтэл төрийн албан хаагчдын дундаж цалин 300 мянга гэж байгаа ч амьдрал ийм цалин авахгүй байгаа шүү дээ. Яам тамгын ажилтнууд л ийм цалин авч байна. Орон сууцны зээлд мөн л тэд хамрагдаж байна.

Жагсаалд оролцож буй багш нараас амьдрал ямар байгааг асуухад бүгд л иймэрхүү нэг янзын хариултыг хэлж байсан юм. Тэд өмссөн хувцас, үр хойчдоо санаа зовох нь битгий хэл өнөөдрийг өнгөрөөх хоол ундаа хэрхэн залгуулах вэ гэсэн эмзэглэлтэй яваагаа нуусангүй. Нийт багш нарын 60 гаруй хувь банкны цалингийн зээлтэй гэсэн гарчээ.

Ц.Хишиг