Ходоодны шарх хэмээн нэрлэгдэх энэ эмгэг нь ходоод арванхоёр хуруу гэдэсний ханыг гэмтээдэг нилээд элбэг тохиолддог өвчнүүдийн нэгээ. АНУ-д 10 хүн тутмын нэг нь энэ өвчнөөр өвдөж эмчлүүлсэн байдаг гэнэ.Ходоодны шарх ихэнхи тохиолдолд бактериар үүсгэгддэг. Цөөн тохиолдолд стероид биш эмүүдийг хэрэглэснээс \аспирин,ибупрофен\үүсдэг. Мөн цөөн тохиолдолд ходоод, нойр булчирхайн хавдрууд ходоод 12 хуруу гэдэсний шархны шалтгаан болдог.Ходоодны шарх нь ямар нэгэн стрессээс эсвэл ямар нэгэн хоол унднаас болж болдоггүй харин эдгээр нь нэгэнт үүссэн шархыг сэдрээхэд л нөлөөлдөг.

Хеликобактер гэж юу вэ?
Энэ нь бактерийн нэг хэлбэр.Судлаачид энэ бактерийг л ходоодны шархыг үүсгэдэг гэж үздэг.АНУ-д хеликобактерийн халдвараар 40 дээш настнуудын 20%,60-аас дээш настнуудын тал хувьд халдварлагдсан байдаг байна.Гэвч халдвар авсан хүн болгон ходоодны шарханд өртөхгүй.Хеликобактери буюу Н.pylori нь халдварлагдсан хүний шүлсэнд хадгалагдаж ,үнсэлцэх,халдварлагдсан хоол хүнсээр дамжин халддаг.Тэгэхээр ходоод 12 хуруу гэдэсний шарх нь халдвартай өвчин байх нь.

Хеликобактер яаж шарх үүсгэдэг вэ?Н.pylori -нь ходоод 12 хуруу гэдэсний ханыг хамгаалагч -салслаг бүрхүүл үүсгэгчийн ялгаралтыг сулруулдаг. Үүний улмаас ходоод 12 хуруу гэдэсний хана мэдрэмтгий болж,ходоодны хүчил,бактерийн ялгаруулж буй шүүрлийн нөлөөгөөр шархалдаг байна.Н.pylori -нь ходоодны хүчлийн ялгаруулалтыг ихэсгэдэг.

Ямар шинж тэмдэг илрэх вэ?
-Хэвлийгээр цанхайна. Энэ нь ихэнхдээ хэдэн долоо хоногоор алга болж, эргэж мэдрэгдэнэ. Шөнө дундын үед \ходоод хоосон үед\илүү мэдрэгдэнэ. Юм идэхэд арилна. Мөн ходоодны хүчил ялгаруулалтын эсрэг эмүүд уухад мөн арилна.\антацид\ Мөн бусад доорхи шинжүүд гарна.
Үүнд:-Жин буурах

-Цээж гашуун оргино,хорсох мэт мэдрэмж төрнө.
-Хоолны дур буурах
-Дотор муухай оргих
-Бөөлжих
Зарим хүнд дээрхи шинжүүд тод илрэхгүй, огт илрэхгүй ч байж болно. Хэрэв доорхи шинжүүд илэрвэл эмчид яаралтай очих хэрэгтэй.
-Ходоод орчмоор хүчтэй сүлбэж өвдөх
-Өтгөн бараан хар өнгөтэй,цусархаг зүйл үзэгдэх
-Кофений шаар мэт эсвэл цусархаг зүйлээр бөөлжих
Эдгээр шинж тэмдэг нь ходоодны шархнаас цус алдах буюу ходоод цооролтын шинж байх өндөр магадлалтай байдаг.

Яаж оношлох вэ?
Хэрэв шарх байна гэж эмч сэжиглэсэн тохиолдолд дурангаар дурандан шинжилнэ\эндоскопийн шинжилгээ\.Хэрэв шарх нилээд дээгүүр байрлалтай бол улаан хоолой, ходоод ,12 хуруу гэдэсний шарх рентген гэрэлд\X-ray\ сайн оношлогдоно. Өвчтөнд бари\barium\ гэж нэрлэгдэх шохойлог шингэн уулгаж рентген гэрэлд харж оношлоно. Өөр нэг оношлогооны сайн арга бол ходоодны дуран эндоскоп гэж нэрлэгддэг, үзүүртээ гэрэлтдэг дуран камертай, нарийн урт хоолой бүхий багажийг ашиглан хийнэ..Энэ багажийг өвчтөнд болгоомжтойгоор залгиулж, улаан хоолой 12 хуруу гэдэсний ханыг шалгана. Эмч эндоскопийн тусламжтайгаар шархны зургийг авах ба шаардлагатай бол шархалсан хэсгээс маш бага хэсгийг хальслан микроскопт шинжлэхээр авч магадгүй. Энэ процедурийг биопси гэж нэрлэнэ. Хэрэв шархнаас цус гарч байвал эмч эндоскопоо ашиглан цус тогтоох мэс ажилбарыг хийнэ.

Хэрэв шарх байгаа нь тогтоогдвол эмч танд Н.pylori -ийг илрүүлэх тест хийнэ. Энэ шинжилгээ их чухал. Учир нь шарх юунаас болж үүссэнийг тогтоох ба энэ нь цаашид ямар эмчилгээ хийхийг чиглүүлэх ач холбогдолтой байдаг юм. Биопсийн шижилгээг ихэвчлэн эндоскопийн тусламжтайгаар ходоодны хананаас маш жижиг хэсгийг таслан авч микросопод шинжилдэг. Гурван зорилгоор эдийн энэ шинжилгээг хийнэ.

-Н.pylori -ийн ялгаруулж буй энзимийг олж тогтоох
-Гистологийн шинжилгээгээр Н.pylori -ийг олж илрүүлэх
-Өсгөвөрлөх – ходоодны хананаас авсан жижиг хэсгийг тусгай орчинд ургуулан Н.pylori-ийг ургаж байгаа эсэхийг тогтоох.Гэхдээ Н.pylori- ийг цус,өтгөний шинжилгээнд олж тогтоосны дараа л шаардлагатай гэж үзвэл эдийн энэ шинжилгээг хийнэ.

Эмчилгээ.
Хавсарсан эмчилгээ хийнэ.Антибиотик,хүчил бууруулагч,ходоод хамгаалагч эмүүдийг хавсарч хэрэглэнэ.Дээрхи эмүүдийг хоёр долоо,нэг долоо хоногийн турш хавсарсан байдлаар хэрэглэхийг эмч зөвлөнө.Эмчилгээ хиййсний дараа тодорхой хугацаанд зарим ходоод хамгаалагч ,хүчил бууруулагч эмүүдийг хэрэглэх шаардлагатай болдог.Эмчилгээний үр дүн ихэнхи тохиолдолд сайн.Бүрэн эдгэрдэг өвчин.

Халдварлахгүй байж болох уу?
Болно.Халдварладаг замыг мэддэг байхад л хангалттай.
-Өвчтэй хүнтэй ойр дотно байснаас, өвчтэй хүний гулгидас, шүлстэй холилдсоноос халдварладаг учир

-Бие зассаны дараа, юм идэхийн өмнө гараа угааж занших хэрэгтэй.

Н.pylori- ийг эмч болгон автоматаар шалгаж оношлодоггүй вэ?
Шинжлэх ухааны технологи хөгжихийн хирээр өвчний талаархи бидний мэдлэг ч өргөжин тэлсээр байна.100-аад жилийн тэртээ эмч судлаачид ходоодны шархыг буруу хооллосноос ,архи дарс хэрэглэснээс ,стрессээс үүсдэг гэж үздэг байв.Эмчилгээнд нь сайн амарч ,зөв хооллохыг зөвлөдөг байжээ.Дараа нь судлаачид ходоодны хүчил их ялгарснаас ходоодны шарх үүсдэг гэдгийг нэмж тогтоогоод эмчилгээнд ходоодны хүчил бууруулагч\антацид\-ийг хэрэглэх болсон байна.1982 онд л дөнгөж Н.pylori \хелико бактер\ хэмээх ходоодны шарх үүсгэгч бактер байгааг олж тогтоосон байна.Ингэснээр энэ өвчнийг эмчлэхэд антибиотик хэрэглэх болжээ.Н.pylori- ийн тархалт одоо улам бүр багасч байна.Ялангуяа хөгжиж буй орнуудын хүн амын дунд энэ өвчний тархалт эрс буурчээ.Судлаачид сүүлийн үед ходоодны шархнаас урьдчилан сэргийлэх вакцин хийхээр ажиллаж байна.