Ирэх сард МАХН-ын их ху­рал болно. Намдаа өгсөн итгэл үнэмш­лээ өвөртөлсөн 801 төлөөлөгч Улаанбаатарт энэ үед чуулна. Тэр дунд улс төр гэгчийн үр ашгийг хүртсэн хэсэг байхад юуны төлөө МАХН-ыг хамгаалах орон нутгийн улс төрд ханцуй шамласнаа ч үл мэдэх чин үнэнч итгэл үнэмшилтэнгүүд ч бий. Гэхдээ энэхүү тэгш бус гишүү­дийн энэхүү харилцаа МАХН-ын удирдлагуудад үнэндээ сонин бус. Со­нирхож харах ч тэдэнд үгүй. Ха­рин ирэх 2012 оны УИХ-ын сонгуулийн өмнө өргөн бариад буй их шинэчлэлийн аяныг нь хүлээн зөв­шөөрөх үү, үгүй юу гэдэг нь л юу юунаас ч илүү чухал байгаа. Дээр нь өнгөрсөн 20 жилд МАХН Монголын нийгэмд ямар шинэчлэл, өөрчлөлт авчрав гэдгийг анхан шатны үүрийн гишүүд нь дүгнэх ёстой. Дараагийн нэг гол асуудал нь ирэх 20 жилийн хугацаанд Монгол яавал хүчтэй, нөлөөтэй байж чадах вэ гэдгийг тодорхойлох юм. Энэ бол МАХН-ын одоогийн дарга хийгээд Удирдах зөвлөлөөс Их хурлын хэлэлцэх асуу­далд оруулсан гол сэдэв.

Иймээс ч өнгөрсөн гурван өд­рийн турш намын анхан шатны үүрээс тодруулсан XXVI Их хурлын төлөөлөгчдийн нэрийг бүртгэх ажил МАХН-ын төв байрны ажилтнуудад оногдсон нь дамжиггүй. Гол нь тэдгээр төлөөлөгчид нь одоогийн МАХН-ын удирдлагын ажил гүйцэт­гэх чадвард дүн тавих ёстой. Тэр дүн бүхэл бүтэн 801 хүний сана­лаас улаан цайм онц гэж гарна гэж байхгүй. Сөрөг саналтай төлөө­лөгчдийн үг яриа олны зүрхийг дэл­сүүлж, дэмжлэг хүлээх вэ гэд­гээс МАХН-ын дарга нарыг айхгүй байгаа гэвэл үүн шиг худлаа зүйл байхгүй. Үгүй ядах нь ээ л Ерөн­хийлөгч асан Н.Энхбаярын улс төрийн хамаатан саднууд “МАХН-ын дарга нар өөрсдийн хү­нийг Их хуралд ирүүлэхийн тулд ан­хан шатны үүрийн хурал дээр ги­шүүдийнхээ үг хэлэх эрхийг хас­сан. Хүчээр гар өргүүлж, худлаа дүн­гээр шинэчлэлийг манай гишүүд дэм­жиж байна гэсэн мэдээ тарааж байна” гэсэн гомдол мэдүүлээд эхэлж. Энэ бол МАХН-ын Их хур­лаар сөрөг саналтай гишүүд нь их улс төр эхлүүлэх нь тодорхой гэд­гийн дохио. Тэгээд ч өнгөрсөн 10 хоногийн хугацаанд хоёр ч удаа “МАХН ухрах уу, урагшлах уу” гэх хэлэлцүүлгийг зохион байгуулж, намынхаа Их хуралд зөв­лөмж хүргүүлэх шийдвэрт нам доторх сөрөг хүчин нь аль хэдийнэ санал нэгдчихсэн байгаа. Мөн уг хэлэлцүүлгийг зохион байгуулахын тулд зөвхөн нэг удаагийн арга хэм­жээнд гэхэд л 150 сая төгрөг зар­цуулж, 400 гаруй хүнийг цуглуу­лан намын дарга хийгээд Удир­дах зөвлөлөө шүүмжлэх аян өр­нүүлсэн тэдний хувьд Их хурлын тө­лөөлөгчийн мандатаас өөрийн бол­гож чадсан дуулдсан. Тэгэхээр энэ­хүү Их хурлын уур амьсгал тай­ван налгар болох нь юу л бол.

Тэгээд ч өнгөрсөн удаагийн МАХН-ын XXV Их хурлаар гэхэд л ту­хайн үеийн намын дарга М.Энх­болдыг унагах ажиллагаа ог­цом нээлтээ хийсэн гэдгийг түүх гэр­чил­нэ. Тэр үед М.Энхболдыг уна­гах­гүй бол МАХН урагшлахгүй гэ­дэг шүүмжлэл түймэр мэт авал­цаж, улмаар С.Баярын улс тө­рийг эхлүүлсэн байдаг. Ийнхүү С.Баяр даргад Ерөнхий сайдын эрх мэдэл очиж, намын XXV Их хур­лаас хойшхи МАХН-ын бодлого түү­ний тархиар бичигдэж ирсэн гэ­хэд болно. Харин энэ удаад С.Бат­болдыг унагах зоригтон гарч ирэх үү гэдэг нь сонирхолтой байгаа. Хэ­дийгээр тус намын Удирдах зөвлөл Н.Энхбаярын эсрэг нэгдмэл хүчээр зогсч, богино хугацааны улс төрөөс татгалзаж буй ч уур амьсгал нэг хэвийн уйтгартай болохгүй гэдэг нь илэрхий болчихсон.

Учир нь сүүлийн нэг жилийн хуга­­цаанд МАХН-ыг гаднаас нь бус дотроос нь шүүмжлэх нь ихэсч, улмаар С.Батболдыг намын Их хурлаар бус С.Баяр өөрийн сон­­голтоор намынхаа тамгыг гар­дуул­сан гэдгийг бүгд мэднэ. Нэг ёсны олон ургальч үзлээс ангид энэ­хүү сон­голт өдгөө МАХН-ын Удир­дах зөв­лөлд л хамгийн их таа­лагдаж байгаа болохоос бус Н.Энхбаяр ба түүний нөхдийн хувьд хэтэрхий аминчхан сонголт гэдгийг хэлэхээсээ залхаж, цуцахгүй нь тодорхой.

Мөн намын Их хуралтай хол­боо­той дараагийн нэг асуудал бол намын шинэчлэлийн хүрээнд дэв­шүүлсэн зорилтоо бүх нийтэд ойл­гуулах шаардлага. Үзэл баримт­лалаа солих бус ерөнхий бодлогоо тодорхой болгохын тулд  үндэсний ардчилсан үзэл санааг барьж байгаа гэдгээ сайтар тайлбарлахын төлөө Их хурлынхаа гишүүн бүртэй тулж ажиллахаас ч МАХН-ын Удирдах зөвлөл татгалзахгүй гэх яриа бий. Ингэхдээ “Зүүний нам хэвээрээ байна” гэж тайлбарлаад байхад нь “Баруун нам болох гээд байна” гэж зөрөөд байгаа зарим нэг нөхөддөө хатуухан үг хаяглаж, “Намаа до­ромж­лох нь намтраа доромжилж буй хэрэг” гэсэн утга санаа бүхий сануулгыг шидэж мэдэх юм.

Учир нь энэ талаар МАХН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дар­га У.Хүрэлсүх саяхан зохион бай­гуул­сан хэвлэлийн бага хурлын­хаа үеэр “Намын гишүүн хүн олонхийнхоо шийдвэрийг хүндэтгэж үзэх хэрэг­тэй. Намын дарга байсан хүнд зориулсан тусгай дүрэм гэж байхгүй. Зарим нэг хүн бидний шинэчлэлийн санаачилгыг мушгин гуйвуулж бай­гаа нь дэндүү харамсалтай. Энэ то­хиолдолд намын дотоод дүрэмд ёс зүйн хариуцлага тооцох дүрэм бий” гэсэн тайлбар өгч байна. Энэ бол МАХН-ын Их хурлын уур амьсгалд өөрчлөлт оруулж мэдэх гол сэдэв.

Ерөнхийдөө намын удирдлагууд хурлаа тайван амгалан хэмнэлээр өндөрлөхийг хүсэх ч Н.Энхбаяр ба С.Батболд, Н.Энхбаярын эсрэг МАХН-ын Удирдах зөвлөл гэсэн бяцхан сөргөлдөөн болохгүй гэвэл үүн шиг худлаа таамаг байхгүй биз ээ. Иймээс ч МАХН-ын Их хурлын ман­дат хэнд очих нь чухлаас чу­хал байж мэдэх юм. Наад зах нь л сөргөөцөлдсөн тал нь өөрийн хүнээ Улаанбаатарт ирүүлэх хэрэг­тэй. Сөрөг саналаас өөрийгөө хамгаа­лахыг хүссэн нөхөд нь ч тэдний өөдөөс зүгээр суухыг хүсэхгүй л бо­лов уу. Нэг ёсны энэ Их хурал ерөн­хийдөө холимог багийн хор шартай тоглолт болж өнгөрөх бололтой.

Г.ОТГОНЖАРГАЛ

Зохиогчийн эрх: "Улс төрийн тойм" сонин