Монгол Улсын Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаяр өнгөрсөн баасан гарагт  “МАХН-ын шинэчлэл: Урагш­­лах уу, ухрах уу” сэдэвт уул­залт, хэлэлцүүлгийг хийсэн билээ. Ийм хэлэлцүүлэг хийж буй нь сайшаалтай хэмээн уулзалтад ир­сэн МАХН-ын гишүүд, дэмжигч нар ам сайтай байсан. Харин түү­ний ээлжит хэлэлцүүлэг өчигдөр Хүүхдийн ордны байранд нүсэр бүрэлдэхүүнтэй боллоо. Нүсэр гэсний учир нь тэнд Н.Энхбаярыг дэмжиж буй 600 орчим дэмжигч иргэд цугласан юм. Эхний хэлэл­цүүлэгт 400 гаруй гишүүд, дэмжиг­чид цугласан бол “Н.Энх­баярын зөв шүү” хэмээх иргэдийн тоо ердөө тав хоногийн дараа огцом нэмэгдлээ. Харин дараа, да­раагийн хэлэлцүүлэгт хэд болж нэмэгдэхийг таашгүй. 

Хүүхдийн ордоны хаалгаар ороход хүн бүрийн энгэрт улаан цэцэг зүүж өгч байлаа. Энгэртээ МАХН-ын бэлгэ тэмдэг бүхий улаан цэцгийг зүүсэн иргэд танхимыг дүүргэв. Харин энэ удаагийн хэ­лэл­цүүлэгт ирсэн дэмжигчдийн олонхи нь залуучууд байснаараа онцлог гэж хэлж болох юм. Тэд зүүний үзэл баримтлал болон нэ­рээ солихоор сэтгэл шулуудсан на­мын удирдлагууддаа “Буруу зүйл ярьж байна” хэмээх шүүмжлэлийг харамгүй хэлж байлаа. Мөн энэ үеэр намын ахмад үеийнхэн ч дуу­гүй байсангүй. МАХН-ыг шинэч­лэхийн тулд нэрээ солих шаард­лагагүй, үзэл баримтлалаа өөрчлөх хэрэггүй. Зөвхөн намын толгойгоо солих ёстой гэх сануулгыг дэмжиг­чийн олонхи нь хэлж байсан юм. Цаашлаад “Ардаа тараахгүй гэж дарга тавьдаг Адуугаа тараахгүй гэж азарга тавьдаг” гэдэг үг бий. Үүн шиг манай улсад олон даргын хэрэг алга. Тэр ч бүү хэл дэнж дээрх малын зүс танихгүй хүн ХХААХҮ-ийн сайд хийж таарахгүй” хэмээн гишүүд, дэмжигчид ихээхэн бухимдалтай байгаагаа илэрхийллээ. Энэ үеэр намын анхан шатны байгууллага болох намын үүрийг дэмжихгүй байж намыг хөгжүүлэх талаар ярих ч хэрэггүй гэдгийг танхимд цугларсан хүмүүс алга ташин дэмжсэн юм.

Мөн эдийн засгийн ухааны доктор Н.Дашзэвэг “МАХН-ын ши­нэч­лэлийг намын даргаасаа эхэлье. Намыг шинэчлэхгүй бол бид хөг­жихгүй. Дотоод ардчилал алга. Нам өөрөө дотоод ардчилалтай байж хөгжинө. Наад зах нь гэхэд на­мын залуучуудын байгууллагын тэргүүнийг намын дарга нь сонголоо. Ийм сонголтгүй зүйл гэж байж болох уу. Ер нь аливаа зүйлийг намын ги­шүүд санал нэгтэйгээр сонгох учиртай” гэх утга бүхий илтгэлийг тавьсан. Харин Эрүүл мэндийн дэд сайд асан, доктор Н.Удвал “Улс төрийн нам хариуцлагатай байх ёстой. Бид хариуцлагаас зайлс­хийх бус хариуцлагаа үүрэх хэрэг­тэй” гэдгийг илтгэлдээ онцоллоо. Хэлэлцүүлэгт олон эрдэмтэн, док­то­руудын төлөөлөл илтгэл тавьж байсан бөгөөд түүний нэг нь Нийгмийн ухааны доктор, профес­сор С.Молор-Эрдэнэ байв. Тэрбээр “МАХН-ын удирдлагууд барууны үзэл баримтлалыг сонгоно гэж бай­на. Барууны үзэл баримтлал бол АН-ын үзэл. Хэрэв энэ үзлийг бий болгох гэж байгаа бол АН руу явж болно шүү. Эсвэл өөр нам байгуулаад гарсан нь дээр. Бид та нарыг хорихгүй” хэмээн нэлээд ширүүхэн хэлээд авлаа.

“МАХН-ын шинэчлэл: Урагшлах уу, ухрах уу”. МАХН үнэн хэрэгтээ урагшлах, ухрахын аль нэгийг сон­гох их сонголтын өмнө иржээ. Энэ­хүү уулзалт, хэлэлцүүлэгт ирсэн хүн бүр намаа намагтай шал­бааг­наас аврахаар хүч хав­сарч байгаа юм байх. Нэгдэн нийлж, ярилцаж, хэлэлцсэний эцэст тэд эрдэмтдийн зөвлөл бай­гуулж байгаагаа мэдэгдлээ. Уг эр­дэмтдийн гэх тодотголтой зөв­лө­лийн даргаар эдийн засгийн ухааны доктор Н.Дашзэвэг тодор­чээ. Харин Удирдах зөвлөлд Эрүүл мэндийн дэд сайд асан Н.Уд­вал, нийгмийн ухааны доктор С.Мо­лор-Эрдэнэ, техникийн ухааны доктор Х.Владимир, хуульч Н.На­рангэрэл бүхий 16 хүн багтсан юм. Мөн эмэгтэйчүүд нийлж бүлгэм бай­гуулахаа ч хэллээ. Учир нь жендерийн тэгш байдлыг ярьж буй энэ үед эмэгтэйчүүд нэгдэж өөрийн эрх ашгийн төлөө ажиллах бол­но гэдгийг хэлэлцүүлгийн үед мэ­дэгдэв. Өмнөх хэлэлцүүлгээс гар­гасан дүгнэлтэд дурдсан хөдөлгөөнийг байгуулахаар болсон аж. Гэхдээ одоогийн байдлаар уг хөдөлгөөнийг байгуулахаар түр зөвлөл байгуулжээ.

Уулзалт, хэлэлцүүлгийн үед цуг­ларсан дэмжигчдээс хэд, хэдэн санал асуулга авчээ. Намын нэрийг солих нь зөв үү, буруу юу гэдэг асуулт дээр 600 орчим дэмжигчдийн 70 хувь нь буруу хэмээв. Харин үзэл баримтлалыг өөрчлөх шаардлагагүй гэж 54.6 хувь нь үзсэн. Намын нэр хүндийг унагаж буй гол хүмүүс нь намын удирдлагууд. Тэд намын нэр хүндийг дэндүү доош нь унагаж байна гэж 64.7 хувь нь үзжээ. Тэдний энэ удаагийн хэлэлцүүлэг ерөнхийдөө намын удирдлага тэр дундаа Ерөнхий сайд С.Батболд руу хандсан байлаа. Намаа удир­даж чадахгүй бол наад албаа чад­даг хүнд өгсөн нь дээр гэсэн утга­тай үгний цаана Н.Энхбаяр бай­гаа нь тодорхой. Тэрбээр эхний хэлэлцүүлгээрээ намын шинэч­лэлийг хэнээс эхлэх ёстой вэ гэд­гийг дэмжигчдээрээ хэ­лүүлж байсан бол энэ удаад намын удирдлагууд руугаа довтолж эхэл­лээ. Түүний дараагийн хурал харин хэн рүү чиглэсэн байх бол.

Н.Энхбаярыг магтсан хүн зөндөө байлаа. Н.Энхбаяр МАХН-нд байх­гүй болохоор нам нэр хүндгүй, нам толгойгүй боллоо хэмээн цугларсан хүн бүр хэлсэн юм. Мөн түүнд ийм арга хэмжээ зохион байгуулж бай­гаад нь талархал илэрхийлээд авсан. Гэхдээ тэд үг хэлэхийнхээ өмнө “Долгинож байгаа юм биш шүү” гэдгээ түргэн гэгч нь хэлцгээв. Эдгээр уулзалтад нийт 1000 гаруй гишүүн, дэмжигчид цуг­ларсан. Харин эдгээр иргэнд тэр­бээр урилга бэлтгэн хүргүүлжээ. Мөн улаан цэцэг зүүлгэн, дэвтэр, үзэг бэлэглэсэн юм. Энэ олон хүнийг цуглуулах, урилга, бэлэг та­раахад тодорхой хэмжээний хөрөнгө шаардлагатай нь мэдээж. За­рим эх сурвалжийн мэдээлснээр, Н.Энхбаяр уг уулзалтуудыг зохион байгуулахын тулд 150 гаруй сая төгрөг зарцуулсан аж. Гэхдээ уг хэлэлцүүлэг үүгээр дуусахгүй. Тиймээс түүний халааснаас гарах мөнгөний хэмжээ ч мөн үүгээр зогсохгүй нь бололтой.

Ц.Энхцэцэг

Зохиогчийн эрх: "Улс төрийн тойм" сонин