-Танай намын дотоод сон­гуу­­лийн явц ямар байна вэ?

-Ардчилсан намын ҮЗХ-ны ээл­жит дотоод сонгууль болж дууслаа. Өнөөдрийн байдлаар үндсэндээ 21 аймаг, есөн дүүргээс сонгууль яваа­гүй нэг аймаг, нэг дүүрэг л үлдсэн. Эдгээр нь Баян-Өлгий аймаг, нийс­лэлийн Сүхбаатар дүүрэг.

-Ямар шалтгаанаар тэд­гээр газарт ротаци болоогүй вэ?

-Баян-Өлгийд Наурызын баяр болж байна. Энэ баяраар цугларалт хий­дэг юм байна. Тэгэж цугларахдаа сонгуулиа хийчихье гэсэн хүсэлт гаргас­ныг зөвшөөрсөн. Сүхбаатар дүүргийн Ардчилсан намын дарга өвчтэй байгаа. “Даргыг эмнэлгээс гарахаар нь хоёр дахь өдөр сонгуулиа хийе” гэс­нийг зөвшөөрсөн. Бусад аймаг, дүүрэгт дотоод сонгууль болж дууслаа гэж ойлгож болно.

-Хэдэн суудалд  хэчнээн хүний нэр дэвшсэн бэ?

-Нийтдээ 76 суудал дээр 120 хүний нэр дэвшиж өрсөлдсөн. Түүгээр ҮЗХ-ны бүрэлдэхүүний гуравны нэг нь сэлбэгдэж байна. Залуучууд олон орж ирж байгаа. ҮЗХ бол манай намын бодлогыг тодорхойлдог том байгууллага. Залуучууд нэлээд өрсөл­дөөнтэй орж ирж байна.

-Цөөнгүй тойрогт будилаан гарсан юм байна. Маргаантай тойрог олон байна уу?

-Маргаантай дөрвөн тойрог бай­на. Гарсан асуудлуудыг зайлшгүй шийдэх ёстой. Эдгээрээс нийслэлд гурван дүүрэг байна. Чингэлтэй, Хан-Уул, Баянзүрх дүүрэг. Айм­гуу­даас Дархан-Уул байна. Маргаан­тай асууд­луудыг шийдвэрлэх ёстой гэж үзэж байгаа. Нэгэнт сонгууль юм болохоор маргаан гардаг л даа.

-Ротацийн сонгуулиас үүдэж Ардчилсан нам дотор байсан хага­ралдаан тодорч гарлаа гэж гадна талд үзэж байна. Нам дотор үнэ­хээр том зөрчилдөөн байна уу?

-Ардчилсан нам хагарал­даа­н­тай гэхээсээ илүү дотроо их өрсөл­дөөнтэй байна гэж хэлмээр байгаа юм. Мэ­дээж нам бол өөрөө дотроо олон үзэл бодлыг нэгтгэж байдаг. Гишүүн бүр өөрийн үзэл бодол, байр суурьтай. Тэгэхээр үүнийг хагарал гэж харахгүй байгаа. Үүнийг шууд утгаар нь хага­рал гэж ойлгож болохгүй. Манай ротацийн сонгууль нээлттэй явдаг болохоор сонгуу­лийн үеэр гардаг бүх мар­гаан, зөрчилдөөн, өрсөлдөөн  бүгд ил харагддаг. Түүгээрээ л явж байна. Түүнээс биш үүгээр далим­дуулаад нэгийгээ золих арга тактик манай намд байгаагүй. Цаашид ч байхгүй. Хэрэв үнэхээр маргаантай асуудал гараад шийдэлд хүрч чадах­гүй байна гэвэл тэр мар­гааныг намд үүсгээд байгаа холбог­дох дүрэм, журам, заалтуудыг өөрчилье гэсэн бодол байгаа. Өөрчлөх ч ёстой юм шиг байна. Үүнийгээ өөрчилбөл асуудлыг маш түргэн шуурхай ший­дэх боломж бий.

-Сонгуулийн маргаан, ху­ваагд­­лын цаана Алтангадас, МоАХ фрак­цийн хооронд эрх мэдлийг гартаа авах, намын удирдлагыг солих сэлгэх өрсөл­дөөн яваад байна гэж харж болох уу?

-Намын дарга, намын удирд­лагын төлөө өрсөлдөөн гэж үүнийг харахгүй байгаа. Нэг том том олон фракц хоорондоо зөрчилдөөд бие биеэ давах гээд байна гэж бодохгүй байгаа. Ардчилсан намын удирд­лагын нэгийн хувьд баттай хэлэх нэг зүйл бол зөвхөн намын даргыг солихын төлөө жижиг зүйл байхгүй. Манай намд дотоод бодлого, зо­хион байгуу­лалтынхаа хэмжээнд шийдэх асуудал олон байгаа. Түү­нээс гадна манай нам УИХ-д өөрийн бүлэгтэй. Түүгээ­рээ дам­жуулаад Хамтарсан Засгийн газар­тай. Засгийн газраараа дамжуу­лаад ард түмний өмнө шийдлээ хүлээж байгаа олон асуудлыг яаж шийдэх вэ гэдэг дээр харин асууд­лууд үүсэх үү гэвэл үүснэ. Тэр бүгд дээр ажиллах ёстой юу гэвэл ажил­лах ёстой. Түүн дээр санал нэгдэж болно.

-Маргаантай тойргууд дээр хэзээ дахин сонгууль хийх вэ?

-Тэр тойргууд дээр дахин ротац хийх тухай өнөөдөртөө яриагүй бай­на. Ямар ч гэсэн маргаан үүс­сэн. Үүнийг манай Дотоод сонгуу­лийн хороо дүрэм журмынхаа дагуу хянаж үзэх үүрэгтэй. Түүний дараа ямар шийдвэр гарах вэ гэдэг тодор­хой болно.

-Сонгуулиар олонд нэртэй улс­төрч­дөөс, УИХ-ын гишүүдээс ямар хүн ҮЗХ-д орж ирэв, бас хэн нь унав?

-Унасан, гарч ирсэн хүмүүсээ бид ил тод зарлана. Энэ долоо хоногт ротацийн сонгуулийн урьд­чилсан дүнгийн талаар ­мэдээлнэ. Манай намын ротацийн сонгууль хүмүүсийн сонирхлыг их татдаг. Манайхан ч их ширүүн өрсөлддөг. Ер нь байдаг л эрүүл саруул зүйл. УИХ-ын гишүүдээс Х.Тэмүүжин Баянгол дүүрэг дээр бага санал авсан. ҮЗХ-д сонгогдож чадаа­гүй. Ямар ч байсан энэ намд жирийн гишүүд гэж байдаг. Сонгуульд өрсөл­дөгчид дандаа дарга бо­лохын төлөө хүмүүс байдаг гэж ойлгож болохгүй шүү дээ. Яагаад бид ротац явуулдаг вэ гэхээр анхан шатнаасаа эхэлж, жирийн гишүүдээ оролцуулан намын­хаа дотоод тө­лөөл­лийн байгууллагыг сонгох зарчим барьдаг. Энэ ч өөрөө буруу зүйл биш. Харин үүнийг боловс­ронгуй болгох шаардлага бий. Жишээ нь, УИХ-ын гишүүд, хариуц­лагатай бусад албан тушаалтнууд, намын удирдлагууд байнга ҮЗХ-нд байж бодлогод оролцохын тулд журмын ямар хэлбэрийг өөрчлөх шаард­лагатай вэ гэдгийг гаргаж тавихыг энэ удаагийн ротац хэлээд байна уу гэж бодож байна. Ийм өөрчлөлтийг зайлш­гүй хийх шаард­лагатай болсон байна. Намынхаа гол бодлогыг барь­даг цөмийг алдах хэмжээнд өрсөл­дөө­нийг бий болгож сөрөг үр дагавар авч­рах юм биш биз гэсэн болгоомж­лол байна.

-ҮЗХ-нд сонгогдохын гол утга учир юу вэ?

-ҮЗХ бол манай улс төрийн бодло­гын том байгууллага. ҮЗХ-нд нэр дэвшиж орно гэдэг бол тэр хүний өмнө улс төрийн боломж нээгдэнэ гэсэн үг. ҮЗХ-ны гишүү­дээс УИХ-д нэр дэвших боломж илүү. Гэхдээ өнөөдөр өнгөцхөн хараад хагаралдуулж муу­дал­цуулах гээд, хэн нэгний мууг үзэх гээд жийгээд ҮЗХ-ноос гаргалаа гэх юм бол тийм биш гэж хэлэх байна.             
 Д.Оюунцэцэг