Москва Монголыг зальдаж байна. ОХУ-ын Тээврийн сайд И.Е.Левитин “Улаанбаатар төмөр зам”-ын даргаар мон­гол хүн томилно” хэмээн амласан нь саяхан. Амласнаа ч шуурхай биелүүлж байх шиг байна. Гэвч өнгийг нь өөрчилсөн ч “яс”-ыг нь хэвээр үлдээх бодлогоо хэрэгжүүлэхээр оросууд улайрч эхэллээ. “Оросын төмөр зам” буюу “РЖД”-ийн ерөн­хийлөгч В.Якунин энэ сарын 27-нд манай улсад ирж, Москвагийн “матрёшка” болох монгол эрхмийг санал болгох байв. Сонирхолтой нь нударган ноён Монголд ирэхээ түр хойш­луулж, “Улаанбаатар төмөр зам”-ын даргын үүрэг гүйцэтгэгч Д.Жигжиднямаагийн ажиллах хугацааг нэг сараар сунгажээ. Энэ бол Орос, Монголын хооронд уржигдар хийсэн тохиролцоо.

Тэгвэл В.Якунины монгол “матрёшка” хэн бэ. Тавантолгой тийш татах төмөр замын ажил ирэх хавар эхэлнэ. Энэ сур­гаар их мөнгө, эрх ашгийн төлөө дээр, дооргүй амбицалж байна. Тэр тусмаа албандаа жинхлэх хүсэл Д.Жигжиднямааг нойр­гүй хонуулж байгаа. Гагц түүгээр ч зогсохгүй олон хүн “Улаан­баатар төмөр зам”-ын даргын суудлыг эзлэхийн төлөө сэрүүн зүүдэлсээр.

Өнгө, мөнгө хосолсон монголчуу­дын шунал дээр Москва тоглохоор шийджээ. Тиймээс ноён В.Якунин Д.Жигжиднямааг тус нийгэмлэгийн дар­гад зүтгүүлэх лоббигоо хийх гэж байв. Харамсалтай нь мон­голчууд оросуудтай ийм тохи­рол­цоо хийхээс зайлсхийж байна. Тий­мээс Улаанбаатар “Монголын дотоод асуудалд та нар оролцох хэрэггүй. Асуудлаа бид шийднэ” хэ­мээн Москвад мэдэгдлээ. Д.Жиг­жиднямааг “РЖД”-ийн ерөнхийлөгч санал болгохоос гадна махны ченж гэгдэх Д.Сүхбат, В.Морозов нар зүт­гүүлж байгаа гэх мэдээлэл бий.  

В.Якунины санаанд Монгол төдийгүй Ази, Европ тэр чигтээ багт­жээ. Тэрбээр энэ сарын 21-нд Берлин хотноо Францын төмөр замын байгууллагын ерөнхийлөгч Г.Пепитэй хамтран ажиллах санамж бичигт гарын үсэг зурсан юм. Оросууд SNCF буюу Францын төмөр замын байгууллагатай хамт­ран тив дамнасан тээвэрлэлт хий­хээр болов. Орос ноёнтон энэ өдөр Евроазийн төмөр замын сал­барынхны уулзалтад оролцож “Ат­лантын далайгаас Номхон далай хүртэлх орон зайг оросууд эзэгнэнэ” хэмээн мэдэгдлээ. Зүүнээс баруун, хойноос урд. Төмөр замын хүчээр геополитикт хаанчлах Москвагийн бодлого энэ аж. В.Якунины мэдэгд­лээс харвал, Москва болон “РЖД”-д ийм том бодол бий. Харин Монгол бол орос санаархлыг хэрэгжүүлэх багахан объект нь.  

“Улаанбаатар төмөр зам”-ын Ерөнхий хорооны дарга нь Вадим Морозов. Тэгэхээр энэ суудал оросуудын мэдлийнх гэсэн үг. Гэвч дээр дурьдсанчлан тэд тус нийгэмлэгийн удирдлагын эрхийг монгол хүнээр дамжуулан гартаа хэвээр байлгахыг санаархаж бай­гаа. Харамсалтай нь үүнтэй мон­гол­чуудын ашиг сонирхол зөр­чилдөж эхэлсэн нь нэгэнт тодор­хой болчихсон үзэгдэл. МАХН, Ардчилсан нам хамтарсан Зас­гийн газрыг байгуулсан. МАХН-ын мэдэлд “МТЗ” төрийн өмчит ком­пани болон “Улаанбаатар тө­мөр зам”, “Дэд бүтцийн хөгжил” ком­пани, бас агентлаг нь ч байдаг. Тий­мээс Ардчилсан намынхан “Зас­гаа хамтарч байгуулсан юм чинь төмөр замд ч хамтаръя” хэ­мээн дээрх байгууллагуудын аль нэг­ний удирдлагаар өөрийн хүнийг санал болгохоор зэхэж байна. Хоёр нам төмөр замын асуудлыг тохи­ролцооны ширээн дээр тавьж “Төмөр замыг шинэчилж, зах зээлийг нь хөгжүүлэн тус салбарыг олон улсын менежментийн түвшинд удирдах чадвартай хүнийг бодлогоор томи­лох хэрэгтэй” хэмээн хэдийнэ ярил­цаж эхэлжээ. Харамсалтай нь хойд хөршийнхөн хэлсэн үгнээсээ буцаж, В.Якунин орос бодлогыг хэ­рэгжүүлэх монгол хүний нэр санал болгох гэж байгаа нь эл тохиролцоог түр хойшлууллаа.

Монголын төмөр зам оросуудын мөнгө угаах талбар гэдэг нь нууц биш. Тийм ч учраас “Улаанбаатар төмөр зам”-ын дүрмийн санг 250 сая ам.доллараар нэмэхээр Москва шийджээ. Гэхдээ тэд “Үүний тал хувь буюу 125 сая ам.долларыг та нар гарга. Тус нийгэмлэг бол Орос, Монголын хувь нийлүүлсэн өмч” хэмээн монголчуудад тулгах болов. “РЖД”-ийн ерөнхийлөгч В.Якунин ч энэхүү мөнгөний тоглолтод оролцон ОХУ-ын Гадаад худалдааны банк­наас 150 сая ам.доллар авч, мон­голчуудад өндөр хүүтэй зээ­лэх гэж байна. Тэрбээр энэхүү мөн­гийг авахдаа өөрөө баталгаа гаргасан нь бодлогогүй алхам биш. Харин ч Мянганы сорилтын сан­гаас хуваарилах байсан 188 сая ам.долларын буцалтгүй тусламжийг буцаалгачихаад оронд нь мөнгө угаах орос бодлогоо хэрэгжүүлэх гэж байгаа хэрэг. Гэвч В.Якунины “зээл” эцэстээ юу болон хувирах вэ. Орос ноёнтон нэг халаасандаа 150 сая ам.доллар, нөгөө халаасандаа ОХУ-д үйлдвэрлэсэн зүтгүүрүүд хий­жээ. Товчхондоо, монголчууд түү­нээс зээлсэн мөнгөөрөө орос зүтгүүр худалдан авах юм байх. Ша­хаа­ны бизнест “РЖД”-ийн ерөн­хийлөгч ч оролцдогийн тод жишээ энэ аж.

С.БАТТУЛГА

Зохиогчийн эрх: Улс төрийн тойм" сонин