Тавантолгойг оператор компа­нийн оролцоотойгоор ашиглахаас гадна “Эрдэнэс Тавантолгой” ком­панийг байгуулах, гүйцэтгэх за­хир­лыг нь сонгох асуудал ол­ны анхаарлыг татаж буй. Тус ком­панийн гүйцэтгэх захирлыг сонгон шалгаруулах ажил энэ сарын ихээр эхэлсэн билээ. Харин “Эрдэнэс-Тавантолгой” компанийн захирлын албан тушаал улс төрийн хүрээнийхний дунд шивэр авир хийх сэдэв болсон нь тодорхой. Та­вантолгойг ашиглах гол үүрэг, хариуцлагыг нуруундаа үүрэх хүн бол гүйцэтгэх захирал юм. Тэр­бээр зөвхөн үүрэг гүйцэтгэгч ч гэ­лээ түүнд тодорхой хэмжээний эрх мэдэл бий. Дэлхийд данстай ор­дыг ашиглахад гар бие оролцоно гэдэг ихээхэн хөрөнгө дээр сууж буйгаас ялгаагүй. Тиймээс нам бо­лон улстөрчид өөрийн хүнээ зүт­гүүлэн шунах биз. “Эрдэнэс Та­ван­толгой”-н гүйцэтгэх захирал байхын тулд гадаад хэлний өндөр мэдлэгтэй, уул уурхайн салбарт ажиллаж байсан туршлагатай хүн байх. Тавантолгойн ордын эзэн суух хүн уул уурхайн салбарыг хөг­жүүлэх хүсэл эрмэлзэлтэй, олон улсын нэр хүнд бүхий компанид таваас доошгүй жил дээд түвшний мэргэжлээр ажилласан, аливаа ашиг сонирхлын зөрчилгүй байх  зэрэг хэд, хэдэн шаардлагыг хангах юм. Гүйцэтгэх захирлын суудалд зөвхөн монгол хүн байх албагүй аж. Одоогийн байдлаар “Эрдэнэс Тавантолгой”-д захирлаар ажиллах хүсэлтэй хүмүүсийн материалыг авч дуусчээ. Нийт 10 гаруй хүн сонгон шалгаруулалтад оролцохоор болсон байна. Үүнээс тав нь монгол хүн гэнэ. Харин бусад нь гадаадын иргэн аж. Тэр тусмаа Австрали, Америк зэрэг уул уурхай ихээхэн хөгжсөн улс орноос манай улсыг зорин иржээ. Ийнхүү гүйцэтгэх захирлын төлөөх марафон эхлүүлэв. Сонгон шалгаруулалт явуулахын тулд цаг их орно гэдгийг “Эрдэнэс МГЛ”-ын­хон мэдэгдэж байна. Тэд хүн бү­рийн материалтай тулж ажиллан, нухацтай хянана хэмээж байгаа. Харин тэднийг ийн тооцоолж байх зуур улс төрийн намууд хөшигний ар дахь хэлэлцээр, тохироогоо эхлүүлжээ.

“Эрдэнэс Тавантолгой” компа­нийн гүйцэтгэх захирлыг нам болон хувь улстөрчдийн өрсөлдөөнөөр сонгосны дараа Удирдах зөвлөл болон Төлөөлөн удирдах зөвлө­лийг сонгох ажил эхлэх аж. Мөн ком­панийн бүтцийг бүрдүүлэх, үйл ажиллагаагаа ямар зарчмаар явуу­лах эсэхээ ярилцах юм байна. Цаг хугацаа өнгөрөх тусам захирлын төлөөх намуудын марафон улам хурдсах нь тодорхой. Магадгүй мате­риа­лаа ирүүлсэн гадны иргэдийн ард ч манай улстөрчид нуугдаж байж болох. Ямартай ч “Эрдэнэс Та­вантолгой”-д суух ноён хувийн болон хэн нэгний ашиг сонирхлоос урьтаж улс орныхоо эрх ашгийг харах хэрэгтэй. Харин ингэж харж чадахаар хүн гарч ирэх үү, үгүй юү гэдэг нь удахгүй тодорно.

Тавантолгойн ордод олборлолт хийх оператор компанийн хувь заяаг шийдэх хугацаа мөн дөхсөөр бай­на. Тавантолгойн орд төрийн өмч. Үүнийг ашиглахын тулд “Эрдэ­нэс МГЛ” төрийн өмчит компанийн охин компани болох “Эрдэнэс Та­вантолгой”-г байгуулах ажил ид өрнөж байгаа. Монголчууд Таван­толгойг ашиглахдаа оператор ком­панийг түшихээс өөр аргагүй. Ха­рин өрсөлдөгч компаниуд уржиг­дар саналаа ирүүлж дууссан. Нийт есөн компани материалаа ирүү­лээд байгаа бөгөөд үүнээс зөвхөн нэг нь Тавантолгойг ашиг­лахад хамтарч ажиллах юм. Сон­гон шалгаруулалтад орж буй ком­паниуд уул уурхайн салбарт ажил­ласан туршлагатай, олон ул­сад болон орон нутагтаа хүлээн зөвшөөрөгдсөн нэр хүндтэй байх ёстой. Мөн сүүлийн гурван жилийн санхүүгийн тайлангаа ирүүлэх зэрэг нөхцлийг хангасан байх юм. Харин тендерт материалаа ирүүлсэн компани бүр 8000 ам.долларыг эр­гэн төлөгдөхгүйгээр тушаажээ. Мон­голын талаас “Тавантолгой транс”, “Кану”, “Жи Эм Эс Си” зэрэг компани материалаа ирүүлжээ. Өмнөд Со­лонгос, Герман, Австрали, Хятад зэрэг орноос ч санал ирүүлсэн аж. Үүнд Хятадын хөрөнгө оруулалттай “Эрдос” хөрөнгө оруулалтын групп, “Шанси Коул” групп, Өмнөд Со­лонгосын “Корес” консорциум, Гер­маны “Би Би Эм Оперта”, Авст­ралийн “Макмахон”, “Лейтон Ази” зэрэг компани Тавантолгойн нүүр­сийг олборлох ажлыг хамтран хийе гэдгээ илэрхийлсэн. Харин эд­гээр компаниас сонгож, хэн нь манай улсад хэрэгтэй байж болох вэ гэдгийг зөв харах нь чухал юм. Хамтарч ажиллах материалаа ирүүл­сэн эдгээр есөн компанийг дахин сонгон шалгаруулна. Ингэж шалга­руулахдаа ямар техник техно­логийг хэдээр оруулж ирэн хэрхэн олборлолт явуулах вэ гэх нарийн зүйлийг бүгдийг судалж байж зөвхөн нэгийг нь л сонгоно. Ямартай ч то­моохон ордыг ашиглах гэж байгаа учир няхуур хандах хэрэгтэй юм.

Ц.ЭНХЦЭЦЭГ

Зохиогчийн эрх: "Улс төрийн тойм" сонин