Монгол Улсын эдийн засаг 2025 оны байдлаар дотоод болон гадаад хүчин зүйлсийн нөлөөгөөр туйлын эмзэг байдалд байна. Сүүлийн жилүүдэд инфляци буурсан нь эерэг үзүүлэлт боловч өрхийн бодит орлого нэмэгдээгүй хэвээр байгаа нь дотоодын хэрэглээний өсөлтийг сааруулж, эдийн засгийн идэвхжил сэргэхгүй байхад хүргэж буй.

Гадаад худалдааны тэнцэл уул уурхайн бүтээгдэхүүний экспортод хэт хамааралтай хэвээр байгаа нь эдийн засгийг дэлхийн зах зээлийн үнийн савалгаанд туйлын эмзэг болгож байгаа. Тухайлбал, зэс, нүүрсний үнэ буурахад улсын төсвийн орлого, валютын ханш болон нийт эдийн засгийн үзүүлэлтүүд доройтох эрсдэлтэй.

Боловсруулах үйлдвэрлэл, хөдөө аж ахуйн салбар хангалттай сэргэлт үзүүлэхгүй байгаа нь эдийн засгийн олон тулгуурт тогтолцоог бүрдүүлэхэд саад болж байна.

Үүн дээр улс төрийн тодорхойгүй байдал нэмэгдвэл эдийн засгийн итгэлцэл бүр ч сулрах аюултайг эдийн засагчид анхааруулсаар байгаа.

Саяхан л гэхэд Азийн хөгжлийн банк (АХБ) Монгол Улсын эдийн засгийн өсөлтийн төлөвийг бууруулсан. Тодруулбал, АХБ-ны 2025 оны есдүгээр сарын тайланд дурдсанаар, Монгол Улсын бодит ДНБ-ий өсөлт 2025, 2026 онд тус бүр 5.7 хувьтай байх төлөвтэй гэжээ. Энэ нь өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард танилцуулсан 6.6 болон 5.9 хувийн урьдчилсан таамгаас бага үзүүлэлт бөгөөд үүнийг эдийн засгийн шинэ нөхцөлд нийцсэн бодит хүлээлт гэж тодорхойлжээ.

Эдийн засгийн өсөлт зөвхөн тоон үзүүлэлтээр бус, итгэлцлийн түвшнээр тодорхойлогддог. Хөрөнгө оруулагчид, бизнес эрхлэгчдийн хувьд тогтвортой, урьдчилан таамаглах боломжтой орчин хамгийн чухал. Гэтэл Монголд сүүлийн үед улс төрийн маргаан, шийдвэр гаргалтын удаашрал, төсвийн тодорхойгүй байдал нь эдийн засгийн итгэлд сөргөөр нөлөөлж байна.

Төсвийн бодлого тодорхойгүй байх нь эдийн засгийн чиг хандлагыг эргэлзээтэй болгож, дотоодын бизнес эрхлэгчдийн шийдвэр гаргалтыг удаашруулдаг. Үр дүнд нь хөрөнгө оруулалтын урсгал саарч, эдийн засгийн идэвхжил буурдаг.

Гадаадын хөрөнгө оруулагчид ч мөн улс төрийн тогтворгүй байдлыг эрсдэл гэж үзэн шинэ хөрөнгө оруулалтаа хойшлуулах, бууруулах хандлагатай бий.

2025 оны байдлаар Монгол Улсын гадаад өрийн хэмжээ 33 тэрбум ам.долларт хүрээд байгаа бөгөөд үүний тал орчим нь төр болон төрийн өмчит байгууллагуудын өр юм. Түүнчлэн ирэх хоёр жилд “Номад” зэрэг томоохон бондуудын эргэн төлөлтийн хугацаа давхцаж байгаа нь улсын төсөвт томоохон дарамт үүсгэнэ.

Ийм нөхцөлд улс төрийн шийдвэр гаргалт удааширч, төсөв батлагдахгүй байх нь гадаад өрийн эргэн төлөлтөд бодит эрсдэл үүсгэнэ. Хэрэв зээлжих зэрэглэл буурвал шинэ зээл татах өртөг нэмэгдэж, гадаад валютын ханшинд дарамт үүсэх боломжтой. Төгрөгийн ханш суларвал импортын бараа, үйлчилгээний үнэ өсч, инфляци дахин хөөрөх эрсдэлтэй. Эцэст нь өрхийн бодит орлого буурч, иргэдийн амьжиргаа улам хүндрэх аюултай.