УИХ-ын Ерөнхий хяналтын сонсголын дүнгээр хайгуулын ажлыг дэмжих чиглэл гаргав

Төрийн ордонд 2025 оны есдүгээр сарын 23-нд “Халзан бүрэгтэй орд газрын ашиглалт, байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөлөл, эрсдэлийг нарийвчлан судлах” сэдвээр Ерөнхий хяналтын сонсгол зохион байгууллаа. Сонсголыг УИХ-ын гишүүн Б.Баярбаатар даргалсан бөгөөд төрийн болон төрийн бус байгууллага, орон нутгийн төлөөлөл, иргэд, шинжээчид зэрэг 130 гаруй хүн оролцов.

ХАЙГУУЛЫН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД СӨРӨГ НӨЛӨӨ ИЛРЭЭГҮЙ

Сонсголын явцад төрийн байгууллагууд, шинжээчдийн дүгнэлтээр “Халзан бүрэгтэй” ордод одоогоор ямар нэг байгаль орчны ноцтой сөрөг нөлөө илрээгүй болох нь тогтоогдлоо.

• Халзан бүрэгтэй орд нь уран бус, газрын ховор элементийн орд юм.
• Одоогоор зөвхөн хайгуулын шатанд ажиллаж байгаа бөгөөд ашиглалт эхлээгүй.
• Цацрагийн хэмжээ 1.67 микрозиверт/цаг – хүний эрүүл мэнд, мал амьтанд нөлөөлөх түвшнээс доогуур.
• Малын гажигтай төл гарсан гэх мэдээлэл цацрагаас шалтгаалаагүй, нотолгоо байхгүй гэж шинжилгээгээр дүгнэв.
• Ус, хөрсний бохирдлын шинж тэмдэг илрээгүй.

Иймээс УИХ-ын сонсголын дүнгээр “Хайгуулын ажлыг үргэлжлүүлэх, төрийн хяналтыг сайжруулах, иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх” чиглэл өгөхөөр боллоо.

ТӨРИЙН БАЙР СУУРЬ: “ГАЗРЫН ХОВОР ЭЛЕМЕНТ БОЛ СТРАТЕГИЙН САЛБАР”

Сонсголын үеэр гишүүд газрын ховор элементийн ашиглалт нь Монгол Улсын ирээдүйн эдийн засгийн чухал тулгуур болохыг онцоллоо.

Б.Баярбаатар: “Халзан бүрэгтэй ордын хайгуул нь шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, байгальд сөрөг нөлөөгүй явагдаж байна. Энэ бол Монголын анхны газрын ховор элементийн төсөл бөгөөд улсын стратегийн ач холбогдолтой.”

Ө.Шижир: “Дэлхий өндөр технологийн үйлдвэрлэлд газрын ховор элементэд тулгуурлаж байна. Монгол Улс хоцрох ёсгүй.”

Б.Бат-Эрдэнэ: “Цаашид төрийн байгууллагууд хяналтаа сайжруулж, ил тод мэдээлэл өгөх ёстой.”

Сонсголын дүгнэлтээр гаргасан гол санал:

1. Хайгуулын ажлыг үргэлжлүүлэх, ордын нөөцийг бүрэн тогтоох;
2. Байгаль орчны нөлөөллийн хяналтыг тогтмол хийх;
3. Иргэдийн оролцоо, мэдээлэлтэй байх орчныг сайжруулах;
4. Газрын ховор элементийн талаархи хууль, бодлогыг нэг мөр болгох;
5. Цацрагийн лаборатори, хяналтын чадавхыг орон нутагт нэмэгдүүлэх.

ЭДИЙН ЗАСГИЙН АЧ ХОЛБОГДОЛ

“Халзан бүрэгтэй” ордод диспрози, терби, ниодим, паразиоди зэрэг өндөр технологийн бүтээгдэхүүнд ашиглагддаг үнэт элементүүд агуулагддаг. Эдгээр нь цахилгаан машин, сэргээгдэх эрчим хүчний тоног төхөөрөмж, хүнд үйлдвэрийн гол түүхий эд юм.

Төслийг хариуцлагатайгаар үргэлжлүүлэх нь Монгол Улсад нэмүү өртөг шингэсэн үйлдвэрлэл хөгжүүлэх шинэ боломж гэж үзэж байна.

“БАЙГАЛЬ ОРЧИНД СӨРӨГ НӨЛӨӨГҮЙ, СУДАЛГААНД ТУЛГУУРЛАН ҮРГЭЛЖЛҮҮЛНЭ”

“Өнөөдрийн дүгнэлт бол нэг талын яриа биш — шинжээчид, төр, иргэдийн мэдээлэлд тулгуурласан бодит үнэлгээ юм. Байгаль орчны ноцтой нөлөө илрээгүй. Тиймээс хайгуулын ажлыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэйгээр үргэлжлүүлэх нь зүйтэй,” гэж УИХ-ын гишүүн Б.Баярбаатар онцлов.

“Халзан бүрэгтэй” орд нь Монгол Улсын анхны газрын ховор элементийн төсөл бөгөөд хайгуулын шатанд байгальд сөрөг нөлөө илрээгүй гэж үзлээ. Улсын Их Хурлын сонсголын шийдвэрээр төр, орон нутгийн байгууллагууд төслийг дэмжин ажиллаж, цаашдын хяналт, ил тод байдлыг сайжруулах чиглэл гаргав.