Түүхий нүүрснээс татгалзсан улаанбаатарчууд өнгөрсөн таван жил сайжруулсан шахмал түлш түлж, туршсан. Гэвч хотын утаа арилсангүй. Харин ирэх өвлөөс дахин өөр түлш туршина гэдгийг сайд, дарга нар мэдээлсэн. Нэг нь жигнэсэн нүүрс буюу хөх нүүрс бол нөгөөх нь хийн халаагуур. Хоёуланг нь анх удаа хэрэглээнд нэвтрүүлж буй. Албаныхан шинэ түлш хэрэглэснээр хотын утаа хэд дахин буурч, төсвийн хэмнэлт хийнэ гэдгийг онцолж байгаа юм.

Энэ талаар хотын дарга Х.Нямбаатар өмнө нь мэдээлэл өгөхдөө "Эрдэмтдийн зөвлөлийн дүгнэлт гарсан. Өндөр илчлэгтэй нүүрс буюу угааж, жигнээгүй нүүрсийг хэрэглээнд нэвтрүүлэх нь буруу гэдгийг эрдэмтэд гаргасан. Өнгөрсөн жилүүдэд маш олон хүн угаартаж нас барсан. Үндэсний хорооноос хагас коксжсон нүүрсийг хэрэглээнд нэвтрүүлэх нь хүн амын эрүүл мэндэд эерэг нөлөө үзүүлнэ гэдэг шийдвэрийг гаргасан. Тийм учраас БНХАУ-аас 200 гаруй тэрбум төгрөгөөр хагас коксжсон нүүрс авна.

Бид одоогийн "Тавантолгой түлш" сайжруулсан шахмал түлшний үйлдвэрийн нийт зардлыг шингээж, 300 тэрбум төгрөгийн хэмнэлт үүсгэх гэж байна.

Өөрөөр хэлбэл, 80 орчим сая ам.долларын хэмнэлт үүсгэх тооцоог гаргаж, 800-гаас дээш градуст жигнэсэн, химийн хортой нэгдлийг ялгасан нүүрсийг ялгасан нүүрсийг 200 гаруй тэрбум төгрөгөөр худалдан авч, эндээ савлан, хэрэглээнд нэвтрүүлнэ" гэдгийг хэлсэн.

Нийслэл хотын агаарын чанарыг сайжруулах бүсийг 2025 оны долдугаар сарын 22-ны өдрийн Байгаль орчны сайд болон нийслэлийн Засаг даргын хамтарсан захирамж батлагдсан. Уг захирамжид дурдсанаар ногоон бүсэд 103.090 өрх, шар бүсэд 67.765 айл өрх хамрагдаж, түүхий нүүрс түлэхгүй гэжээ.

Энэ тухай нийслэлийн Засаг даргын орлогч А.Амартүвшин өчигдөр /2025.08.18/өвөлжилтийн бэлтгэл ажлын талаар мэдээлэл өгөхдөө "Бид энэ жил гэр хорооллын айл өрхүүдэд хийн халаагуурын нэвтрүүлж эхэлнэ. Нийт 2025 онд таван хорооны 5000 өрхөд энийг суурилуулна. Тодруулбал, Гандан, Зурагт, Дэнжийн мянгын гурван хороо буюу Чингэлтэй дүүргийн 13 дугаар хорооны 1566 айл, 10 хорооны 1152, 11 дүгээр хорооны 926 айл, Баянгол дүүргийн 11 дүгээр хорооны 635 айл, 16 дугаар хорооны 550 айл хамрагдана. Ингэснээр нийт 3361 байшин сууцны, 1468 монгол гэртэй айлыг газад холбоно.

Мөн бид айл өрхүүдийн байшингийн гадна фасадны дулаалгын энэ долоо хоногоос хийж эхэлж байна.

Хийн халаагуур зуухыг шинэ он эхлэхээс өмнө дэлхийн нэртэй компаниуд руу санал хүргүүлсэн. Тэднээс БНХАУ-ын Haier болон Hisense компанийн Монголд зориулсан төхөөрөмжийг нийлүүлнэ. Одоо гэрээний шатандаа явж байгаа. Дараа долоо хоногоос үйлдвэрлэлийн шат руу орж, ирэх аравдугаар сарын 1-н гэхэд айлуудад холбож дуусна гэж төлөвлөж байна. Нэг өрхөд нийт 900 мянган төгрөгийн урамшууллыг олгоно. Шахмал түлш буюу БНХАУ-аас 51 мянган тонн хөх нүүрс, аравдугаар сард 60 мянган тонн гээд нийтдээ 306 мянган тонныг оруулж ирнэ. Мөн "Тавантолгой түлш" ТӨҮК-ийн үйлдвэрлэж буй шахмал түлштэй хамт борлуулна. Нийт 400-аас ихгүй борлуулалтын цэгээр нэг бүрийн үнийг 25 кг шуудайг нь 5000 төгрөгөөр зарна. Хөх нүүрс, хийн түлшийг нэвтрүүлснээр агаарын бохирдлыг хамгийн багадаа 30 хувиар буурах тооцоолол байна. Гэр хорооллын агаарын бохирдол 45-50 хувиар буурна" гэсэн юм.

Уг ажлыг ирэх өвлийн халаалтын улирлаас өмнө хийх бөгөөд айл өрхүүд гэр, байшингийнхаа дулаан алдалтыг бууруулсан байх ёстой гэнэ.

Ингэснээр халаалтын улиралд буюу 2025 оны есдүгээр сарын 15-ны өдрөөс ирэх жилийн тавдугаар сарын 15-ныг хүртэл айл өрхүүд урамшуулал авна. Тодруулбал, есдүгээр сард 25 мянга, аравдугаар сард 50 мянга, арваннэгдүгээр сард 100 мянга, арванхоёрдугаар сар болон нэг, хоёрдугаар сард 200 мянга, гурав, дөрөвдүгээр сард 50 мянга, тавдугаар сард 25 мянган төгрөг олгох гэнэ.

Өнөөдрийн байдлаар нийслэлийн хэмжээнд 200 мянга гаруй өрх хатуу түлш буюу сайжруулсан шахмал түлш хэрэглэж байна. Мөн 2500 орчим айл өрх, аж ахуйн нэгж нь нам даралтын зуухаар халаалтаа шийдэж буй. Түүнчлэн дулааны цахилгаан станцууд, 804 мянган тээврийн хэрэгсэл зэрэг нь хотын агаарын бохирдлыг үүсгэж байгаа гол хүчин зүйлс болж байна. Үүнээс хамгийн их буюу 50 гаруй хувийг нь гэр хорооллын айл өрхүүдийн яндангаас гарч буй утаа эзэлж байна.