Улсын төсөв бол төрийн мөнгө биш. Төрийн нэрээр хураагдсан, бидний өөрсдийн төлсөн татварын мөнгө. Алдарт эдийн засагч Милтон Фридманы хэлсэнчлэн "төрийн мөнгө гэж байдаггүй, зөвхөн татвар төлөгчдийн мөнгө л гэж бий".

Тиймээс бид төсвийг бусдын хэрэг, төрийн ажил гэж ойлгож хөндий хандахын оронд, өөрсдийн мөнгөө юунд зарцуулагдах гэж байгааг мэдэх, хянах, шаардлага тавих, санал өгөх бүрэн эрхтэй. Залуучууд бид чанартай боловсрол эзэмшиж, таатай орчинд амьдрахыг хүсдэг. Гэхдээ тэр бүх хэрэгцээг төсөвт тусгахын тулд оролцох ёстой.

Монгол Улсад иргэд төсвийн төлөвлөлтийн шатанд оролцох эрхтэй байдаг. Тодруулбал, цахим санал хураалт, олон нийтийн хэлэлцүүлгээр дамжуулан санал өгөх боломж бий. Төсвийн тухай хуульд энэ оролцоог тусгасан байдаг.

ТАТВАР ТӨЛӨГЧДӨӨС ЦАХИМ САНАЛ АВЧ ЭХЭЛЛЭЭ!

Засгийн газрын/2025.07.30/ өдрийн ээлжит хуралдаанаар Монгол Улсын 2026 оны төсвийн төсөлд олон нийтийн саналыг авч, хэлэлцүүлэх шийдвэр гарсан. Үүний дагуу өнөөдөр буюу наймдугаар сарын 01-нээс эхлэн хоёр долоо хоногийн хугацаанд иргэд, олон нийтээс ирэх 2026 оны төсвийн төсөлд тусгагдах саналыг цахимаар буюу И-Монголиа аппликэйшн, Засгийн газрын иргэд, олон нийттэй харилцах 11-11 төв болон яамдын цахим хуудсаар хүлээн авах юм.

Сангийн яам наймдугаар сарын 15-нд төсвийн төслийг өргөн барих ёстой. Тэгэхээр энэ хүртэл олон нийтээс тодорхой саналуудыг хүлээн авч, тусгасан байх шаардлагийг Ерөнхий сайд Г.Занданшатар үүрэг болгосон байна. Тэрбээр "Төсвийн тухай хуульд заасны дагуу Засгийн газар төсвийн хэлэлцүүлгийг  иргэдийн оролцоотой, ил тод нээлттэй хийнэ.

Төсвийн шинэчлэл, хэмнэлт, хөрөнгө оруулалтын бодлогыг ард иргэд, татвар төлөгчдөөсөө асууж, санал авч шийдвэрлэнэ.

2026 оны төсөв хүний хөгжил, боловсролыг дэмжих төсөв байх ёстой" гэдгийг онцолсон юм. Хэлэлцүүлгээс гарсан саналыг нэгтгэн эрэмбэлж, төсвийн орлого нэмэх, нийгмийн ач холбогдолтой төслийг төсвийн төсөлд тусгаж Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулна. Түүнчлэн үр дүнг олон нийтэд нээлттэй мэдээлэх юм байна.

Ийнхүү төсвийн төслийг Засгийн газрын хуралдаанд өргөн барьсны дараа буюу ирэх есдүгээр сарын 01-нд УИХ-д төсвийг өргөн барих ёстой. Энэ хугацаанд хоёр дахь шатны хэлэлцүүлгийг танхимаар зохион байгуулах аж.

ХӨНДЛӨНГИЙН АЖИГЛАГЧ БУС, ХӨГЖЛИЙГ БҮТЭЭГЧ БАЙЯ

Төсвийн оролцоо гэдэг бол зөвхөн санал өгөх бус, үүрэг хүлээх, хяналт тавих үйл явц юм. Бидний төлсөн татварын мөнгийг хэн, юунд зарцуулах вэ гэдгийг зөвхөн төрийн өндөр эрх мэдэлтнүүд шийдэх ёсгүй. Харин иргэн бүр мэдэж, оролцож, хянаж, үр дүнг нь үнэлэх ёстой.

Ялангуяа залуучуудын хувьд энэ оролцоо нь ирээдүйгээ өөрийн гараар бүтээх алхам юм. Ирэх оны төсвийн төсөлд та санал өгөх, оролцох, эсвэл өөрийн дуу хоолойг хүргэснээр дараагийн жилд хэрэгжих бодлого, хөрөнгө оруулалт, үйлчилгээний чанарт шууд нөлөө үзүүлэх боломжтой.

Иймд залуус та бүхэн өөрийгөө хөндлөнгийн ажиглагч бус, хөгжлийг бүтээгч гэж хар. Төрийн мөнгө биш, танай гэр бүлийн, чиний төлсөн татварын мөнгө юунд зарцуулагдах гэж байгааг мэд, сонирх, хяналт тавь. Ирэх оны төсөвт санал өгөх боломжоо алдалгүй ашиглахыг уриалж байна.

Та бүхэн ирэх 2026 оны төсвийн төсөлд өөрийн саналаа өгөхдөө энэ оны төсвийн зарцуулалтыг http://publicinvestment.gov.mn хаягаар орж хянах боломжтой.