Дараагийн хоёр бүлэг бол бидний дассан, сурсан сэтгэлгээнд үнэнхүү харш юм билээ. Гэхдээ уншаад үзэхээр бодол санаа минь өөрчлөгдөх шинжтэй гээч. Энэ бүлэг дэх либертари эшлэлүүдийн заримаас оруулъя:

• би бол өөрийн хувь тавилангийн усан онгоцны ахмад, надаас өөр хэн ч энэ онгоцыг залуурдах ёсгүй. либертари эшлэл

• “хэрэв та өөрийгөө олонхын талд байгааг мэдэх юм бол өөртөө эргэлзэх, үйл ажиллагаагаа завсарлах үе болсон байна гэсэн үг.” марк твэйн (1835-1910 он. дэлхий дахинаа алдаршсан ану-ын зохиолч)

• “бусдын анхааралд өртөж, бусдаас талархал хүлээх гэсэн хүсэл эрмэлзэл, материал баялаг, өмчид хэт татагдахад хүргэж, хүнийг өчүүхэн бодгаль болгон хувиргадаг.”мишэль монтэнь (1533-1592 он. францын философич)

• “бүх хүнд таалагдах гэсэн хүсэл бол тун хачин араншин. адгийн тэнэгт магтуулаад байх юм бол ухаантай байхсны хэрэг юун, хамгийн хорон санаатай нь намайг сайн хүн гээд байх юм бол ёс суртахууны зарчим баримтлаад яах юм бэ, миний хийсэн бүтээснийг бүгд дундаа тэгш хуваагаад авчих юм бол нөр хичээнгүй байхын хэрэг юу билээ!”   айн рэнд  (1905-1982 он. ану, либертари үзлийн үндсийг тавигчдын нэг)

Энэ бүлгийн агуулга дараах сэдвүүдийн хүрээнд харьяалагдана: Хувь хүн бол либертари үзлийн “атом” мөн; Индивидуализм (хувь хүнийг дээдлэх үзэл) ба коллективизм (хамт олонч үзэл), энэ хоёр үзлийн эсрэг тэсрэг чанар; Хувь хүний хүрээ буюу тойрог; Тоталитари үзэл буюу “бүгдээрээ”, “хамтаараа”, “нийтээрээ” гэхийн гор; Патернализм буюу зангидсан нударга доор хоргодохуй; “Үхэх эрх” ба амиа хорлохуй; “Жаргалтай үхэл” буюу эвтанази; Рэнд бас дахиад Рэнд; Психо-анализ хийгээд либертари үзэл

Энэ сэдвээр ярилцах болсон шалтгаанаа өгүүлсэн нь мөн л сонирхолтой. Өмнө өгүүлж байснаар энэ хэсгээ хайрцаглаад өнгөөр ялгаж оруулсан байв. Үсгийн фонт нь арай жижиг байна билээ. Энд яригдаж буй хоёр залуугийн төрх байдал бол өнөөгийн манай дийлэнх залуучуудын амьдралын хэв маяг, үнэхээр харамсалтай.

Эдгээр санаануудаас алаг цоог сийрүүлбээс, индивидуализм буюу хувь хүнийг дээдлэх үзэл нь коммунизм, социализм, фашизм зэрэг хамт олонч-коллективист үзэл болон “олонхын дарангуйллын” эсрэг зогсож байдаг тухай.

Зохиогч  Руссод тийм ч таатай ханддаггүй бололтой. Түүний зургийг тавиад Жан Жак Руссо (1712-1778 он. Францын философич). Индивидуализмд хамгийн их дургүйцэж байсан Францын энэ сэтгэгчийг Марксын багш хэмээн үзэж болно гэсэн тайлбар хийжээ. Зохиогчийн бодлоор түүхэнд байсан харгис, ухаалаг, бас тэгээд тун аюултай сэтгэгч.

Хамт олонч үзлийн тухай шог зураг их таалагдав. Хамт олон гэсэн хүлээсэнд орсон хувь хүн үнэхээр чанд баглуулдаг, зарим нь бүр огьж бөөлжтөлөө баглуулдаг аж.

Патернализмын тухай хэсэг. Патернализм гэдэг бол ийм зүйл. Юу ч хийж чадахгүй, ямар ч эрх мэдэлгүй олон түмэн бүхнийг мэдэж, бүхнийг чадаж байдаг чанга гар руу зүтгэлнэ гэсэн тайлбартай зурагт далайн дундах ганц арал, тэр нь зүгээр л зангидсан нударга. Харин арлыг хүрээлсан усан дунд тэр гар руу тэмүүлсэн үй түмэн гар сарвалзах аж. Ерөөсөө, тайлбар хийх шаардлага үгүй мэт санагдсан. Харин зохиогч патернализмын талаар нэлээн их зүйл бичсэн байна билээ. Тэгээд томоор, онцлогтой бичсэн дүгнэлт нь либертари үзэл бол анти-патерналист үзлийн хамгийн тод илрэл мөн.

Бас л монголчуудад этгээд санагдах сэдэв – үхэл. Зохиогч өөрөө философич хүн учраас нэлээн философилог эл сэдвийг хөндсөн шиг байгаа юм. Хэн нэгний амьдрал зөвхөн тухайн хүнд л хамаарагдана гэсэн утгаар.

Мөн энэ бүлэгт Айн Рэндийн “Эх сурвалж” роман, “Магтуу” дис-утопи тууж, “Сайтар эргэцүүл!” жүжгийн номуудын монгол хэвлэлийн зургийг тавиад Түүхэнд индивидуализм, эгоизмыг ингэж зоригтой, логиктой, философи үндэслэлтэй магтан дуулж, коллективизм, альтруизмын харгис, хуурмаг талыг нэвт шувт харуулсан бүтээлүүд байхгүй биз. Өөрийгөө бодохуй ба өөрийгөө золиослохуй, хувь хүнийг дээдлэх ба хамт олонч үзлийн хоорондын тэмцлийг харуулсан роман, дис-утопи тууж, жүжиг  гэсэн тайлбар хийжээ.

Хувь хүнийг дээдэлсэн энэ бүлэгтээ хэд хэдэн шог зураг оруулж. Нэгийх тухай тайлбарлахад, шатсан олон шүдэнзний дунд буй шатаагүй ганц ширхэг шүдэнзний зураг. Тайлбарт нь: Нэг нэгнээ дагагч олонх шатаж хэрэггүй болсон шүдэнз лугаа адил бол бусдыг дагаж ханараагүй эрүүл ухаант хувь хүн ийм байдаг.

Хоёр фото зураг. Эхнийх нь, нэг хүний (Иракийн дарангуйлагч агсан Хусэйний) хөшөөг газар унагаж, дээр нь олон түмэн бүжиглэж байх юм. Нөгөө зураг дээр, амь тавьсан хүний (Ливийн дарангуйлагч агсан Каддафийн) цогцсыг ард олон гутаан доромжилж байна. Олон түмэн өчигдөрхөн тахин шүтэж, гарыг нь үнэсэн, явсан газраас нь адис авч байсан удирдагчаа эрх мэдлээс буусны дараа хөшөөг нь эвдэн нурааж, улмаар дээр нь бүжиглэж, амь тавьсан цогцсыг нь гутаан доромжилж байгаа нь гэсэн тайлбар хийсэн байв. Олон түмэн үнэхээр муухай араншинтай аж. Манайд ч ялгаагүй. Масс одоохондоо дайнч-түрэмгийлэгч Путинд ингэж тал засаж буй болохоос … Хэрэв Путинийг суудлаасаа буух юм уу унагаачихвал Оросын ард түмэн болон манайхан яаж муулж, зүхэх бол!

Бас нэг зураг дээр цаазаар авахуулж буй хүмүүсийг (тэдний дунд эмэгтэйчүүд, настангууд ч олон байсан гэдэг) харах гэж цугласан олон түмэн байна. Тэд язгууртнуудыг цаазаар авахуулахыг хараад ихэд хөхин баясдаг байж. Фанатизмд автсан масс хүчирхийлэлд жолоодлогогүй автдаг нь 18-р зууны Францын хувьсгалын үед тод харагдсан. Язгууртан гаралтайгаас нь болж настай хүн, хүүхэд, эмэгтэйчүүдийг цаазаар авах үед ард түмэн хөхин баясдаг байжээ гэсэн тайлбартай.

Ер нь, энэ хэсэгт диспотизм айдас дээр тогтож байдгийг зургаар ч харуулсан, тайлбартай текст ч байсан. Эцгийн гипнозидолт гэдэг бол айдсаар бий болгосон дарангуйлал. Гэхдээ тэр нь дөнгөн данган тогтнож байдаг. Нэг л далим гарах юм бол нуран унана.

Коммунизмын үед манай ард түмний тархинд үзэл суртлыг хэрхэн суулгаж байсныг тархи өрөмдөж буй нэгэн зургаар харуулжээ.