Энэ нь өмнөх бүлгийн үргэлжлэл юм билээ. Өмнөх бүлэгт багтаагүй дараах асуудлыг авч үзсэн аж. “Хөндлөнгөөс бүү оролц!” Аяндаа тогтсон эмх журам; Адам Смитийн “үл үзэгдэх гартай” гар барин мэндэлцгээе!; Протекционизм буюу төрийн хормой доор шургалсан “гөлөг”; Өрсөлдөөн; Капитализм хэмээх “мангаа”; Даяаршил; Харьцангуй давуу талын зарчим; Арвилан хэмнэлт; Бастиагийн “Алдагдсан бололцоо”; “Худалдаачин хүний хуруу хазайвал хулгайч болдог уу?”; Эдийн засгийн австри сургуулийнхан.

Би энэ хэдэн нийтлэлд бичсэн текстийг нь орхиж, голдуу зургийн тайлбар болон онч мэргэн үгсийг тайлбарлаад байгааг уншигч та бээр анзаарсан буй заа. Номын үндсэн текст нь бүр ч ойлгомжтой бөгөөд үндэслэл сайтай. Энд мөн л хэдэн либертари эшлэл авъя:

• либертариуд, төрөөс хувь хүн болон эдийн засгийн амьдралд оролцох оролцоог шаазан эдлэлийн дэлгүүрт орсон зааны хөдлөхтэй адилтгадаг (хамаг зүйл хагалаад хэмхчээд хаядаг). тэр зааныг аль болох хөдлөхгүй л байгаасай гэж залбирч байх хэрэгтэй.

• даяаршил гэдэг бол капитализмын тархалт.

• аяндаа тогтсон эмх журмын хамгийн тод жишээ бол одоо барууны орнуудад оршиж буй капитализм. харин 1990 оноос өмнө манайд болон зөвлөлт, хятад, зүүн европын орнуудад байсан социализм, коммунизм бол маркс, ленин, сталин, мао гээд автортай (хар аяндаа бий болоогүй гэсэн үг) нийгмийн байгууламжууд (бүгд бүтэлгүйтсэн).

• өрсөлдөөний явцад үйлдвэрлэгч болон нийлүүлэгчид өрсөлдөгч компаниудаасаа олон хэрэглэгч татахын тулд бараа, үйлчилгээгээ чанаржуулж, үнээ буулгадаг. эндээс хэрэглэгч л хамгийн их хождог.

• мөнгөний эцэг бол мөнгө.

• арвилан хэмнэлт бол ирээдүйдээ хөрөнгө оруулж буй хэрэг.

Номонд гоочтой хэлсэн үг мөн ч олон тааралдсан, жишээ нь, “туслахгүй байх явдал чинь хамгийн том тус болно” гэжээ. Төрд хандаж хэлсэн энэ үгний цаана төрийн тусламж гэдэг бол төрөөс бусдын амьдралд оролцох далим, төр нэгнээс авсан зүйлээ нөгөөд нь дамжуулдаг, тэгэхдээ дундаас нь асар их зүйлийг өөртөө авч үлддэг, ер нь үнэгүй хоол гэдэг бол эдийн засгийн утгаараа хамгийн абсурд зүйл, тусламж авагч ёс суртахууны хувьд гутамшигтай бөгөөд залхуу хойрго болдог гээд ихээхэн далд утга байгаа юм.

Цааш нь эмх цэгц, дэг журмын тухай өгүүлжээ. Эмх цэгц маш хэрэгтэй, гэхдээ түүнийг төр тогтоодоггүй, харин хар аяндаа цэгцэрвэл жинхэнэ эмх журам болдог аж.

Улмаар социализм, коммунизм бол хэн нэг ухаантны бүтээл байсан (туршилт байсан), харин капитализм бол хэн ч зохиогоогүй, хар аяндаа бий болсон эмх журам, нийгмийн байгууламж, тийм ч учраас түүхийн туршилтыг даван гарч, шалгарч үлдэж чадсан гэсэн санаа байна.

Үүнийхээ баталгаа болгож Хойд болон Өмнөд Солонгосын тухай фото зураг, жишээ баримтыг оруулжээ. Нэг цаг хугацаанд адил түвшнээс эхлэн хөгжсөн нэг үндэстний хоёр улс Өмнөд (капиталист) Солонгос хийгээд Хойд (социалист) Солонгос. Энэ хоёр улсын хөгжил, амьдралын чанар коммунист болон капиталист нийгмийн ялгаанаас болж тэнгэр газар шиг өөр болжээ. Хүүхдийн хоол унд болон хөдөөгийн жирийн иргэдийн орон сууцны ялгааны тухай.

Нэгэн залуухан эрийн зураг. Жохан Норбэрг хэмээх швед залуу. Тэрээр либертари болон энэ тэр үзэл мэдэхгүй, зүгээр л эрүүл саруулаар бодож байгаад дүгнэлт хийн, нэгэн ном бичсэн нь либертари үзэл санаатай яв цав нийлж. Тэр номыг нь монгол хэлнээ орчуулан гаргажээ: Даяаршиж буй капитализмыг хамгаалахуй. Үүнийг яах гэж оруулсан бэ гэвэл либертари үзэл гэдэг бол зөв сэтгэдэг, эрүүл саруул ухаанд яг тохирдог юм шүү гэдгийн баталгаа болгож л оруулсан аж.

Мөн энэ бүлэгт “харагдаж буй хийгээд эс харагдаж буй зүйлсийн” тухай өгүүлсэн нь нэн сонирхол татав. Цаанаа гүн гүнзгий утга агуулсан либертари термин. Хүмүүс бид харагдаж буй зүйлсийн хүрээнд л бодож сэтгэдэг аж. Либертариудын хэлж байгаагаар харагдаж буй зүйлсээс цааш, өргөн хүрээнд сэтгэвэл үзэгдэл чамайг хуурч байсныг ойлгоно. Философийн хэлээр бол үзэгдэл, хэлбэр биш, мөн чанар, агуулгыг нь олж харах. Ойн захад байгаа хүн модыг олж харна уу гэхээс ойг бүхэлд нь харж чаддаггүйтэй адил.

Хайкийн Хамжлагат ёсонд хүрэх зам бүтээлийн зургийг автортой тавьсан нь төлөвлөгөө, төлөвлөлтийг хамгийн хүчтэй шүүмжилсэн хэрэг ажээ.