Монгол Улсад мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисын хэрэглээ нэмэгдэж хэрэглэгч орон болсон гэж албаныхан мэдээлж буй. Тодруулбал, Цагдаагийн байгууллагад сүүлийн нэг жилийн хугацаанд мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодистой холбоотой 254 хэрэг бүртгэгдэж, 221 сэжигтэй этгээдийг холбогдуулан шалгасан байна. Хэрэгт холбогдсон иргэдийг насаар нь авч үзвэл, 13-56 насны иргэд эзэлж байна гэсэн статистик мэдээ бий.

Иргэдийн дийлэнх нь энэ талаарх мэдлэг мэдээлэл дутмаг. Хар тамхи, мансууруулах бодисыг зөвхөн мөнгөтэй хүмүүс хэрэглэдэг гэсэн ойлголттой байдаг. Гэвч орлогоос үл хамаараад нийгэмд хар тамхины хэрэглээ тэлсээр байгаа юм. Тэр дундаа 13-35 насныхан хэрэглэгч болсон нь уг асуудалд анхаарлаа хандуулж арга хэмжээ авах шаардлагатай байгааг харуулж байна. Тиймээс Засгийн газрын хуралдаанаар хар тамхи, мансууруулах бодисын эсрэг тэмцэлийг эрчимжүүл, хулуь эрх зүйн орчныг чангатгахаар болсон. Засгийн газраас өгсөн чиглэлийн дагуу Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Х.Мөнхбаатар  хар тамхи, мансууруулах бодистой тэмцэх хууль эрх зүйн орчныг өөрчлөн ялын бодлогыг чангатгах, хар тамхитай тэмцэх хараат бус, бие даасан агентлаг, албыг нэн даруй байгуулна гэдгээ мэдэгдээд буй. Тэгвэл дээрээс өгсөн чиглэлийн хүрээнд Цагдаагийн байгууллагаас, энэ сарын 26-наас 27-нд шилжих шөнө баар, цэнгээний газарт хяналт, шалгалт хийсэн байна. Хоёр удаагийн шалгалтаар 1000 гаруй иргэнийг мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодис хэрэглэсэн эсэхийг анхан шатны тестээр шалгахад 23 иргэн урьдчилсан байдлаар хэрэглэсэн нь тогтоогдсон гэж албан ёсны хуудсаараа дамжуулан мэдээлэв. Харамсалтай нь, цагдаа нарын энэ үйлдэл хар тамхи оруулж ирдэг сүлжээнийхнийг айлгах биш анхааруулга болсон гэхэд буруудахгүй. Тэдэнд цагдаагийн баривчилгаа нуувчинд ороорой гэсэнтэй агаар нэг үйлдэл юм.

Нөгөө талаар иргэдийн эрхэнд бүдүүлгээр халдсан үйлдэл мөн үү мөн. Гэмт хэрэг хийгээгүй хүмүүсийг хүчээр шалгаж албадан тест авах нь хүний эрхийн хувьд хэр зохистой вэ гэх асуулт зүй ёсоор гарч ирнэ.

Манайханд нэг том дутагдал бий. Аливаа ажлыг хийхдээ сүрийг үзүүлж, хүчээр шийддэг гэж хэлэхэд үнэнээс нэг их хол зөрөхгүй. Дээр нь хүний эрхийн мэдрэмжгүй гэхэд хилсдэхгүй. Хар тамхи, мансууруулах бодистой тэмцэх, хяналт шалгалт ялын бодлого гээд сайжруулах зүйлс бий. Гээд ингэж ил цагаан хяналт шалгалт явуулах нь энэ хэргийг улам далд хэлбэрт оруулах эрсдэлийг нэмэгдүүлэхийг үгүйсгэхгүй. Ингэж илрүүлж байна, хар тамхитай тэмцэж байна гээд дуулиан дэгдээгээд, зарлаад байхаар уг үндэстэй нь тэмцэж чадах уу. Гэтэл дан ганц хэрэглэгчийг илрүүлснээр үнэхээр мансууруулах бодисын хэрэглээ буурах боломжтой юу.

Угтаа сүүлийн найман жилийн хугацаанд гадаадын 12 улсаас Монгол Улсын хилээр мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөлөх бодис хууль бусаар нэвтрүүлсэн 76 гэмт хэрэг бүртгэгдснээс 37.9 хувийг газраар, 12.1 хувийг агаараар үлдсэн 50 хувийг шууд илгээмжийн үйлчилгээ ашиглан илгээсэн байна. Энэ мэт хэрэглэгчээс гадна тээвэрлэгч, борлуулагч гээд олон хүн цаана нь бий.

Дээрээс нь хар тамхитай тэмцэж байна гээд мөрөөрөө яваа залуусыг хүчээр шалгах нь зөв үү гэдгийг бодож үзэх л хэрэгтэй. Гэлээ ч 1000 гаруй хүнээс тест авахад 23 хүнээс урьдчилсан байдлаар мансууруулах бодис хэрэглэсэн нь тогтоогдсон гэжээ. Тэгвэл энэ жишгээр хэргийг илрүүлэхэд хэдэн зуун хүнийг шээлгээд зогсох хүн хүч цаг цав манай цагдаагийнханд бий юу. Тэгээд үр дүн нь ямар байхыг тооцоолсон уу, хүний эрх чөлөөнд халдаад эхлэхээр эсэргүүцэлтэй тулгарвал хүч хэрэглэх үү.

Эрүүгийн хуульд мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодис хэрэглэсэн бол 1-15 жилийн хорих ял онооно гэж заасан байдаг. Гэтэл Монгол Улсад энэ төрлийн гэмт хэрэгт хамгийн бага ялыг оноодог. Өөрөөр хэлбэл, олны танил дуучин, жүжигчин энэ төрлийн хэрэгт холбогдоход 1-2 жилийн хорих ял оноож эсвэл тэнсэн харгалзах ял өгч байгаа нь энэ хэргийг улам нэмэгдүүлэх, өөхшүүлэх нэг хэлбэр болж байгаа юм. Тиймээс сүржин тэмцэл хийх биш асуудлын шалтгаантай нь  тэмцэх хэрэгтэй. Адаглаад л хар тамхины хор хөнөөлийг байнгын таниулах, мөн хар тамхи оруулж ирдэг сүлжээг илрүүлэхгүйгээр хэрэглээтэй нь тэмцээд үр дүнд хүрэхгүй.