Засгийн газрын өнөөдрийн /2025.06.20/ хуралдаанаар хэлэлцэн шийдвэрлэсэн асуудлын талаар Эдийн засаг хөгжлийн сайд Н.Учрал дараах мэдээллийг өглөө.

-Тавдугаар сарын 31-нээр тендер нь зарлагдаагүй, эхлээгүй  байсан 500 гаруй төсөл хөтөлбөрийг зогсоож байна. Эндээс тодорхой хэмнэлт бий болно. Сул орон тоог цомхотгох ажлыг хийж байна. Төрийн албан хаагч нар цаилнгаа авч байтал Үндэсний хороо, Үндэсний зөвлөл байгуулаад төрийн албан хаагч нараасаа өндөр цалинг тогтоосон байгааг нь шударга бус. Нийт 59 хороо, үндэсний зөвлөлөөс 28 нь цалин хөлс, ажлын албатай. Зарим нь урсгал зардлаар ажил гүйцэтгэх гэрээ хийгээд явдаг. Засгийн газрын төвшинд цалин хөлс аваад ажиллаж байгаа 28 хороог татан буулгахаар төсвийн тодотголоор оруулж ирнэ.

Түүний эхлэл болгоод Засгийн газрын бүтэц бүрэлдэхүүний хуулинд яамгүй Үндэсний хороотой гурван сайдын ажлын албыг татан буулгаад зардлыг нь татаад, чиг үүргээр нь холбогдох сайд нарт нь шилжүүлнэ.

Жишээлбэл, 20 минутын хотыг Барилга хот байгуулалтын сайд, Боомтын сэргэлтийн үндэсний хороог Сангийн сайд хариуцаад явна. Ийм байдлаар төсвийн хэмнэлт хийхийг бүтэц бүрэлдэхүүний тухай хуулиар шийдвэрлэж байна гэж ойлгож болно.

Ерөнхий сайдын зүгээс яамдын газар,  хэлтсийн орон тоог 7-оос илүү байлгахгүй байх чиглэлийг өглөө. Жишээ нь, яаманд 100-гаас илүү төрийн албан хаагч ажиллаж байгаа бол 7 газартай, 100-гаас бага орон тоотой ажилладаг бол 5 газартай байх чиглэлийг өгсөн тул яамдынхаа бүтцийг өөрчилнө.

Эдийн засаг хөгжлийн яаманд 28 дарга байсан. Бүтцийн шинэчлэл хийж байна. 28 даргыг 10 даргаар цөөлнө.

Дэргэдээ хуультай,  үндэсний хөгжлийн хүрээлэн, төр хувийн хэвшлийн түнгшлэлийн төвтэй,  9 хувийн хэмнэлт хийнэ. Таван газартай байсныг гурав болгон даргыг нь бууруулж байна. Судалгааны алба гээд хувийн хэвшил хийх бололцоотой ажлууд бий, түүнийг нь мэрэгжлийн холбоо руу шилжүүлээд газрыг нь буулгаж байна.

Сангийн сайд төсвийг 2.3 их наядаар бууруулна гэдгээ танилцуулсан.

Нүүрсний үнийг их өөдрөгөөр төсөөлсөн  байсан. Гаалийн байгууллагаас авсан мэдээллээр нүүрсний үнэ дундаж нь 70 ам.доллар байна.

Экспортлох нүүрсний биет хэмжээг 85 сая тонн байна гэж зорьж байна. Боомтуудаа дэмжих, гарцуудаа сайжруулах, Гашуунсухайт-Ганцмод боомтын хил холболтын төмөр замыг эрчимжүүлж байж, 85 сая тонн нүүрсний экспортын тоон хэмжээг нэмэгдүүлнэ. Нүүрсний үнэ хэлбэлзэлтэй байна. 70 ам.доллараар бодоход 3,3 их наядыг хэмнэх шаардлага үүсэж байна. Эдийн засгийн сорилтыг ард түмний нуруунд үүрүүлэхгүйн тулд ард иргэдэд хүрдэг үйлчилгээнүүд рүү гар дүрэхгүйгээр,  чиг үүргийн шинжилгээгээ оновчлох, гадаад, дотоод томилолт, судалгааны зардал, хэвлэл мэдээллийн зардал, хурал форумын зардлыг танана.

-Хэмнэлт хийх хүрээнд 500 гаруй тэрбум төгрөг буцаан татагдаж байна. Гэтэл энэ дотор эрүүл мэндийн салбарт хамаарах 60 тэрбум төгрөг буцаан татагдлаа.  Нэн шаардлагатай тоног төхөөрөмжүүдийн төсөв буцаан татагдаж байгааг сайд нар Төсвийн тухай хууль, Хэмнэлтийн тухай хууль руу чихэж байна. Эцсийн дүнд нь иргэд хохирч, эрүүл мэндийн байгууллагаас шаардлагатай үйлчилгээг авах боломжгүй болж эрсдэлд орж байна. Үүний буруутан нь хэн бэ?

-Тавдугаар сарын 31-нээс өмнө тендерээ зарлаад гэрээгээ хийх ёстой. Тавдугаар сарын 31-н бол шууд автоматаар хууль хэрэгжээд тэр төслүүд зогсдог. Одоо зарлагдаагүй тендер зарлагдаад ажил гүйцэтгэх гэрээ байгуулаад энэ онд дуусч эхэлнэ гэж байхгүй. Энэ бол тухайн салбарын сайдын хариуцлагагүй байдал.  Төсөвт нь мөнгө тавигдчихаад байхад яагаад он гарангуут тендерээ зарлаад ажил гүйцэтгэх гэрээгээ байгуулаад чиг үүргийг нь хариуцуулаад яваагүй, тавдугаар сарын 31-н болгосон юм.

-Огцорсон сайд нарт яаж хариуцлага тооцох вэ, энэ тохиолдолд?

-Шинээр томилогдсон сайд нар анхааарах хэрэгтэй, энэ ажилдаа.

-Эцсийн дүндээ энэний хохирлыг иргэд амсаж байна.  Жишээлбэл, Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн томографи аппарат худалдан авах зардал Эрүүл мэндийн яамны татуулсан 60 тэрбум дотор тавигдсан байсан нь татагдлаа?

-Хуулиараа татуулна шүү дээ. Тэгэхээр шаардлагатай санхүүжилтийг шинээр томилогдсон сайд нар ирэх оны төсвийг Засгийн газар УИХ-д есдүгээр сарын 1-нээс өмнө өргөн мэдүүлэх ёстой. Түүнд  тусгуулж, УИХ-аар оруулаад батлуулах л юм.

Төсөв хэлэлцээд батлагдаж байхад тендерийн сонгон шалгаруулалтын ажлын даалгаврыг боловсруулаад дуусдаг байхгүй юу. Боловсруулаад,  зарлаад,  нээлттэй сонгон шалгаруулалтад компани ороод ирнэ. Хуулийнхаа дагуу үнийг харьцуулна. Нэгийг нь шалгарууллаа гэхэд шалгараагүй нь гомдол гаргана, шүүхийн процесс явна. Тэгэхээр хугацаа хэрэгтэй. Туршлагатай сайд нар бол төсөв батлагдаж байхад ажлын даалгавраа боловсруулж, тендерийн хороогоо байгуулаад, нээлттэй сонгон шалгаруулалтаа зарлаад явдаг.

-Эдийн засаг хөгжлийн яаманд дээр эргүүлэн татагдаж байгаа төсөв бий юу. Нийт дүнгээрээ хэчнээн хэмжээний мөнгө татагдаж байна вэ?

-Нэлээд хэдэн зураг төсвийн ажлууд байна, эдгээр татагдаж байна. Төсвийн тодотголыг өргөн бариагүй байна. эцэслээгүй мэдээлэл дуулгах зохимжгүй.

Засгийн газрын бүтэц, бүрэлэхүүний тухай хуулийг Ерөнхийлөгчтэй зөвшилцөхөөр өнөөдөр Ерөнхий сайд өргөн мэдүүлнэ.

Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд Төсвийн хүрээний мэдэгдлийг баталснаас хойш гурван сарын дотор Төсөв, Төсвийн тодотголыг өргөн мэдүүлэхийг хориглоно гэсэн заалт бий. Наймдугаар сарын 31-нээс өмнө Ерөнхий сайд бүтцээ багасгаад зарим сайд нараа буулгаад төсвийн шилжүүлэлт хийе гэхээр Ерөнхий сайдад үйлдэл хийх бололцоогүй болчихоод байгаа тул Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд Засгийн газрын бүтэц бүрэлдэхүүний тухай хуулийг өргөн мэдүүлсэн нөхцөлд энэ заалтыг дагаж мөрдөхгүй ч гэдэг юм уу өөрчлөлт хийх шаардагатай гэж Засгийн газрын хуралдаанаар ярьсан.  Үүний дараа  төсвийн тодотголыг өргөн мэдүүлнэ. Хэмнэж болох танаж болох зардыг танана.

Г.ХОРОЛ