Сүүлийн жилүүдэд гаднын улсыг зорих иргэдийн цуваа тасрахгүй байгаа. Энэ нь ердөө тодорхой хэдхэн шалтгаанаас үүдэлтэй. Тодруулж хэлбэл, хөдөлмөрийн үнэлэмж, амьдрах орчин, татварын дарамт, үнийн өсөлт зэргээс шалтгаалж дийлэнх залуучууд хүний нутагт хөл тавьж хар ажил хийж амьдрал ахуйгаа өөд татаж байна. Угтаа залуусын чин хүсэл нь эх орондоо халуун ам бүлээрээ элэг бүтэн амьдрах. Гэтэл Монгол Улсад хөдөлмөрлөөд сайхан амьдрах боломжгүй болсоор байна.

Өвөл нь утаанд хордож, ханиад томуунд дарлуулж хэдэн зуугаараа эмнэлгийн ор сахина. Ингээд эмнэлгийн ор битгий хэл шал олдохгүй. Эм тарианд олсон хэдэн төгрөгөө зарцуулна. Энэ мэт Үндсэн хуульд заасан эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөл бидэнд байхгүй. Тиймээс залуучууд хайртай бүхнээ орхин гаднын орныг зорьсоор байгаа юм. Монгол Улсын нийт хүн амын таван хувь нь гаднын улсад амьдарч байгаа аж.

Тодруулбал, 2024 оны байдлаар 135 мянган иргэн гаднын улсад амьдарч байна. Энэ нь 2020 оныхоос 17 орчим хувиар өссөн үзүүлэлт аж.

Гадаад амьдарч байгаа нийт иргэдийн 60 гаруй хувь нь эмэгтэйчүүд байна. Эдгээр эмэгтэйчүүдийн дийлэнх нь буюу 70 орчим хувь нь дээд боловсролтой гэсэн судалгаа байна.

Гаднын улсыг зорьж буй иргэдийн дийлэнх нь Өмнөд Солонгос улсыг зорьдог бол үүний дараа Япон улсыг зорьдог аж.

Тодруулбал, гадаад амьдарч буй нийт иргэдийн 55 мянган иргэн нь Өмнөд Солонгос улсад амьдарч байна.

Харин Япон улсад19500, АНУ-д 19000, Австрали улсад 11000, Казакстан улсад 7200, Чех улсад 6500, Ирланд улсад 5300, Хятадад 5100 иргэн тус тус оршин сууж байгаа гэсэн судалгаа байна. Сүүлийн жилүүдэд Монгол Улсад ажиллах хүчний хомсдол бий болсон нь аж ахуй нэгж эрхлэгчдийн тулгамдсан асуудал болоод байгаа нь үүнтэй холбоотой. Монголчуудын дундаж цалин 2.5 сая төгрөг. Үүнээс татвар, нийгмийн даатгалаа төлөөд гар дээр 1.800.000 орчим мянган төгрөг авна. Энэ нь амьдрахад хаанаа ч хүрэлцдэггүй. Бараа бүтээгдэхүүний үнэ тэнгэр тулсан үнэтэй. Дээрээс нь монголчуудын дийлэнх нь ямар нэгэн байдлаар өртэй.

Үнэндээ хөдөлмөрийн насны иргэдийн ажил хийх зорилго нь  дулаан орон байр, хөл дүүжлэх унааны төлөө чиглэж байна гэж хэлж болно.

Угтаа залуус тогтмол цалинтай ажил эрхэлснээр нь үл хөдлөх хөрөнгөтэй болох, цаашлаад үр хүүхдэдээ чанартай боловсрол олгох, эрүүл мэнддээ анхаарах амьдралын чанараа дээшлүүлэх учиртай. Гэтэл энэ боломж монголд бага гэж харж байна.

АНУ-д нэг сарын дундаж цалин бусад улсаас хамгийн өндөр буюу 14 орчим сая төгрөг, Австралид 10 сая төгрөг, Швейцарт 8.4 сая төгрөг, Их Британид 7.8 сая төгрөг, ХБНГУ-д 7.8 сая төгрөг, Шведэд 6.6 сая төгрөг байгаа бол Япон, БНСУ-д 2.4-өөс 5.8 сая төгрөгийн хооронд байдаг аж.

Харин Монгол Улсад дундаж цалин 2.2 сая төгрөг болсон гэдгийг өнгөрсөн оны хоёрдугаар сард Үндэсний статистикийн хорооноос мэдээлж байв. Үүнээс илүү авдаг нь бий ч гэлээ маш цөөн. Тэгвэл монголд жилд дунджаар 30 орчим сая төгрөг авна гэсэн үг. Харин гаднын улсад сард 4 сая төгрөгийн цалинтай ажиллаад сард 50 орчим сая төгрөг авах боломжтой.

Үндэсний статистикийн хорооноос 2023 онд гадаадын 15 улсад суугаа 18-51 насны 1865 хүнээс судалгаа авчээ. 18-23 насныхан суралцах, 30-50 насныхан ажил хийхээр ирсэн гэсэн бол эдгээр иргэдийн 70 гаруй хувь нь диплом, магистр, докторын зэрэгтэй байжээ. Ихэнх нь тухайн улсдаа хөдөө аж ахуй, ой, загас агнуурын мэргэшсэн ажилтан үйлдвэрлэл, барилга, гар урлал, холбогдох ажил, үйлчилгээний ажилтнаар ажиллаж байгааг судалгаанд дурдсан байгаа юм.

БНСУ-д ажиллаж байгаа эрэгтэйчүүд сард дунджаар 7.6 сая төгрөг, эмэгтэйчүүд 5.8 сая төгрөгийн цалин авдаг аж. Монгол руу буцахгүй гэсэн иргэдийн дийлэнх нь цалин өндөр, одоо амьдарч байгаа орчин нөхцөл нь таатай, түгжрэл багатай, Монголд амьдралын баталгаа хомс, нийгмийн стресс ихтэй, өр, зээлийн асуудлаа шийдвэрлэж дуусаагүй байгаа гэсэн шалтгааныг дурджээ.

Судалгаанд оролцсон иргэдийн 23.1 хувь нь хүүхдүүдийнхээ ирээдүйг бодолцож оршин суугаа улсынхаа иргэн болно гэж хариулжээ.