Сүхбаатарын талбай дээр жагссан хэдэн зуун иргэдийн эсэргүүцлийг Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ өчигдөр/2025.05.17/  “ялаанууд шиг шавж байна” хэмээн цөөн үгээр тодорхойлов. Хэлсэн үг нь хормын дотор цахим сүлжээгээр тарж, олон нийтийн бухимдлыг улам бүр өдөөлөө.

Иргэдийг ялаа гэж доромжилно гэдэг нь эхэндээ гэнэн зүйрлэл мэт сонсогдож болох ч, жаахан ухвал энэ бол ард иргэдийг үл хүндэлсэн дохио гэлтэй. Харин ялаа өөрөө ямар амьтан билээ гэдгийг судалбал, бүр ч шог байдал үүснэ.

ЯЛАА ГЭЖ ХЭН БЭ?

Ялаа бол хүн төрөлхтөнд тааламжгүй амьтан байж болох ч, байгальд өөрийн үүрэгтэй. Улс төрийн тавцанд “ялаа” гэж дуудаж доош хийсэн энэ жижиг шавьж, Ерөнхий сайдын хэлсэн шиг салахын түүс болсон төвөгтэй шавьж мөн үү? Эсвэл бүр өөр утгатай зүйрлэл үү?

Нүд нь төрийн түшээгээс илүү хардаг

• Ерөнхий сайд бол “ард түмний нүд, чих” байх ёстой хүн. Гэтэл ялаа нь өөрөө 6,000 ширхэг жижиг линзтэй нийлмэл нүдтэй, минутын дотор бүх чиглэлд болж буй хөдөлгөөнийг анзаарч чаддаг.
• Тэгвэл ялаа шиг олон өнцгөөс харж чадахгүй төрийн тэргүүн иргэдээ нэг л өнцгөөс “жигшиж” харах нь хэр зохимжтой вэ?

Далавчны хурд нь шийдвэр гаргалтаас нь илүү

• Ялаа секундэд 200 удаа далавчаа дэвдэг. Түүний нисэх хурд, чиглэл солих чадвар нь УИХ-ын зарим гишүүдийн хууль батлах хурднаас хамаагүй илүү байж мэднэ.
• Зугтаж буй ялааг барих хэцүү. Ард түмнээс зугтаж буй улс төрч бүр ялаа шиг "хүчирхэг" байж чадах уу?

Үржил нь ард түмний эсэргүүцэл шиг

• Нэг ялаа 100 гаруй өндөг гаргаж, гуравхан хоногийн дараа дахин ялаа болж үрждэг. Энэ нь эсэргүүцлийг дарлаа ч, дараагийн жагсаал хормын дотор бий болдог ардчилсан нийгмийн хэлбэртэй тун төстэй.
• "Ард түмнийг дарах тусам илүү хүчтэй, илүү олон болж бойждог" гэдгийг эргэн санах хэрэгтэй.

ИРГЭД – ЯЛАА БИШ. ХАРИН ТАТВАР ТӨЛӨГЧ

Ерөнхий сайдын “ялаа” хэмээх зүйрлэл нь ард иргэдийн эсэргүүцлийг улам ихэсгэв. Учир нь жагсагчид бол:

• Ялаа шиг шавж биш,
• Харин татвар төлөгч, сонгогч, төрийн үйлчилгээг шаарддаг иргэд.

Энэ жагсаалын гол шалтгаан нь Ерөнхий сайдын хүүгийн найз охины тансаг хэрэглээ олон нийтэд ил болж, нийгмийн бухимдлыг өдөөсөн явдал байлаа. Иргэд “энэ бүх тансаг хэрэглээ хаанаас үүсэв?”, “орлогоо нотол!” гэж шаардаж буй нь тун энгийн бөгөөд үндэслэлтэй асуулт.

Гэвч хариулт өгөхийн оронд жагсагчдыг "ялаа" гэж зүйрлэсэн нь асуудлыг шийдвэрлэх бус, доромжилж хариу барьсан улс төрийн ёс суртахууны доройтлын илрэл гэж олон нийт үзэж байна.

УХААЛАГ ЯЛАА VS УНТАЖ БУЙ ТӨР

Ерөнхий сайд маань иргэдийг ялаа мэт зүйрлэсэн ч, яг үнэндээ ялаа бол:

• Илүү мэдрэмжтэй, хурдан хариу үйлдэлтэй,
• Орчноо ажиглаж, өөрийгөө хамгаалж чаддаг,
• Хэзээ ч сонгуульд нэр дэвшдэггүй, албан тушаал горилдоггүй, гэхдээ үргэлж хөдөлж, ажиллаж байдаг.

Харин Монголын улс төрчид ихэнхи тохиолдолд:

• Орчноо мэдрэхгүй, орчноосоо тасарч вакуумждаг
• Иргэдээ сонсохгүй,
• Хөдөлгөөнгүй, хариуцлагаас зугтаж байдаг.

Талбай дээр нисэлдэж буй “ялаа”-нууд нь үнэн хэрэгтээ төрөөс хариуцлага нэхэж, шударга ёсыг шаардаж байгаа жирийн иргэд. Харин ялааг дарангуйлж, үл хүндэтгэн үг хэлэх эрхийг нь доош хийж буй тэр хүн өөрөө “төвөгтэй амьтан” болж хувирсан юм биш биз?

Ялаа бол бохир орчинд л үрждэг. Харин өнөөдөр Монголын улс төр, нийгмийн орчин цэвэрхэн байж чадаж байна уу?