Хамтарсан Засгийн газар гурван сарын өмнө төрийн албанд 30 хувийн цомхотгол хийхээ зарлаж байсан ч эдүгээ тэрхүү зорилтоосоо ухарчээ. Ирэх онд төрийн албанд есөн хувийн цомхотгол хийнэ гэж мэдэгдэв.

Тэргүүн Шадар сайд Л.Гантөмөрийн тайлбараар захиргааны албан хаагчдыг 10 хувь бууруулахад 2153, тусгай албыг 25 хувиар бууруулахад 12270 , үйлчилгээний албыг 9 хувиар бууруулахад 3658, улс төрийн албыг 9 хувиар бууруулахад 340 хүнийг тус бүр төрийн албанаас чөлөөлнө.

Нийт дүнгээрээ энэ нь 18421 төрийн албан хаагч цомхотголд орно гэсэн үг. Гэвч энэхүү цомхотголд сайд, дарга нар орохгүй сугарч үлдэх нь.

Гурван намын төлөөллөөс бүрдсэн хамтарсан Засгийн газар нь 16 яам, 23 сайдтай.  Гурван сая гаруй хүн амтай Монгол Улсад занхайсан том Засгийн газар байгуулагдсаныг сайд нарынх нь тооноос харчихаж болно.  Мөн энэ олон сайд нарын хажуугаар яамдтай чиг үүрэг давхардсан 40 гаруй Үндэсний зөвлөл, хороо ажилладаг.  Жишээ татвал,  Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатартай чиг үүрэг нь давхардсан 20 минутын хот төслийн Үндэсний хорооны дарга гэх албан тушаал бий. Улаанбаатар хотод тулгамдсан асуудал их байна гэх шалтаг тоочин эл албыг бий болгосон. Гэвч асуудал хариуцаж байгаа сайд нь юу хийдэг нь ойлгомжгүй.

Мөн эрчим хүчний салбарт реформ хийх нэрийдлээр Үндэсний хороог байгуулсан. Энэхүү хороог Шадар сайд Т.Доржханд ахалдаг. Эрчим хүчний сайдтай зэрэгцээд Үндэсний хороо ажиллахын зэрэгцээ дахиад салбарын бодлогыг боловсруулах Үндэсний хорооны дэд даргаар УИХ-ын гишүүн М.Энхцэцэг ажиллах жишээний. Дээр нь Эрчим хүчний яамны харьяанд үйл ажиллагаа эрхэлж байсан төрийн өмчит компаниуд “Эрчист Монгол” ТӨХК-д шилжсэнээр эл салбар дөрвөн толгойтой болж занхайсан.

Энэ олон толгойн хэнийх нь шийдвэрийг дагахаа ч салбарынх нь мэдэхгүй болтлоо будилж байна.

Гэтэл энэ олон сайд, дарга даамалтай боллоо гээд эрчим хүчний салбарт реформ хийгдсэн үү. Үнэ өсгөж, иргэдийн нуруун дээр ачаа үүрүүлснээс өөр ажил хийгдээгүй. Харин ч дулааны үнийг өсгөх шаардлага байгаа талаар Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн мэдэгдсэн.  Бодит өртгөөсөө доогуур үнээр дулааныг нийлүүлж байгаа тул нэмэх шаардлагатай. Тиймээс 2026 онд дулааны үнэ өсөх нь тодорхой болж буй.

Энэ мэтчлэн яамдтай чиг үүрэг давхардсан Үндэсний хороодоос гадна “Хурдасгуур” төвөөс эхлээд олон газар яам, агентлагтай мөн л ижил чиг үүрэг хүлээн ажиллаж байна.

Уг нь эдгээр хуульгүй Үндэсний хороо, төвийг татан буулгаж, төр цомхон болох шаардлагыг УИХ-ын гишүүд өнгөрсөн хугацаанд тавьсан ч цомхотгол ердөө есөн хувиар хийгдэхээр орж ирсэн нь занхайсан төр мөддөө цомхон болох шинжгүйг илтгэнэ. Иймээс цомхотголыг дээрээсээ буюу сайд, дарга нараас эхлүүлье. Тэр дундаа ажлын чиг үүрэг нь давхардаж байгаа сайд, дарга нарыг цомхотгоё. Нэг сайдыг цомхотгоход ард нь зөвлөх, туслах, жолооч, ажлын алба нь татан буугдана. Тэр хэрээр давхардал арилна, төр ч овоо цомхон болно.

Хамтарсан Засгийн газар төрийн өмчит компаниудад хяналтын менежер, бүтээмжийн менежерүүдийг олноор томилсон.  Одоо тэрхүү менежерүүдээ буцааж мөн татъя.

Төр цомхон болох нэрийн дор дарга, даамлын тоог бууруулахгүй, ачаа үүрдэг, ажил хийдэг хэсгээ цомхотголд оруулснаа “Төрийн албыг есөн хувиар буурууллаа” гэвэл үр дүн гарахгүй. Харин ч ажил унаж мэднэ.

Монгол төрд дарга, сайд дутаагүй, харин сайн мэргэжилтнээр дутаж байгаа.

Монгол Улсын төрийн албанд 230 мянга орчим ажилтан, албан хаагч ажиллаж байгаа бол төрийн өмчит компани үйлдвэрийн газарт 60 мянга гаруй хүн ажиллаж буй мэдээлэл бий. Нийт дүнгээрээ 300 мянга давсан тухай яригддаг.  Энэ бол нүсэр тоо. Маш том бүтцийг төр чирч, татвар төлөгчид хөлд нь чирэгдэж байна гэж хэлж болно.

Ганц жишээ татахад, УИХ Монгол Улсын 2025 оны төсвийг 33 их наяд төгрөгөөр баталсан. Гэвч төсвийн нийт зарлагын бүтцийн 74 хувь нь урсгал зардал эзэлдэг бөгөөд цалин, тэтгэвэр дийлэнх зардал болдог гэдгийг Сангийн яамны Төсвийн бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.Санжаадорж тодотгож буй. Иймээс хамтарсан Засгийн газар улс орныхоо эрх ашгийг боддог нь үнэн бол зоригтойгоор сайд, дарга нарыг цөөлбөл төрийн албанд есөн хувиас илүү цомхотгол хийгдэнэ.

Г.ХОРОЛ