Монгол Улсын хөгжлийн 2026 оны төлөвлөгөөг батлах тухай УИХ-ын тогтоолын төсөлтэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүд асуулт тавьж, хариулт авав. 

УИХ-ын гишүүн Г.Лувсанжамц:

-Монгол Улсын хөгжлийн 2026 оны төлөвлөгөөнд хүслийн жагсаалт байна. Хот байгуулалт, барилга орон сууцжуулалтын яамнаас тодруулъя. Иргэдийн төлбөрийн чадварт нийцсэн инженерийн бүрэн хангамжтай эрүүл аюулгүй орчин бүхий 150 мянган айлын орон сууц барина гэж. Нэг жилийн хугацаанд ийм хэмжээний олон орон сууц барих чадал байгаа билүү.  Ийм зорилго тавих нь бодитой юу. Шалгуур үзүүлэлт нь байхгүй, зорилго нь хийсвэр хэмжих шалгуур үзүүлэлтгүй бол биелэх боломжгүй. Ийм төлөвлөгөө боловсруулмааргүй байна. Засгийн газарт би нэг л зүйл хэлээд байгаа. Шалгуур үзүүлэлтээ зөв тогтоо. Иргэд үр дүн хүсэж байгаа. Хөгжлийн төлөвлөгөөг хэзээ боловсруулж чаддаг болох вэ?

Хот байгуулалт орон сууцжуулалтын яам, ажлын хэсгийн гишүүн:

-Засгийн газрын дөрвөн жилийн мөрийн хөтөлбөрт 150 мянган айлын орон сууц барих зорилт тусгагдсан. 2026 онд 35 мянган айлын орон сууц ашиглалтад оруулахаар төлөвлөж байна. Үүнд инженерийн дэд бүтцэд холбогдсон амины орон сууц орно. Амины орон сууцыг ипотекийн зээлд хамруулахар энэ чиглэлийн ажил хийж байна. Банкууд амины орон сууцыг ипотекийн зээлд хамруулахын тулд баталгаажуулах асуудал ярьж байна. 2024 оны арванхоёрдугаар сард бид гамшигт тэсвэртэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй барилгын стандарын аргачлалыг баталсан. Ирэх 7 хоногоос аудитороо бэлтгэх сургалтаа эхэлнэ. Аудитортой болоод мэдээллийн технологийн флатпорм оруулаад амины орон сууцыг түлхүү дэмжинэ. Дүүргүүдэд амины орон сууцны технологи дамжуулах төвүүд ажиллаж байна. Сүхбаатарын талбайд “Дулаан байшин” өдөрлөгөөр амины орон сууцны талаар мэдээлэл өгч, 10 мянган иргэдэд үйлчилсэн.

“Солонго-1, 2” төсөл, 1008 айлын орон сууц ашиглалтад орно. Улаанбаатар хот, Дархан, Эрдэнэт, Чойбалсан зэрэг хотуудад “Залуус”, “Ирээдүй” хорооллууд,  улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар инженерийн дэд бүтэц баригдсан.

Энэ төсөл хөтөлбөр ашиглалтад орсноор 35 мянган айлыг инженерийн дэд бүтцээр хангасан орон сууцанд оруулах зорилтоо биелүүлнэ гэж тооцож байна.

УИХ-ын гишүүн О.Батнайрамдал:

-Засгийн газрын төлөвлөгөө сонгуулийн лоозон шиг сонсогдож байна. Урсгал зардал 15 хувиар бууруулнагэдэг хэдэн төрийн албан хаагчийг цомхотгоно гэсэн үг вэ. Тэр хүмүүсийг яах вэ гэдэг цогц төлөвлөгөө бий юу. Төрийн өмчит компанийн бүтээмжийг 30 хувиар нэмэгдүүлнэ гэдэг том амбиц. Энэ дээр ямар төлөвлөгөө гарч байна вэ?

-Сангийн яамны Төсвийн бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.Санжаадорж:

-Урсгал зардлыг хэмнэх ажлыг хийнэ. Эхний асуудал бол төрийн албан хаагчийн цалин хөлс, нийгмийн баталгааны асуудлыг нэг хуулиар зохицуулах хууль оруулж ирэхгүй бол салбар бүр өөрсдийн хуулиар зохицуулсан. Салбар бүр нэгнийхээ дээр гарахаар орлогын тэгш бус байдал үүсгээд байгаа. Энийг нэг хуулиар зохицуулах, нэг зарчимтай болгох. Чиг үүргийн шинжилгээг өргөн хүрээнд хийнэ. Нийт хуулиас 208 хуульд төсөвтэй холбоотой 1028 заалт байгаа. Өөрөөр хэлбэл, төрийн чиг үүрэг дээр анализ хийнэ.

Ажлын хэсгийн гишүүн хуулийн хэлтсийн дарга н.Баярмаа:

-Эрх зүйн шинэчлэлийн хуулийн хүрээнд Нийтийн өмчийн тухай хуулийг өргөн барина. Төрийн өмит компанийн бүтээмж ил тод байдал засаглалыг сайжруулах хуулийн төслийг өргөн барьсан. Төрийн өмчит үйлдвэрийн газар гэдэг ойлголт байхгүй болно. Нэг бол ашгийн төлөө компани хэлбэрт оруулах, нэг бол татан буулгах, нэгтгэх нийлүүлэх үйл ажиллагааны хүрээнд зардал багасч, үр ашиг нь сайжрах юм.

УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хорооны өнөөдрийн /2025.05.14/ хуралдаанд Шадар сайд С.Амарсайхан Монгол Улсын хөгжлийн 2026 оны төлөвлөгөөг танилцуулахаар ирсэн байсан ч УИХ-ын гишүүн П.Сайнзориг  эсэргүүцэв.

Тэрбээр “Монгол Улсын Ерөнхий сайдаас томилсон шийдвэр байгаа юу. Эдийн засгийн хөгжлийн сайд нь Байнгын хорооны хуралдаа оролцох хүртэл энэ асуудлыг хойшлуулъя. Монгол Улсын 2026 оны хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө ярих нь чухал юм уу. Төслийн нээлтэд оролцох нь чухал юм уу.

Ямар олуулаа төслийн нээлтэд оролцдог юм. Зөвшөөрлийн хуулийг хэлэлцэх гэтэл хуулийн төсөл бөргөн барьсан сайд гадаад руу томилолттой гээд хойшлуулж байна.

Асуудлыг нь хэлэлцье гэхээр гадаад  томилолт, төслийн нээлт гээд УИХ -ын хэвийн үйл ажиллагаанд халдаад байж болох юм уу. Тийм учраас энэ асуудлыг хойшлуулах санал гаргаж байна.

УИХ-ын гишүүн, Шадар сайд С.Амарсайхан:

-Үндсэн хууль болон бусад холбогдох хуулиар Засгийн газрын гишүүнийг Ерөнхий сайд томиолдог. Томилсон Засгийн газрын гишүүд шаардлагатай үед асуудлыг танилцуулах, үйл ажиллагаанд оролцох бүрэн эрх нь нээлттэй П.Сайнзориг гишүүн ээ.

Юманд ажил хэрэгч талаас хандахгүй бол Ерөнхий сайд, Засгийн газрын гишүүд зугаалж яваагүй. Ажлаа хийгээд асуудлаа шийдээд явж байгаа.

Бид энд асуудлаа танилцуулах гээд Засгийн газрын гишүүний хувьд асуудал хариуцсан яамдын холбогдох Төрийн нарийн бичгийн дарга, газрын дарга нар ороод ирсэн байна. Юм болгоныг болохгүй талаас нь хардаг, улс төрийн попрол талаас хардаг юм аа болих хэрэгтэй шүү. Чи юм юман дээр хүн хүн рүү агсардаг аа болиорой. Яриад байвал бүгд чадна шүү гэв.

Улмаар П.Сайнзориг гишүүний гаргасан горимын саналаар Монгол Улсын хөгжлийн 2026 оны төлөвлөгөөг батлах тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг хойшлуулахыг дэмжиж байгаа эсэхээр санал хураахад гишүүдийн олонхи нь дэмжсэнгүй, Шадар сайд танилцуулга хийв. 

Танилцуулгад дурдсанаар 2025 онд гадаад эрсдэлээс үүдэлтэй эдийн засаг дахь сөрөг нөлөөлөл хүчтэй байна. Худалдааны дайн, геополитикийн хурцадмал байдал, БНХАУ-ын эдийн засгийн удаашрал зэргийн нөлөөгөөр дэлхий дахинд тодорхой бус байдал Covid-19 цар тахлын үед тохиолдож байсантай ижил түвшинд хүрч нэмэгдээд байна.

Монгол Улсын экспортын гол бүтээгдэхүүн болох нүүрсний үнэ 2025 оны эхний улирлын байдлаар өмнөх оны мөн үеэс 40 орчим хувиар унаснаар нийт экспортын орлого өмнөх оны мөн үеэс 17 хувиар буураад байна.

Улсын нэгдсэн төсвийн нийт орлого 2025 оны эхний улиралд өмнөх оны мөн үеэс 16 хувиар бага байна. Түүхий эдийн үнэ буурсны улмаас бий болсон энэ нөхцөл байдал 2025, 2026 он дамжин үргэлжлэх төлөвтэй байна.

Гэсэн хэдий ч хөрөнгө оруулалт, бизнесийн орчныг сайжруулах замаар УИХ-аас баталсан Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдсан том төслүүдийг оновчтой үе шаттайгаар хэрэгжүүлснээр эдийн засгийн өсөлтийг 6 хувиас дээш түвшинд хадгалах боломж байна.

Монгол Улсын хөгжлийн 2026 онд баримтлах бодлогын тэргүүлэх чиглэл нь Хүн төвтэй, хөгжлийн үзэл санаанд нийцсэн эдийн засгийн эрх чөлөөг цогцлоохыг зорьж, төсвийн зардлын реформ, төрийн албаны реформ, үндэсний баялгийн сан, төрийн өмчит компанийн засаглалын реформыг хэрэгжүүлэх бөгөөд тус реформууд нь ядуурлыг бууруулахад чиглэгдэнэ.

2026 онд нэн шаардлагатай салбарын реформ, тэргүүлэх ач холбогдолтой хөгжлийн 14 мега төслийг эрчимжүүлж, макро эдийн засгийн тогтвортой өсөлтийг хангаж, бизнесийн үйл ажиллагаанд оролцох төрийн оролцоог багасгах замаар ядуурлыг бууруулж, эдийн засгийн эрх чөлөөний реформыг хэрэгжүүлнэ. Үүнд Төсвийн зардлын реформын хүрээнд төсвийн урсгал зардлыг бууруулж, ДНБ-ий 24 хувиас хэтрүүлэхгүй байлгаж, процессын дахин инженерчлэлийг хийж, төрийн үйлчилгээг хялбар, хүн төвтэй, про-актив хандлагаар эрчимжүүлнэ.

Төрийн албаны реформын хүрээнд төрийн албаны шинэчлэлийг хийж чиг үүргийн давхардлыг арилгаж, төрийн албан хаагчдын тоог (багш, эмч нараас бусад) 15 хувиар бууруулах замаар чадварлаг, цомхон, бүтээмжид суурилсан төрийн албыг бэхжүүлж, төрийн байгууллагуудын чиг үүрэгт иж бүрэн шинжилгээ хийсний үндсэн дээр зарим чиг үүргийг хувийн хэвшилд шилжүүлэх замаар төрийн бүтээмжийг дээшлүүлж, төрийн худалдан авалтад хиймэл оюуныг ашиглан ил тод байдлыг сайжруулж, үр ашгийг нэмэгдүүлнэ. Үндэсний баялгийн сан, төрийн өмчит компанийн засаглалын реформын хүрээнд төрийн өмчит компаниудын реформыг эрчимжүүлж, зардлыг 15 хувиар бууруулж, төрийн өмчит компаниудын бүтээмжийг 30 хувиар сайжруулж, төрийн өмчит компаниудын хөрөнгийн удирдлагыг сайжруулж, хөдлөх, үл хөдлөх хөрөнгийн ашиглалтыг нэмэгдүүлж, үр ашиг, өгөөж, ашигт ажиллагааг сайжруулна.

Баялгийн санг арвижуулж (геологи, хайгуул, болон ашиглалтын түвшнийг нэмэгдүүлэх, стратегийн ордуудыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах зэрэг) цогц арга хэмжээ хэрэгжүүлж, стратегийн ордуудыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулна гэлээ.  

Г.ХОРОЛ