Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.В.Путины урилгаар Москва хотноо 2025 оны тавдугаар сарын 09-ний өдөр болох Аугаа их Эх орны дайны ялалтын 80 жилийн ойн баярт оролцох гэж байна. Энэхүү айлчлалын ач холбогдол болон эрсдэл, мөн  Монгол Улсын гадаад бодлогын талаар олон улс судлаач, шинжээчдийн байр суурийг хүргэж байна.

ХИС-ийн профессор, шинжлэх ухааны доктор Д.Уламбаяр:

-Москва хотноо 2025 оны тавдугаар сарын 9-нд зохиогдох ялалтын 80 жилийн ойн баярын арга хэмжээнд оролцож, энэ үеэр хоёр орны төрийн тэргүүн нар албан ёсны уулзалт хийж, харилцаа, хамтын ажиллагааны талаар санал солилцох, Александровын цэцэрлэг дэх “Нэр нь үл мэдэгдэх цэргийн хөшөө”-нд цэцэг өргөж, Москва хотын Хүндэтгэлийн дэнж дэх Ялалтын цэцэрлэгт хүрээлэнд байрлуулсан “Ялалтад тэмүүлсэн морьд” хөшөөнд мөн цэцэг өргөж, БНМАУ-ын өндөр дээд цол хэргэм хүртсэн ЗХУ, ОХУ-ын иргэдийн төлөөлөлтэй уулзахаар төлөвлөж байгаа юм байна. Ялалтын баярын жагсаалд Монгол Улсын Зэвсэгт хүчний бие бүрэлдэхүүн оролцоно гэдгийг бид бүгд мэдэж байгаа.

Европт дэлхийн II дайн дууссаны 80 жилийн ой энэ өдрүүдэд тохиож байна. БНМАУ 1942 оны арванхоёрдугаар сараас эхлэн Москвад 236 вагоноос бүрдсэн галт тэрэгний 5 удаагийн цуваа бэлэг хүргэж өгөхөд нэхий дээл, эсгий гутал, үстэй хантааз тус бүр 30 мянган ширхэг, хүнсний зүйл 600 тонн байсны дотор 27 мянга шахам зээрийн мах орсон байна. Эдгээрийн нийт өртөг 438 сая төгрөг болж байжээ. БНМАУ эх орны дайны жилүүдэд 1942 оны хоёрдугаар сард ЗХУ-ын Внешторгбанканд 2.5 сая төгрөг, 100 мянган ам.доллар, 3.8 сая рублийн өртөг бүхий 400 кг алт шилжүүлсэн гэх баримт бий. Түүнчлэн “Монгол ард” нэртэй “Ла-5” 12 ширхэг байлдааны сөнөөгч нисэх онгоцны эскадрилийг бэлэг болгон өгсөн. Дайны жилүүдэд Монголын ард түмэн улаан армид 485 мянган адууг ЗХУ-д худалдаж, 325 мянган агт бэлэглэсэн байдаг.

Тиймээс ч Москвад болох Аугаа эх орны дайны ялалтын 80 жилийн ойн арга хэмжээнд Монгол Улс нүүр бардам оролцох улсуудын нэг яах аргагүй мөн. Өмнө нь 2015 оны ялалтын 70 жилийн ойн баярын арга хэмжээнд оролцож, Монголын зэвсэгт хүчний бие бүрэлдэхүүн баярын парадад жагссан байдаг.

Хоёр улсын төрийн тэргүүн нарын хооронд болох яриа хэлэлцээнд ОХУ-аас Монгол Улсад урт хугацаанд тогтвортой түлш шатахууний нийлүүлэлт, Евразийн эдийн засгийн холбоотой байгуулах Чөлөөт худалдааны түр хэлэлцээрийн явц, Эгийн голын усан цахилгаан станц, Монголын нутгаар дамжуулах Хятадад хий дамжуулах хоолойн төсөлд тулгарч буй асуудал гээд олон асуудлууд хөндөгдөх болов уу гэж харж байна.

Түүнчлэн Монгол Улсын гадаад харилцаа, олон улсын нэр хүнд өндөр байгааг хэлмээр байна. Монгол Улс үүссэн шинэ нөхцөл байдалд ямагт үндэсний эрхийг дээдэлж, олон улсын эрхзүйн нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн зарчим, хэм хэмжээг удирдлага болгон энхийг эрхэмлэсэн, нээлттэй, олон тулгуурт, тэнцвэртэй, бие даасан гадаад бодлого явуулж байгааг бид харж байна. Олон улсын харилцаанд туйлшрах хандлага гүнзгийрч байгаа энэ үед гадаад харилцаагаа эрсдэлгүй хөгжүүлэх явдал маш чухал болсоор байгаа юм. Үүнийг хэрэгжүүлэх арга хэрэгсэл нь “тэнцвэртэй” гадаад бодлого мөн гэдгийг би өмнө ч хэлж байсан.

 Харин гадаад эдийн засгийн хамтын ажиллагааны яриа хэлэлцээнд үндэсний язгуур эрх ашгийг тууштай хангах явдал чухал байгааг хэлэх нь зүйтэй болов уу.

Олон улс судлаач Л.Бямбаханд:

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн ОХУ-д хийх айлчлалыг Монгол Улсын олон тулгуурт гадаад бодлогын нэг хэсэг гэж харж байна. Өнөөдрийн байдлаар Монгол Улс олон тулгуурт гадаад бодлого явуулсан хэвээр байгаа. Энэ бол 1990-ээд оноос хойш буюу Монгол Улс өөрсдөө гадаад, дотоод бодлогоо хэрэгжүүлэх боломжтой болсон үеэс хэрэгжиж эхэлсэн. Цаашдаа ч хэрэгжүүлэх нь зайлшгүй. Гэхдээ цаашид бодлогоо баяжуулах, илүү бүтээлч байдлаар асуудалд хандах шаардлагатай байна. Тодруулбал, уламжлалт байдлаас гадна бүтээлч бодлого явуулах шаардлагатай гэж харж байна. Бүтээлч гадаад бодлогын сайн жишээнүүд бий. Тухайлбал феминист гадаад бодлого гэдэг ойлголт байгаа шүү дээ. Өөрөөр хэлбэл дэлхий нийтийн гадаад бодлогын чиг хандлагыг тусгасан гэхдээ өөрийн орны онцлогтой гадаад бодлогын хэлбэрийг бий болгож ажиллавал зүгээр.

Зөвхөн өндөр, дээд түвшний айлчлалаас гадна дэлхий нийт Монгол Улсыг өвөрмөц соёл, ахуйтай гэдэг байдлаар харж, сонирхдог. Тиймээс Монгол Улсад хүрэлцэн ирэх асар их сонирхолтой байгаа. Ялангуяа 2022 онд Украины дайн болсноос хойш геополитикийн ач холбогдол өндөр болж эхэлсэн. Энэ үеэс өндөр, дээд түвшний айлчлалууд нэмэгдэж эхэлсэн. Цаашид улам нэмэгдэх хандлагатай байгаа.