"Хүүхдэд өөрийнхөө зам мөрийг сонгох эрх бий. Миний хүү сонголтоо хийсэн. Бид юу ч болсон түүнтэй хамт алхах болно." Энэ бол Украин дахь дайныг эсэргүүцсэнийхээ төлөө торны цаана суусан өсвөр насны орос хүүгийн ээжийн хэлсэн үг.

Гэр бүл нь хүүгийн улс төрийн үзэл баримтлалыг мэддэг байсан ч гэлээ энэ нь олон нийтэд ил үйл хөдлөл болтлоо томроно гэж санаагүй явжээ. Хүүгийн ээж ярихдаа "Чи ам нээлээ гээд юу ч өөрчлөгдөхгүй, зөвхөн өөрийнхөө амьдралыг л илүү хүнд хэцүү болгоно гэдэг үнэнийг харилцан ойлголцсон л гэж бид бодож байлаа" гэв. Түүний хүү дайныг эсэргүүцэн дуугарсныхаа төлөө таван жилийн хорих ял авчээ.

Сургуулийн хүүхдүүд дайны эсрэг үзэл баримтлалтай байсныхаа төлөө дарамт шахалттай тулгарах нь Орост бараг хэвийн үзэгдэл болж эхлээд байна. Багш нар нь хүүхдүүдийн талаар мэдээлэл өгснөөр зарим нь цагдаад байцаагдаж, зарим нь шоронд орох болсон.

ӨСВӨРИЙН СӨРӨГ ХҮЧИН 

Өсвөр насны хэчнээн орос хүүхэд дайныг эсэргүүцэж, хэчнээн нь дэмжиж буйг тооцоолоход хэцүү. Эсэргүү үзэл бодлоо нээлттэй илэрхийлэх нь бүү хэл дэргэдэх найз нөхөддөө ч хэлэхэд аюултай болсон цаг. "OVD-Info" хүний эрхийн ажиглалтын байгууллагын мэдээлснээр 2023 оны байдлаар 544 насанд хүрээгүй орос хүүхэд дайныг эсэргүүцсэнийхээ төлөө баривчлагджээ.

Гэсэн ч энэ тоо баримт хүүхдүүдийн тэмцлийг зогсоож дийлсэнгүй.

Тухайлбал, Казань дахь өсвөрийн сөрөг хүчин, 15 настай Севастьян Султанов өнгөрсөн долоо хоногт нэг жилээр эрх чөлөөгөө хасуулж, олон нийтийн арга хэмжээнд оролцох эрхгүй болов. Түүний үйлдсэн гэмт хэргүүдийг тоочвол, дайныг эсэргүүцсэн графит зураг зурсан, Кремлийг шүүмжлэгч агсан Алексейн Навальныйг дэмждэгээ ил тодоор илэрхийлсэн гэх хоёр хэрэг.

Хоёр дахь жишээ. 10 настай Варвара Галкина цахим хуудсанд дайнтай холбоотой санал асуулга нийтэлсэн, групп чат дахь нүүр зургаа сольсон гэсэн үндэслэлээр цагдаад дуудагджээ. Түүнийг сургуулийн захиргаанаас цагдаад мэдэгдсэн аж. Галкина Украиныг дэмжигчдийн ашигладаг "Saint Javelin" гэх зургийг цахим хаягийнхаа нүүр зураг болгон оруулжээ.

"Saint Javelin" нь орчин үеийн зэвсгийг энгэртээ тэвэрсэн гэгээнтний дүр бүхий мийм зураг, зохиомол дүр. Уг зургийг 2022 онд Кристиан Борис гэх хүн бүтээсэн нь дэлхий даяар алдартай болжээ.

Галкина болон түүний ээжийг цагдаагийн хэлтэст дуудаж байцаажээ. Мөн тэдний гэр бүлийг Насанд хүрээгүй хүмүүсийн асуудал хариуцсан комиссын хяналтын жагсаалтад оруулсан байна.

Гурав дахь жишээ. ОХУ-ын Цанын харайлтын үндэсний шигшээ багийн ирээдүйтэй тамирчин Денис Бушуев 17 настайдаа дайныг эсэргүүцэн ганцаараа жагсжээ. Тэрбээр "Дайнд үгүй гэж хэлье. Галзууралд үгүй гэж хэлье" гэсэн бичигтэй лоозон барьж, төрөлх Нижний Новгород хотынхоо төв гудамжинд зогссон байна. Энэ үйлдлийнхээ төлөө тэр баривчлагдаж, 50 мянган рублиэр торгуульсан. Энэ нь Зэвсэгт хүчний нэр хүндийг унагасан гэх зүйл ангид ногдуулдаг хамгийн өндөр торгууль юм.

ЧИМЭЭГҮЙ ТЭМЦЭЛ

16 настай Дарьяа "Novosti 26" төсөлд ярилцлага өгөхдөө "Би өөрийнхөө байр суурийг бусадтай хуваалцдаггүй. Маргаантай сэдвүүдээс зайлсхийхийг хичээдэг. Хүмүүс маргаантай сэдвээр яриа өдөх гэж хичээх нь төвөгтэй байдаг" гэжээ.

"Novosti 26" сувгийг зохиолч, сэтгүүлч Линор Горалик санаачилжээ. Тус төслийг дэмжиж буй 5000 хүүхэд залууст өгөх түүний мессеж бол "Чимээгүй байх". Гораликийн хэлснээр тэд "Нэг бол ам нээ, үгүй бол дуугүй бай" гэх үзэл баримтлалыг түгээж байна. Мөн бүрэн итгэдэг хүндээ биш л бол бусад газарт юу ярих ярихгүйг тэд тайлбарладаг.

"Novosti 26" суваг энэ мэтчилэн өсвөр насныханд мэдээлэл өгөхөөс гадна тэднээс захидал, санал хүсэлт ч хүлээж авдаг. Хүүхдүүд тэдэнд дээрэлхүүлсэн, айсан, шархалсан түүхүүдээ хуваалцдаг аж. Тухайлбал, нэгэн өсвөр насны охин дайныг эсэргүүцсэн үзэл баримтлалаасаа болж багшдаа дээрэлхүүлсэн тухайгаа хуваалцжээ. Мөн улс төрийн талаарх үзэл баримтлал нөхөрлөлийг нь сүйтгэсэн жишээг олон хүүхэд дурдсан байдаг аж.

Тиймээс итгэсэн хүнтэйгээ өөд өөдөөсөө хараад суугаагүй л бол улс төрийн талаарх ярианаас зайлсхий гэсэн цор ганц зөвлөгөөг "Novosti 26"-ийн зүгээс өгч байна.

Гэвч дайны талаарх ярианаас зайлсхийх санасан шиг амар биш.

Оросын сургуулиудад 2022 оны есдүгээр сараас хойш долоо хоног бүр "Чухал зүйлсийн тухай яриа" нэртэй хичээл орж эхэлсэн билээ. Энэ хичээл нь оюутан сурагчдад эх оронч үзлийг төлөвшүүлэх, дотоод, гадаад бодлогын талаарх засгийн газрын үзэл баримтлалыг тэдэнд суулгах зорилготой. Дайны талаар өдөр бүр яриад байхгүй ч гэлээ Крымийг эзэлсэн өдөр гэх мэт тэмдэглэлт өдрүүдэд энэ талаар заавал дурддаг. Сурагчдад энэ өдрийг "Эргэн нэгдэлт" нэртэйгээр таниулдаг.

Мөн "Чухал зүйлсийн тухай яриа" хичээлийн хүрээнд цэргүүд, дайчид, Вагнерынхан сургуулиудаар зочилж, хүүхдүүдэд лекц тавьдаг.

ТОРНЫ ЦААНА СУУГАА ӨСВӨР НАСТНУУД

Оросын улс төрийн хоригдлуудын дунд залуу хүүхдүүд олон. Тэдний нэг бол Арсений Турбин. Тэрбээр 2023 онд 15 настайдаа гэрийн хорионд оржээ. Турбин Оросын эрх чөлөө легионд нэгдсэнийхээ төлөө буруутгагдсан юм. Цаашилбал, түүнийг Оросын албаныхан болон ерөнхийлөгч Путиныг шүүмжилсэн суртал ухуулгыг цахим орчинд түгээсэн гэж буруутгажээ. Түүнийг Оросын "террористууд ба хэт даврагчдын" жагсаалтад нэмж, насанд хүрээгүйчүүдийн хорих ангид таван жил хорих ял оноосон юм.

Оросын эрх чөлөө легион нь сайн дурын орос дайчдаас бүрдэх Украины Зэвсэгт хүчний нэг хэсэг бөгөөд Кремлийн тодорхойлсноор террорист байгууллагад багтдаг.

Егорь Балазейкин терроризмын зүйл ангиар 2023 онд зургаан жилийн хорих ял авчээ. Тухайн үед тэр 17 настай байв. Мөрдөн байцаагчид түүнийг цэрэг татлагын байрууд руу молотовын коктейль шидэж, гал тавихаар завдсан гэж буруутгасан юм. Балазейкин гал тавихыг завдсанаа хүлээн зөвшөөрсөн ч терроризмын сэдэл байгаагүй гэж мэдүүлжээ. Түүний авга ах Украин дахь дайнд амь үрэгдсэн аж. Тиймээс дайн болон хүний амь нас хохирсон асуудалд олны анхаарлыг хандуулж, бэлгэдлийн чанартай үйлдэл хийхийг хүссэн гэжээ.

Хоригдохоосоо өмнө аутоиммун гепатит, элэгний архаг фиброзоор шаналж байсан хүүгийн нөхцөл байдал өдгөө улам дордсон. Гэвч тэр шоронд орсон ч, өвдөж шаналсан ч байр сууриа өөрчилсөнгүй. Тэрбээр дайны гурван жилийн ойг тохиолдуулан шоронгоос захидал илгээхдээ "Энэ дайн Орос улс болон Оросын ард түмний дэвшилтэт хөгжил, хувь хүн, хүн төрөлхтний үнэт зүйлийг хамгаалах гэсэн бүх итгэл найдварыг үгүй хийж байна" гэсэн юм.