Хаврын улирал ирж урин дулаан цаг хаяанд ирлээ. Шинэхэн ногооны үзүүр цухуйж, модод нахиалж, амьтай бүхэн  хөдөлж хүний сэтгэлийг сэргээх ёстой атал бидний нийслэл сааралтсан, тоос, шороондоо дарагдаж сэтгэлийг баясгах зүйл ховор. Бүтээн байгуулалтын ажил эхэлж энд тэнд ухсан нүх, хуулсан зам. Гээд нүүдэл хийж буй айл шиг ундуй, сундуй хот болон хувирчээ. Үүнтэй зэрэгцээд нус, шүлс, цэр гэхээр таагүй сонсогдож байгаа биз.

Зарим нэг хүмүүсийг халаасандаа, цүнхэндээ тагтай сав аваад яваач гэж аминчлан зөвлөмөөр байна.

Гудамж, талбай, олон нийтийн газарт гэнэтхэн шүлс, цэрээ хаядаг, машиныхаа цонхоор хүртэл шүлс цэрээ хаядаг энэ үзэгдэл хэвийн мэт болжээ. Өөрөөр хэлбэл, автобусны буудал, албан байгууллагын үүд, төв талбай, гудамжинд дотор арзганатал шүлсээ хаяж, ил задгай нус цэрээ нийж, тамхиныхаа ишийг хаа сайгүй хаях хүмүүс цөөнгүй. Энэхүү бүдүүлэг үйлдэл нь эрхгүй бухимдал төрүүлнэ. Гэсэн ч бид энэ зүйлтэй алхам тутамдаа таарсаар байна. Ил задгай хаясан нус, цэр, шүлснээс халдварт өвчин авах эрсдэлтэйг иргэд мэддэг ч төдийлөн ойшоодоггүй нь харамсалтай.

Хүн өдөрт 1.5 литр шүлс ялгаруулдаг байна. Нэг мл шүлсэнд нэг саяас дээш нян агуулагддаг аж. Хүн нулимах үед вирус нь дусал болон агаарын замаар гэсэн хоёр янзаар тархдаг байна.

Тархсан дуслуудын вирус хоёр метр, харин агаараар тархах вирус нь есөн метр хүртэл тархдаг гэдгийг мэргэжилтнүүд хэлж байгаа юм. Улмаар нулимсан цэр, нус, шүлснээс үүдэж халдварт өвчин тархах өндөр эрсдэлтэй. Тухайлбал, сүрьеэтэй хүн шүлсээ хаяхад өөр хэн нэгэнд халдвар тархах магадлал 95 хувь байдаг гэнэ. Мөн бага насны хүүхдүүдийн дунд 5-10 дугаар сард гэдэсний халдварт өвчин нэмэгддэг. Энэ нь бохир ус, хоол хүнснээс хамаардаг ч хөрсний бохирдол мөн халдвар авар эрсдэл болдог байна. Гэдэсний халдварт өчвнөөр жилд 500 гаруй хүүхэд өвчилдөг байна.

Энэ мэт хаврын улиралд ханиад томуу, халдварт өвчин ихэсдэг нь үүнтэй холбоотой гэхэд хилсдэхгүй. Хүн хэлэхээс наашгүй, цаас чичихээс нааш цоордоггүй гэдэг шиг хувь хүний ухамсар, соёлоос хамаарах эл үйлдлийг 2017 онд хуульчилж торгууль ногдуулах шийдвэр гарсан байдаг.

Тодруулбал, Эрүүл ахуйн хуулийг шинэчлэн найруулж, уг хуулийн шинэчлэн найруулгад  гудамжинд шүлс, нус цэрээ хаясан тохиолдолд 5000-1000,000 төгрөгөөр торгох заалт орсон байдаг.

Гэвч монголын хууль гурав хоног гэж зүгээр ч нэг хэлчхээгүй. Өнөөдөр энэ хууль хэрэгжиж, хэн үүнд хяналт тавьж байгааг бид мэдэхгүй.

Урин дулаан цаг ирж урь орохтой зэрэгцээд хөлдөж товойсон нус цэр, шээс баас, угаадас гээд бохирууд гэсэж агаарт ууршин бид бүгдээрээ түүгээр нь амьсгалсаар, амьсгалын замын өвчин туссаар. Бид хотын  соёлд хэзээ суралцах вэ?