Хөдөө аж ахуй бол АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трампийн худалдааны дайны гол талбар. АНУ олон жилийн турш Энэтхэгийн хөдөө аж ахуйн салбарыг ашиглагдаагүй томоохон зах зээл гэж үзэж, илүү гүн нэвтрэхийг хичээсээр ирсэн.

Гэвч Энэтхэг улс сая сая тариаланч иргэдийнхээ эрх ашиг, хүнсний аюулгүй байдал, амьжиргааны түвшинг хадгалах үүднээс хараат байдлаа хамгаалсаар иржээ.

Трамп нэгэнтээ Энэтхэгийг "тарифын хаан", "худалдааны харилцааг хүчирхийлэгч" гэж нэрлэж байв. Яагаад гэвэл энэтхэгчүүд АНУ-аас ганц ширхэг ч эрдэнэ шиш худалдаж авдаггүй. АНУ-ын Худалдааны сайд Ховард Лутник саяхан энэ асуудлыг хөндөж, Энэтхэгийн худалдааны бодлогыг шүүмжилсэн билээ. Үүний зэрэгцээ хөдөө аж ахуйн зах зээлээ нээж, квот эсвэл хязгаарлалтын аргыг ядаж ашиглахыг Энэтхэгт уриалжээ.

Хүнсний хомсдолтой улсаас хүнсний илүүдэлтэй хүчирхэг гүрэн болж өөрчлөгдсөн нь Энэтхэгийн хамгийн том амжилт. 1950, 1960-аад онд Энэтхэг улс хүн амаа хооллохын тулд гадны хүнсний тусламжид найддаг байв. Гэхдээ хөдөө аж ахуйн салбартаа ололт амжилт гаргаж чадсанаар Энэтхэг улс хүнсний гол нэрийн бүтээгдэхүүнээр иргэдээ таслахгүй болсон. Түүгээр ч үл барам сүү үйлдвэрлэлийн хэмжээгээрээ дэлхийд тэргүүлдэг болсон юм. Цэцэрлэгжүүлэлт, шувууны аж ахуй, усны аж ахуйн хурдацтай өсөлт нь Энэтхэгийн хүнсний сагсыг өргөжүүлсэн.

Өдгөө Энэтхэг улс 1.4 тэрбум хүн амаа тэжээгээд зогсохгүй, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний экспортоор дэлхийд наймдугаарт орж явна. Энэтхэгийн үр тариа, жимс жимсгэнэ, сүүн бүтээгдэхүүнийг дэлхий даяар хэрэглэж байна.

Гэсэн ч энэ том амжилтыг үгүйсгэдэг хүчин зүйл нь Энэтхэгийн хөдөө аж ахуйн салбар бүтээмж, дэд бүтэц, зах зээлд нэвтрэх чадвараараа хоцрогдсон хэвээр байгаа явдал. Дэлхий даяарх үнийн тогтворгүй байдал, уур амьсгалын өөрчлөлт зэрэг нь энэ бэрхшээлийг улам нэмэгдүүлж байна. Мөн тариаланчид жижиг газар эзэмшиж байгаа нь асуудлыг хүндрүүлдэг. Тодруулбал, Энэтхэгийн тариачид дунджаар нэг га хүрэхгүй талбайд газар тариалан эрхэлдэг бол америк тариачид 2020 онд 46 га талбайтай байв.

Газар тариалан нь Энэтхэгийн 700 сая гаруй хүн ам буюу нийт иргэний тал илүү хувийн амь зуух эх үүсвэр, улсын ноён нуруу. Гэсэн ч газар тариалан дотоодын нийт бүтээгдэхүүний дөнгөж 15 хувийг бүрдүүлж байгааг харвал бүтээмж багатайг нь гайхах зүйлгүй аж. Харьцуулбал, АНУ-ын хүн амын хоёр хүрэхгүй хувь нь газар тариалан эрхэлдэг.

Олон хүн цалин багатай ажил дээр гацсан байдалтай байгаа нь хөгжиж буй орны хувьд ер бусын хандлага.

Энэхүү бүтцийн тэнцвэргүй байдал Энэтхэгийн худалдааны бодлогыг мөн тодорхойлдог. Тус улс газар тариалангийн илүүдэлтэй хэдий ч тариачдаа хямд импортоос хамгаалахын тулд татвараа өндөр байлгадаг. Гадаадын улс орнууд газар тариалангийн бүтээгдэхүүнээ Энэтхэгт хэт хямд үнээр зарвал дотоодын тариаланчид өрсөлдөхөд хэцүү учир импортын бүтээгдэхүүнд өндөр татвар ногдуулдаг гэсэн үг. Тодруулбал, газар тариалангийн бүтээгдэхүүний импортод дунд ба түүнээс дээш, өндөр хэмжээний татвар ногдуулдаг.

АНУ-ын хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүнд ногдуулсан Энэтхэгийн дундаж тариф 37.7 хувьтай байгаа бол АНУ дахь Энэтхэгийн хөдөө аж ахуйн барааны тариф 5.3 хувь байна. Хоёр талын газар тариалангийн бүтээгдэхүүний худалдаа ердөө найман тэрбум ам.доллар гэсэн даруухан дүнтэй байна. Энэтхэг улс голдуу будаа, сам хорхой, зөгийн бал, ногооны ханд, касторын тос, хар перец экспортолдог бол АНУ бүйлс, хушга, пистачио самар, алим, сэвэг зарам зэргийг экспортолдог.

Шинжээчдийн үзэж буйгаар АНУ өдгөө улаан буудай, хөвөн, эрдэнэ шиш зэрэг бүтээгдэхүүний экспортыг их хэмжээгээр нэмэгдүүлэх замаар худалдааны алдагдлаа багасгахыг хүсч байна. Делид төвтэй Нийгмийн хөгжлийн зөвлөлийн судалгааны төвийн худалдааны шинжээч Бисважит Дар хэлэхдээ "АНУ энэ удаад жимс, жимсгэнэ экспортлохыг хүсэхгүй байна. Тоглоом илүү том байна" гэжээ.

Импортын бүтээгдэхүүнийхээ татварыг бууруулах, тариаланчдад санхүүгийн тусламж үзүүлэхээ болих, генийн өөрчлөлттэй үр тариа, сүүн бүтээгдэхүүнийг зах зээлд гаргах зэргийг гадаадын орнууд Энэтхэгээс хүсдэг. Гэвч тэд Энэтхэгийн хөдөө аж ахуй болон дэлхийн хөдөө аж ахуй хоорондын том ялгааг авч хэлэлцдэггүй гэж шинжээчид үзэж байна.

Жишээлбэл, АНУ хөдөө аж ахуйдаа ихээхэн татаас өгч, тариаланчдыг тариалангийн даатгалаар хамгаалдаг. Зарим тохиолдолд АНУ-ын татаас нь үйлдвэрлэлийн зардлаас 100 хувь давдаг тул энэ нь Энэтхэгийн жижиг тариаланчдыг сүйрүүлэх тэгш бус тоглоомын талбарыг бий болгож байна. Тиймээс хоёр улсын хөдөө аж ахуй огт өөр гэдгийг санах хэрэгтэй аж.

АНУ арилжааны хөдөө аж ахуйтай бол Энэтхэг нь эрчимжсэн, илүү натурал тариалан эрхэлдэг. Өөрөөр хэлбэл, АНУ-ын хөдөө аж ахуй бизнесийн ашиг сонирхолд, Энэтхэгийнх сая сая иргэний амьжиргаанд түшиглэж байна.

Дотоодын мэргэжилтнүүдийн үзэж буйгаар Энэтхэг АНУ-ын шахалтад бууж өгөх ёсгүй. Ингэх нь олон сая хүний ​​амьжиргааг тасалдуулж, хүнсний аюулгүй байдалд заналхийлэхээс гадна орон нутгийн зах зээлийг хямд импортоор дүүргэнэ. Худалдааны хамтын ажиллагаа улс орны хүнсний бүрэн эрхт байдал, бодлогын бие даасан байдлын шугамыг давах ёсгүй гэж үзэж байна.