Монгол Улсад мансууруулах бодис болон архинд донтох эмгэгтэй иргэдийн тоо сүүлийн жилүүдэд нэмэгдэж, өнөөгийн нийгмийн тулгамдсан асуудал болсон. Тиймээс эдгээр иргэдэд чиглэсэн эмнэлгийн болон эмнэлгийн дараах тусламж үйлчилгээ ямар түвшинд байгаа талаар болон цаашид авах шаардлагатай арга хэмжээний тухай салбарын мэргэжилтнүүдийн байр суурийг тодрууллаа. 

"МОНГОЛ УЛСАД ДОНТОЛТЫН ДАРААГААР ҮЗҮҮЛЭХ НИЙГМИЙН СЭТГЭЛЗҮЙН ЭМЧИЛГЭЭ БАЙДАГГҮЙ" 

Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах зөвлөлийн Ажлын албаны дарга Л.НЯМГЭРЭЛ:

-Жил бүр архи болон мансууруулах бодист донтсон хүмүүсийн тоо нэмэгдэж байна. Өнөөдрийн байдлаар СЭМҮТ төв болон аддиктологийн төв архинд донтсон хүмүүст хэвтэн эмчлүүлэх болон эмийн эмчилгээ хийж байна. Гэвч мансууруулах эмгэгтэй хүмүүст чиглэсэн тусламж, үйлчилгээ хангалтгүй хэвээр байна. ХЗДХЯ-ны харьяа Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газрын дэргэд байдаг албадан эмчлэх төвд мөн согтуурсан, мансуурсан иргэдийг албадан эмчилдэг. Түүнчлэн эдгээр газруудад иргэд сайн дураараа эмчилгээ хийлгээд гарах тохиолдол байдаг.

Хамгийн гол нь түүний дараагаар үзүүлэх нийгмийн сэтгэлзүйн эмчилгээ буюу нийгэмшүүлэх үйл ажиллагаа Монгол Улсад огт байхгүй байна. Өнөөдөр Монгол Улсад хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа хууль тогтоомжид ч тодорхой тусгасан зүйл байхгүй. Энэ асуудал олон жилийн турш яригдаж байгаа.

Монгол Улсад архидан согтуурахтай тэмцэх үйл ажиллагааг дэмжих сан гэж байдаг. Тус сангийн үйл ажиллагааны хүрээнд энэ жил бид нийслэлийн хэмжээнд сэргээн засах гурван төв байгуулах төлөвлөгөөтэй байгаа. Хэдий тодорхой хууль тогтоомж байхгүй ч гэсэн өнөөдөр Монгол Улсад хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа хууль, эрхзүйн хүрээнд ЭМЯ, ХЗДХЯ, ГБХНХЯ хамтран уг ажлыг эхлүүлэх шийдвэр гаргаад байна.  Хамгийн сүүлд хийсэн судалгаагаар эдгээр эмгэгт донтсон хүмүүсийн нас залуужсан, мөн цар тахлын дараа нөхцөл байдал илүү хүндэрсэн нь ажиглагдаж байна. Гадаад улсаас синтетик төрлийн сэтгэцэд нөлөөлөх мансууруулах бодис орж ирэх болсон. Түүнчлэн дотоодод ургаж байгаа зэрлэг ургамлаас гаргаж авсан бодис хэрэглэсэн хүний тоо нэмэгдэх хандлагатай байна. Тийм учраас иргэдийг энэ төрлийн бодисоос татгалзуулах, сэтгэлзүйн үйлчилгээ үзүүлэх, хор хөнөөлийг сурталчлан таниулах хэрэгцээ шаардлагатай байна.

МОНГОЛ УЛСЫН ХҮН АМЫН 6.7 ХУВЬ НЬ АРХИНД ДОНТОХ ЭМГЭГТЭЙ БАЙНА

ЭМЯ-ны Эмнэлгийн тусламжийн бодлогын газрын дарга Р.ГАНТУЯА:

-Архинд донтох эмгэгийг эмчлэх тусламж, үйлчилгээг нэмэгдүүлэх хэрэгцээ, шаардлага байна гэдгийг тоон үзүүлэлтүүд харуулж байна. Гэхдээ энэ бол ганц эрүүл мэндийн салбарын асуудал биш. Үүнд Нийгмийн халамжийн тухай хууль, Архи согтууруулах ундаанаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг дэмжих сангийн тухай хуулийн санхүүжилттэй холбоотой асуудлаар ГБХНХЯ болон ХЗДХЯ хамтран оролцох шаардлага бий болсон. Тухайлбал энэ төрлийн тусламж үйлчилгээг үзүүлэх эрүүл мэндийн салбарын өнөөгийн нөхцөл байдал, хүний нөөц, эмч, ажилчдын аюулгүй байдал гэх мэт анхаарах шаардлагатай зүйлс байна.

Архинд донтох эмгэг олон улсын ангиллаараа F10 ангилалд хамаардаг. Үүний дагуу өнөөдөр Монгол Улсад энэ төрлийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлж ажилладаг эрүүл мэндийн салбарын ажилчдын цалин, хүний нөөц дутмаг байгаа. Тодруулбал, цаашид энэ чадавхаараа ажиллах боломжгүй. Тийм учраас бусад салбар, яамдуудын хамтын ажиллагааны хүрээнд сэргээн засах төв байгуулахаар ажиллаж байна. Хан-Уул дүүрэгт Эрүүл мэндийн сайдын санаачилгаар сэргээн засах төв байгуулагдсан. Энэ нь нийгэмд энэ төрлийн үйлчилгээ үзүүлэх хэрэгцээ шаардлага байна гэдгийг харуулсан. Тиймээс цаашид бусад дүүрэгт сэргээн засах төв байгуулах, хүний нөөцийг нэмэгдүүлэх гэх мэт ажилд бусад яамдуудтай санал солилцож байгаа.

Ингэхдээ дэлхийн жишигт хүргэх байдалд анхаарал хандуулж байна. Учир нь дан ганц эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэх гэхээсээ илүү яаж нийгэмшүүлэх вэ гэдэгт анхаарах хэрэгтэй. Тухайн хүнийг архи уугаад ирэхэд нь эмчлээд явуулахдаа биш сэтгэлзүйн тусламж үзүүлж, нийгэмшүүлэх, эргээд ажлын байранд зуучлах гэх мэт цогц арга хэмжээг авч цаашлаад архинд донтсон хүмүүсийн тоог бууруулах нь хамгийн чухал.

Хамгийн сүүлд хийсэн судалгаагаар Монгол Улсын хүн амын 6.7 хувь нь архинд донтох эмгэгтэй байна. Үүний 3.5 хувь нь эмчилгээнд хамрагддаг гэсэн тоо баримт бий.

"ЭМЧИЛГЭЭНИЙ 80 ХУВЬ ТУХАЙН ИРГЭНЭЭС ШАЛТГААЛДАГ"

Мондэм төвийн захирал Ц.ӨЛЗИЙБАЯР:

-Донтолтын дараах тусламж, үйлчилгээг ихэвчлэн сэтгэл засал, бүлгийн ярилцлага гэсэн аргаар явуулдаг. Эмчилгээ хийхэд тулгамддаг асуудлууд бий. Тухайлбал, хувийн хэвшлүүдэд санхүүгийн асуудал байдаг. Тиймээс ихэвчлэн өвчтөний өөрийнх нь төлбөр дээр тулгуурлан санхүүждэг. Манай төвд мэргэжлийн эмч, сувилагч, нийгмийн ажилтан болон сэтгэл зүйч нар ажилладаг.

Эмчилгээний хувьд 80 орчим хувь нь тухайн иргэнээс шалтгаалдаг. Тодруулбал, тухайн өөрөө донтолтоос гарья гэсэн хүсэл эрмэлзэлтэй байх хэрэгтэй. Хоёрдугаарт ар гэрийн дэмжлэг чухал байдаг. Гуравдугаарт эмнэлэг болон сэргээн засах төвийн эмчилгээ гэсэн гурван зүйлд тулгуурладаг гэж ойлгож болно. Донтох эмгэг сүүлийн жилүүдэд залуужиж байна. Тухайлбал, манай төвд үйлчлүүлж байгаа иргэдийг насны хувьд харвал 15-34 насныхан байна.

Цагдаагийн байгууллагын тоо мэдээ болон манай төвд үйлчлүүлж байгаа иргэдийг харахад өсвөр насныхан дунд мансууруулах бодисын хэрэглээ түгээмэл байна.

Олон улсын тооцооллоор нэг донтогчийн ард далд таван хэрэглэгч байна гэж үздэг. Бид донтогч иргэдтэй ганцаарчилсан болон бусад хэлбэрээр уулзалт хийгээд үзэхэд зөвхөн ЕБС-ын нэг ангид гэхэд л мансууруулах бодис хэрэглэдэг нэг хүүхдийн ард таван хүүхэд байх магадлал маш өндөр байгаа. Мансууруулах бодисын хэрэглээ нийгмийн бүх давхаргад байна гэж харж байна. Түүнчлэн мансууруулах төрлийн эмийн хэрэглээ хамгийн өндөр байна.