Манай улсын түлш эрчим хүчний салбарын ажилтнууд жил, жилийн өвөлд хавраас эхлэн бэлддэг. Зундаа станцуудын зас­вар, уурхайн гарцад санаа тавьж нөхөхийг нь нөхөж, ши­нэчлэхийг нь шинэчилнэ. Ма­гадгүй энэ салбар өөрөө тийм нөх­цө­лийг шаарддаг биз. Хэдэн жилийн өмнө Төв аймгийн Эрдэнэсант суманд очиход хэт хүйтэрснээс сур­гууль, цэцэрлэг нь хөлд­чих­сөн байж билээ. Түүнийг нь засах сантехникч хүрэлц­дэг­гүйн улмаас багш, ажилчид нь сурагчдадаа эрдэм ном заа­хаар бус хөлдүү сургуулиа гэс­гээхээр ажилдаа очно. Тэр ч бүү хэл уурын зуухны галч нь түлэх нүүрсгүйн улмаас үхсэн мал, амьтны сэг зэм зуух руугаа шиддэг гэж хэлж байсан. Одоо ч ийм нөхцөл байдалтай байгаа сум олон байгаа. Нүүрснийхээ нөөцөөр дэлхийд өрсөлдөхүйц орд газартай улс атлаа ийм байдалтай байвал одоо яах билээ. Арай “Нүүрсэн дээр суугаад осгож үхэх” гэх шинэ хэлцийн эзэд болчихгүй бай­гаа даа гэж найдаж сууя.

Улсын хэмжээнд өнгөрөгч өвөл нэлээд хатуухан болж өнгөрсөн. Ирэх өвөл ч энэ хэм­жээний хүйтрэлийг ам­сах нь тодорхой болоод бай­на. Өвөлд бэлтгэх ажлын явцыг ярилцах зорилгоор өчиг­дөр ЭБЭХЯ-ны сайдын зөв­лөл хуралдаж, харьяа үйлд­вэрүүдийн өвөлжилтийн бэлт­гэлийн асуудлаар нэгд­сэн зөвлөлгөөн хийлээ. Одоо­­гоор өвөлжилтийн бэлт­­­гэл ажил салбарын хэм­­жээнд 70-80 хувьтай бай­гаа аж. Зөвлөлгөөний үеэр ЭБЭХЯ-ны сайд Д.Зоригт ДЦС-уудын өвөлжилтийн бэлтгэл ажилтай танилцаж, өвөлжилтийн асуудал бүрэн шийдэгдээгүй зарим орон нутагт тулгараад байгаа асууд­луудыг авч хэлэлцсэн байна. Мөн манай улсын хувьд эрчим хүч импортолдог байд­лыг халах хэрэгтэй бай­гааг зөвлөлгөөний үеэр мэр­гэжилтнүүд ярьж байлаа. Ингэхийн тулд түлшний хэрэг­лээгээ нэмэгдүүлж, хэ­рэг­лээний өсөлтөө хянаж ажил­лах хэрэгтэй байгаа аж. Энэ онд хэрэглээний өсөлт 160 сая киловатаар нэ­мэгд­сэн байна. Энэ нь нүүр­сээр тооцвол 70 мянган гаруй тонн болж байгаа юм. Тиймээс энэ асуудалд илүү нухацтай хандаж хэрэглээ нийлүүлэлтээ тэнцвэржүүлэн ажиллах хэрэгтэй болоод бай­на. Нийслэлийн хувьд өн­гөр­сөн өвлийг элдэв бэрх­шээлгүй давжээ. Тиймээс стан­цууд болон уурхай нүүрс­нийхээ балансыг барьж төлөвлөгөөний дагуу ажил­лавал асуудалгүй аж. Үүнийг Багануурын нүүрс, “Улаан­баатар төмөр зам”-ын тэвш хоёр бүрэн шийдчих бо­ломж­той. Тиймээс энэ сард багтаан Багануурын уур­хайн ажлыг түргэвчлэх зо­рилгоор техникийн үйл­чилгээг сайжруулж, зарим шаард­лагатай техникийг түрээ­сээр авах аж. Мөн Улаан­баатар төмөр зам ком­пани ч эргэлтийн графикаа зөв тооцвол тэвш­нийхээ тоог нэмж хоногтоо 150-180 тонн нүүрс зөөх бо­ломжтойгоо илэрхийлжээ. Гэхдээ түлш эрчим хүч­ний асуудлыг нийслэлд л шийд­чихвэл бүгд болсон гэсэн үг биш. Тиймээс орон нутгийн ду­лаан, цахилгааны асуудлыг ха­риуцлагатай анхаарах хэ­рэгтэй. Орон нутагт үүнтэй хол­боотой асуудал цөөн биш үүсээд байна. Тухайлбал, Дар­хан, Эрдэнэтэд ашиглаж байгаа хоёр станц Шарын голын уурхайгаас түлшээ авдаг. Харин тус уурхай нь хувийн хэвшлийнх учир нүүрс­нийхээ үнийг тонн ту­тамд 4-5 мянган төгрөгөөр нэмж зарах сонирхолтой бай­гаа аж. Хэрвээ Дархан, Эр­дэнэт хотынхон тус компанийн санал болгосон үнийг хүлээн авахгүй гэвэл нүүрснийхээ хэрэгцээг Багануураас хан­гана гэсэн үг. Гэхдээ энэ нь тээ­вэрлэх зардал өндөр гарч их хэмжээний алдагдалд орох гээд байгаа аж. Тэгээд ч Ба­га­нуурын нүүрс нийслэл дэх аварга станцуудаа арай­хийн хангадаг гэсэн. Мөн тех­ник тоног төхөөрөмж нь муу­даж байгаа аж. Тиймээс Дар­хан, Эрдэнэтийнхэн Ша­­рын голынхны санал бол­госон үнийг хүлээн ава­хаас аргагүй болж байгаа бо­лол­той. Мөн эрчим хүчний асуу­дал Увс, Ховд, Баян-Өлгий гээд алслагдсан айм­гуу­дад тулгамдаад байна. Өнгөр­сөн жил арай л хөлдөөгүй да­ваад гарсан аж. Гэтэл арай­хийн давсан өвөл нь ийм хур­дан дахин ирж байна. Мөн сэргээгдэх эрчим хүчээр хол­богдсон аймаг сумдад ч дээрх нөхцөл байдал үүсээд байгаа аж. Тухайлбал Завхан, Говь-Алтай, Баянхонгор айм­гийн зарим сум энэ өвөл нэлээд хүнд байдалд орж болзошгүй байна. Энд сэргээгдэх эрчим хүч нийлүүлдэг компаниудын тоног төхөөрөмж нь баталгаат хугацаандаа гэмтсэн аж. Үүнийг шийдэхээр ЭБЭХЯ-ны мэргэжилтнүүд болон УИХ-ын зарим гишүүн нөхцөл бай­далтай нь танилцаж хол­богдох үүргүүдийг өгсөн бай­на. Энэ сарын дундуур дуусгахыг хичээж байгаа ч хүй­тэн өвөл хүн ард хоёр  урьтах, урьтуулахын хооронд л байгаа бололтой. Ялангуяа Баянхонгор аймгийн Баян­цагаан, Баян-Өндөр, Шинэ­жинст суманд энэ асуу­дал нэлээд хурцаар та­виг­даж байгаа аж. Мөн Говь-Алтай аймагт дизель стан­цын тендер зарлаж өн­гөр­сөн долдугаар сард ашиг­лалтад оруулах байсан ч чадаагүй аж.  Гүйцэтгэгч ком­панийн ажлаа хожуу эхэлсний үр дүнд ажлаа хангалтгүй хий­жээ. Тиймээс Говь-Ал­тайчууд ашиглах хугацаа хэтэрч, элэгдэлд орсон хуучин дизелиэ ашиглаж байгаа аж. Уг дизелийн асуудал аль 2004 оноос яригдаж байгаа бөгөөд үүнийг өнөө хүртэл шийдээгүй байгаад Д.Зоригт сайд нэлээд бухимдалтай хан­даж байлаа. Одоо ч тус айм­гийн зарим суманд иргэншлийг илэрхийлэгч гай­хал гэрэл, цахилгааны асуу­дал үүссээр байгаа аж.

Т.ЕСӨН-ЭРДЭНЭ

Зохиогчийн эрх:
"Улс төрийн тойм" сонин