Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн хүрээнд Аж ахуй нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулиар хэлэлцүүлэг боллоо. Уг хэлэлцүүлэгт оролцож буй талуудын байр суурийг хүргэж байна.

ОРЖ ИРЭЭГҮЙ МӨНГӨНИЙ ТӨЛӨӨ САР БҮР ТАЙЛАН ХИЙЖ ТАТВАР ТӨЛЖ БАЙНА

МҮХАҮТ-ийн удирдах зөвлөлийн гишүүн "Урбанек" компанийн гүйцэтгэх захирал Б.Лхагважав:

-Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль 2019 онд шинэчлэгдэж, 2020 оноос хэрэгжсэн. Энэ маш сайн хууль болсон. Хууль дотор шатлал оруулж ирсэн. Жишээлбэл, аж ахуйн нэгжийн 90 гаруй хувь нь, аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварынхаа 90 хувийг буцаан авч байгаа. Тэгэхэд хувь хүн НӨАТ-ийн 20 хувийг л буцааж авдаг. Нөгөө талаасаа 1992 оноос аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвартай холбоотойгоор дөрвөн удаагийн өөрчлөлт орсон. 1992-1997 онд аж ахуйн нэгжид 45 хувийн татварыг дөрвөн шатлалаар өгч байсан. Өнөөдөр 25 хүртэлх шатлалаар өгч байгаа. Одоогийн гол асуудал нь аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар нь нэг зүйлээр шахагдаад байдаг. НӨАТ-ын бүртгэлийг Монгол Улс 30 жил буруу хийж ирсэн. НӨАТ мөнгөн суурин дор явагдах ёстой. Тодруулбал, мөнгө орж ирсэн үед тайланд тусгана. Тэгэхгүй бол нялтлан бодох сууриар яваад аж ахуйн нэгжийг НӨАТ-ийн өрөнд оруулаад байгаа асуудал байна.

Өөрөөр хэлбэл, орж ирээгүй мөнгөнийхөө төлөө сар бүр тайлан хийж татвар төлж байна. Тэгэхээр нөгөө хуулийнхаа буруу технологийн алдааг аж ахуйн нэгжид гаргаж ирээд байна шүү дээ.

Хоёрдугаарт Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын хуульд байгаа зургаан тэрбум хүртэлх тоон дүнгүүд байгаа. Үүнийг бид 2019 онд өөрчлөлт оруулахдаа 3 тэрбумыг 6 тэрбум болгож байсан. Одоо дээр нь нэмээд 300 сая төгрөгийн асуудал байгаа. Энэ тоонуудыг одоо өөрчлөх ёстой. Доод тал нь 12 тэрбум төгрөг болгох шаардлагатай. Ер нь татварын хууль дотроо мөнгөн дүнтэй хязгаарлалтын тоог авахдаа жил бүрийн инфляцтай уялдуулж, автоматаар өөрчлөгддөг томьёо оруулж ирэх ёстой. Тэгэхгүй бол тоон дүн тавьдаг тэр нь жил чанараа алдана. Зургаан тэрбум төгрөг гэдэг таван жилийн өмнөх 12 тэрбум төгрөг шүү дээ. Гэтэл зүгээр мөнгөний ханшны уналтаас болж өндөр татвар төлөгч болж байна. Энэ бол маш хохиролтой асуудал.

ТАТВАРАА ТӨЛДӨГ НЭГ ХЭСЭГ НЬ ТӨЛӨӨД, ҮҮНИЙ ЦААНА ТӨЛӨХГҮЙ ЯВААД БАЙГАА НЭГ ХЭСЭГ БАЙНА

Татварын мэргэшсэн зөвлөхийн нийгэмлэгийн ерөнхийлөгч Г.Алтанзаяа:

-Татварын асуудлыг ихэвчлэн хувь хэмжээн дээр авч үздэг. Монгол Улсын аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль жижиг бизнесүүдийн хувьд нэг хувийн татвартай дэлхийд байхгүй хувь хэмжээ гэж харагддаг. Үүнээс харахад татвар өөрөө шударга мэт харагдаж байгаа. Татвар байна гэдэг татварын цаана түүний тайлан, тооцоо, түүнтэй холбоотой олон зүйлүүд бий. Тиймээс бүгд эрх тэгш хуулиа дагаж, мөрдөж чадаж байна уу гэдэгт асуудал бий. Тиймээс миний хувьд Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвартай холбоотой хуулийн этгээдийн тайлан болон ирцийн асуудлыг авч үзсэн. Үндсэндээ татвараа төлдөг нэг хэсэг нь төлөөд, үүний цаана төлөхгүй яваад байгаа нэг хэсэг байна. Ингэхээр л шударга бус, үр ашиггүй байдал үүсч байна. Тийм учраас хуулийг дагаж мөрддөг энэ харилцааг л Монгол Улс цаашид татварын хуульдаа анхаарч үзээсэй гэж бодож байна.

ИРГЭДИЙН ЦАЛИНГААС АВЧ БАЙГАА ТАТВАР ӨНДӨР БАЙНА 

УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуяг: 

-Өнөөдрийн байдлаар татварын асуудалтай холбоотой 110 мянга гаруй санал ирсэн байна. Татварын бодлого гэдэг бол тухайн Засгийн газрын гол суурь бодлого нь байдаг. Мэдээж өнөөдрийн ярьж байгаа татварын тухай санал, гомдлуудыг бүгдийг нь шингээж авч үлдэхийг эрмэлзэж, Засгийн газарт өргөн барихыг хичээж ажиллах болно. Тэгэхгүй бол зүгээр гишүүд байж байгаад татварын тухай хуулийг өргөн бариад явах нь зохимжгүй. Хэлэлцүүлгийн үр дүнд хамгийн гол яригдаж байгаа зүйл нь иргэдийн гар дээрээ авч байгаа бодит цалингаас авч байгаа татвар өндөр байна. НДШ өндөр байна гэдэг асуудал яригдаж байна. Үүнийг орлого багатай иргэдэд яаж илүү хөнгөлөх, чөлөөлөх вэ гэдэг дээр бид анхаарна. Хоёрдугаарт НӨАТ-ийг өндөр байна гэж хэлж байгаа иргэд байгаа. Мөн бүх ААН-үүд НӨАТ-т хамрагдахгүй байна, баримт өгөхгүй байна гэх асуудлыг ярьж байна. Харин ААН-үүдийн хувьд хуримтлалтай болж чадахгүй байна гэдэг асуудлыг ярьдаг.

Мөн шинээр бизнесээ эхлүүлж, өргөжүүлж байгаа иргэдэд ямар нэгэн татварын дэмжлэг, хөнгөлөлт байхгүй байна. Татварыг урьдчилж аваад байна гэх санал хэлж байна.

Манай ААН-үүдийн хэлж байгаагаар борлуулалт хийгдээд мөнгө нь орж ирсэн үед татвараа авдаг зохицуулалт шаардлагатай байна. Энэ эргээд хийсвэрээр ААН-үүдийг банкнаас, банк бус санхүүгийн байгууллагаас зээл авхуулах зүйл рүү оруулж байна. Тэгэхээр энэ бүгдийг яаж сайжруулах уу, мөн эргээд айл өрхүүдэд дарамтгүй байх тал дээр анхаарч асуудлыг судалж байна.