Монголчуудын амьдрал сошиалд идэвхтэй өрнөдөг болоод удаж буй. Өнөөдөр хүмүүсийн өдөр тутмын амьдралын салшгүй нэг чухал хэсэг бол яахын аргагүй нийгмийн сүлжээ. Хүний хувийн амьдрал, хос болон гэр бүлийн харилцаа, хүчирхийлэл харуулсан бичлэг олон нийтийн сүлжээнд цацагдаж, тэрийг нь нийтээрээ шүүж, шүүмжлэх нь хэвийн үзэгдэл болсон. Нөгөө талаараа анхаарал татсан бичлэг хийж, сошиал дагагчаа нэмэх хандлага ажиглагдаж байна. Тэр дунд сэтгэцийн "асуудал"-тай ч хүн цөөнгүй байгаа юм. Энэ бүхэн өмнө нь олон нийтийн дунд харилцаагаар илэрдэг байсан бол өнөөдөр олон нийтийн сүлжээгээр "оношлогдож", тэрийг нь хүмүүс сэвж, улам дэврээдэг болжээ. Монголын нийгмийн сэтгэл зүй гэмтээд удаж байгааг ч сэтгэлзүйчид хэлдэг.

Хүн амын дунд зонхилон тохиолдож байгаа сэтгэцийн эрүүл мэндийн эмгэг тархалтын судалгааг хамгийн сүүлд 2013 онд хийсэн гэдгийг мэргэжилтнүүд онцолдог.

Бараг 10 жилийн өмнө судалгаа хийсэн гэсэн үг. Улсдаа ганц Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төвд нь 21 аймаг, есөн дүүргийн ерөнхий тоон мэдээлэл хүлээн авч, нэгтгэдэг. Энэ талаар СЭМҮТ-ийн дарга асан В.Баярмаа ярихдаа "Хамгийн сүүлд эрт илрүүлгийн судалгаа хийсэн. Нийт таван бүлгийн зорилтот насыг сонгож хүн амын 70 орчим мянган хүнийг хамруулсан датаг боловсруулсан. Хүүхдэд 6, 14 насанд тохиолддог сэтгэл хөдлөх зан үйлийн тулгамдсан асуудал байна уу үгүй юу гэдгийг тандан судалж байна. Мөн 21 насныханд дунд насныхны судалгаа, ахимаг насныханд 45, 60 насан дээр судалгаа хийсэн.

Хүүхэд насны хувьд, 70 орчим хувь нь эрүүл байна. Харин 20 гаруй хувь нь ямар нэгэн асуудалтай байгаа бөгөөд 10 орчим хувьд нь зан үйл, сэтгэл хөдлөлийн эмгэгийн сэжиг бүхий тохиолдол байна гэх тоонууд урьдчилсан байдлаар гарсан.

Энэ нь 10 жилийн өмнө зөвхөн өсвөр насныхан хийсэн судалгаатай харьцуулахад өөр үр дүн гарсан. Тухайн үед 60,5 хувь нь эрүүл, 30,5 хувь нь асуудалтай, есөн хувь нь сэтгэл хөдлөл, зан үйлийн эмгэгтэй гэж гарсан. Түүнтэй харьцуулахад одоо бол үзүүлэлт нэмэгдсэн байна. Гэхдээ насны бүлгийн хувьд ялгаатай учир шууд харьцуулах боломжгүй" гэдгийг хэлж байсан юм.

Уг судалгаагаар 21 насныханд ямар нэгэн солиорлын шинж ажиглагдаж байна гэж үзжээ. Тодруулбал, 21 насныханд архины хэрэглээнээс үүдэлтэй солиорлын асуудлууд илэрч байгаа нь харагдсан байна. Мөн 45, 60 насныхны хувьд стресстэй холбоотой буюу сэтгэл түгших эмгэг, тайлбарлаж болохгүй биеийн зовиурууд байна гэж гарчээ.

Эмч мэргэжилтнүүдийн зүгээс олон нийтийн сүлжээнд бичлэг хийж буй хүмүүсийн ар гэрээс хандсан тохиолдолд эмнэлэгт эмчлэх боломжтой гэдгийг хэлдэг. Монголын нийгэм бухимдалтай байгаа нь үнэн. Тэр чинээгээрээ утаа, түгжрэл, улс төрөөс илүүтэй нийгмийн сэтгэлзүйдээ анхаарч, эмчлэх хэрэгтэйг олон нийтийн сүлжээнээс харж болно.