УИХ, байнгын хороодоор 2025 оны улсын төсвийг дахин хэлэлцүүлж буй. УИХ-ын Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны өчигдрийн /2024.12.10/ хуралдаанаар УИХ-ын гишүүн У.Отгонбаяр ахынхаа санаачлан, хийж байгаа төсөл хөтөлбөрүүдийн төсвийг танахгүйгээр шийдэх боломжтой эсэх талаар С.Одонтуяа сайдаас асуулт асууж, анхаарахыг хүсэв.

Тэрбээр "С.Одонтуяа сайдын багцаас тодруулъя. Ганга нуурыг бохирдол, ширгэлтээс хамгаалах, урсацыг сайжруулах төслийн эхнийх нь амжилттай хэрэгжсэн. Хоёрдугаар төсөлд 2024 онд гурван тэрбум төгрөг төсөвлөж байсан. Миний харж байгаагаас эндээс 10 хувийг хассан юм шиг байна. Гурван тэрбум төгрөг их төсөв биш шүү дээ. Заавал 200 сая төгрөгийг нь хасах шаардлага байсан уу. Эхний 2024 оны 1.5 тэрбум, үлдсэн төсвийг 2025 онд 1.5 тэрбумаар хэрэгжүүлэхээр олон ажил төлөвлөсөн юм. Их чухал асуудал шүү. Зүүн бүс нутгийг түүхэн аялал жуулчлалын бүс нутаг болгосон. Ганга нуур, Алтан овоо, Шилийн богд, Талын агуу гээд түүхэн аялал жуулчлын маршрутад орсон газар. Өнгөрсөн 2015-2016 онд Ганга нуур ширгэж, гамшгийн хэмжээнд очсон. Одоо энэ төслөө дуусгаж, элсний нүүдлээс хамгаалах шаардлагатай. Энэ төсвийг гурван тэрбум болгож гүйцээх боломж байдаг болов уу" гэж асуусан юм.

Түүний асуултад Байгаль орчин, уур амьсгалын өөрчлөлтийн сайд С.Одонтуяа хариулахдаа "Манай салбарт энэ жил хөрөнгө оруулалтын төсөв тусгаагүй гэж хэлж болохоор байгаа. Ганга нуурын бохирдол дээр 2.7 тэрбум төгрөг гэж батлагдсан байснаас 2025 оны төсөв 1.2 тэрбум болж батлагдсан. Ирэх онд 1.2 тэрбум төгрөгийг зарцуулах юм. Энэ төсвөөр санхүүжүүлээд харъя гэж бодож байна. Зөвхөн энэ төсөл гэлтгүй бүх төсвөөс хасч орж ирсэн. Төслийн 2025 оны төсвийг аль болох зохицуулахаар ярилцъя" гэв.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх санаачлан Хөвсгөл, Ганга нуур, Хэрлэн гол, Бумбатын рашаан болон Хар ус нуур орчмын экосистемийг хамгаалах цогц ажлуудыг хэрэгжүүлж байгааг ЕТГ-ын дарга Я.Содбаатар жилийн өмнө зохион байгуулсан усны салбарын чуулганаар онцолж байсан.

Тухайлбал, Ганга нуур нь нүүдлийн шувууд дамжин өнгөрдөг хамгийн таатай эко системтэй нуур бөгөөд 2017 оны наймдугаар сард цутгал булгуудын ширгэлт, элсэн шуурга болон нуур орчимд олон тооны мал бэлчдэгээс үүдэн бохирдож, нуурын усны 95 хувь нь ширгэж, түүхэнд зөвхөн зураг л үлдэх нөхцөл үүссэн юм. Энэ байдлыг үндэслэн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2017 онд Ерөнхий сайдаар ажиллаж байхдаа Ганга нуурыг хамгаалах ажлыг эхлүүлж, нуурын эргийг хашаажуулж малын бохирдлоос хамгаалах, усыг нь нэмэгдүүлэх худаг гаргах, элс, шороон шуурганаас хамгаалах ойн зурвас байгуулах зэрэг ажлыг төлөвлөгөөтэй өрнүүлснээр эко систем нь сэргэж, 2023 онд ус нь 2005 оны түвшинд хүрчээ. Түүнчлэн жил бүр ирдэг шувуудын тоо олширсоор 2022 оны намар 7500 хун цугласан байна. Одоо Ганга нуурын эх цутгал булгуудыг сэргээх, нуурыг хамгаалах ойн зурвасыг өргөтгөх, элс, шороон шуурганаас хамгаалах чулуужуулах ажлыг үргэлжлүүлэн хийхээр төлөвлөөд байна.