Улсын төсвийг эцэслэн батлах хүртэл аймаг, нийслэл төсвөө батлахгүй хүлээгдэж байна. Нийслэлийн 2025 оны төсвийн төсөлд тусгасан мэдээллээс онцлон танилцуулъя.

НИЙСЛЭЛИЙН ТӨСВИЙН ОРЛОГЫН 85.9 ХУВИЙГ ТАТВАР БҮРДҮҮЛНЭ

Нийслэлийн төсөвт 2025 онд 3.8 их наяд төгрөгийн орлого төвлөрүүлэхээр төлөвлөсөн нь 2024 оноос 648.9 тэрбум төгрөгөөр өссөн дүнтэй байна. Энэ өсөлтөд Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар 210.9 тэрбум, хувь хүний орлогын албан татвар 251.9 тэрбум төгрөг, хөрөнгийн албан татварыг 107.7 тэрбум, татварын бус орлогыг 351.1 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэхээр байгаа нь голлон нөлөөлжээ.

Мөн нийт 1.3 их наяд төгрөгийг урсгалд зардалд, 1.7 их наяд төгрөгийг хөрөнгийн зардалд, 78.3 тэрбум төгрөгийг дамжуулан зээлийн эргэн төлөлтөд, 327.2 тэрбум төгрөгийг үнэт цаасны эргэн төлөлтөд, 14.1 тэрбумыг алслагдсан гурван дүүргийн санхүүгийн дэмжлэгт зориулна.

ШИНЭ ЗУУНМОД ХОТЫН ДЭД БҮТЦИЙН ЗУРАГ ТӨСӨВТ 10 ТЭРБУМЫГ ТӨСӨВЛӨВ

Авто замын салбарт нийслэлийн гурван байршилд 34.8 км туслах гудамж, замын 1713 урттай гүүр, найман байршилд 5.2 км гол гудамж зам нийт 12 байршилд 18.5 км туслах гудамж зам 345.3 тэрбум төгрөгөөр санхүүжүүлэхээр 2025 оны төсөвт тусгажээ.

Статистик мэдээллээр Улаанбаатар хотын замын үндсэн хөрөнгийн үнэлгээ 1.5 их наяд төгрөг байснаас 10 жил засвар шинэчлэл хийхгүй тохиолдолд 420 тэрбум төгрөг болж үнэлгээ буурахаар байна. Мөн хотын гол болон туслах замуудыг насжилтаар нь авч үзвэл, 1-5 жилийн насжилттай зам 164.1 км, 5-10 жилийн насжилттай зам 306.9 км, 10-15 жилийн насжилттай зам 237.2 км байна. Нийт авто замын сүлжээний 82 хувь нь засвар шинэчлэл хийх шаардлагатай байна.

Дотоодын бондын эх үүсвэрээр 270.6 тэрбум төгрөгөөр 68 байршилд 138.8 км замыг шинэчилж, гол замын нийт 65.2 хувийг шинэчлэх ажлыг хийж гүйцэтгэсэн.

Хот байгуулалт, дэд бүтцийн салбарт Зүүн хойд бүсийн усан санг өргөтгөхөд 6 тэрбум төгрөг, Сэлбэ, Дамбадаржаа орчимд шинээр баригдах дэд станцад 5.9 тэрбум төгрөг, Сэлбэ-Дунд голын үерийн хамгаалалтын барилга байгууламжийг шинэчлэхэд 10.6 тэрбум төгрөг, замын ус зайлуулах 14.49 км урттай шугам сүлжээ, 7 байршилд 24.8 тэрбум төгрөг, инженерийн шугам сүлжээний шинэчлэлд 15.1 тэрбум төгрөг, Шинэ зуунмод хотын дэд бүтцийн зураг төсөвт 10 тэрбум, Улаанбаатар хотын 2040 оны ерөнхий төлөвлөгөөнд 23.4 тэрбум төгрөг, эдийн засгийн тусгай бүс Агро-сити хотын ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулахад 2.3 тэрбум, гэр хорооллыг хөгжүүлэх хөтөлбөрт 21.9 тэрбум, ногоон орон сууц төсөлд 2.1 тэрбум төгрөгийг зарцуулахаар төсвийн төсөлд тусгажээ.

БАГАНУУР, НАЛАЙХ, БАГАХАНГАЙ ДҮҮРЭГТ БАГА ТӨСӨВ ХУВААРИЛЖЭЭ

Нийслэлийн 2025 оны төсвийн суурь орлого, зарлагыг 3.2 их наяд төгрөгөөр тооцож, нийслэлийн төсвөөс улсын төсөвт орлого төвлөрүүлэхгүй байгаа, Орон нутгийн хөгжлийн нэгдсэн сангаас нийслэлд 60.3 тэрбум төгрөг хуваарилахаар тус тус баталсан. Улсын нэгдсэн төсвийн 2025 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэлд ирэх онд ДНБ-ий өсөлтийг 8, хэрэглээний үнийн өсөлтийг 6 хувиар тооцсон байна.

Баянгол, Баянзүрх, Сүхбаатар, Чингэлтэй, Хан-Уул, Сонгинохайрхан дүүргүүдийн төсвийн суурь зардлын 70 орчим хувь болох нийт 288.4 тэрбум төгрөгийг төсөвт нь зарцуулахаар үлдээж, нийслэлийн төсөвт нийт 1.4 их наяд төгрөгийг төвлөрүүлэхээр тооцжээ. Төсвийн тухай хуулийн 56.56.1.1 зүйлд заасны дагуу Багануур, Налайх, Багахангай дүүргийн төсөвт 14.1 тэрбум төгрөгийн санхүүгийн дэмжлэг олгохоор хуваарилсан байна.

Тодруулбал, Хан-Уул дүүрэгт 301.6 сая төгрөг, Чингэлтэй дүүрэгт нэг тэрбум төгрөг, Сонгинохайрхан дүүрэгт 4.7 тэрбум төгрөг, Сүхбаатар дүүрэгт 97.4 тэрбум төгрөг, Багануур дүүрэгт 610 сая төгрөг, Баянгол дүүрэгт 909 сая төгрөг, Баянзүрх дүүрэгт 1.5 тэрбум төгрөг, Налайх дүүрэгт 57 сая төгрөг төсөвлөжээ.

АВТОМАШИНЫ ТАТВАРЫГ 2-3, ЗАМЫН ТАТВАРЫГ 5 ДАХИН НЭМНЭ

НИТХ-ын 2024 оны хоёрдугаар сарын 8-ны өдрийн долдугаар тогтоолоор Авто тээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн албан татварын хувь хэмжээг шинэчлэн тогтоохдоо автобусны татварын хувь хэмжээг бууруулан цахилгаан тэжээлт автомашины татварын хувь хэмжээг тэг хувь байхаар тогтоож, бусад автомашины татварын хувь хэмжээнд өөрчлөлт ороогүй 14 жил болж байна. Тухайн өдрийн НИТХ-ын хоёрдугаар тогтоолоор авто зам ашигласны төлбөрийг шинэчлэн тогтоохдоо 4000 см.кубаас дээш суудлын автомашины зам ашигласны төлбөрийн хэмжээг 10 мянган төгрөгөөр нэмж, бусад машины төлбөрийн хэмжээнд өөрчлөлт оруулаагүй 12 жил болжээ.

Татварыг хууль тогтоомжийн хүрээнд нэмэгдүүлснээр нийслэлийн авто замын сүлжээг сайжруулах, түгжрэлийг бууруулах, авто замын арчлалт, урсгал засвар, техник технологийг шинэчлэхэд эерэг нөлөө үзүүлнэ.

Ирэх онд автомашины албан татварын хуульд өөрчлөлт оруулснаар албан татварыг 2-3 дахин, зам ашигласны төлбөрийг 5 дахин нэмэгдүүлснээр замын сангийн орлогыг 151.5 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүлэхээр тусгажээ.

БИЕ ДААСАН ДУЛААНЫ ТАРХМАЛ ЭХ ҮҮСВЭРИЙГ 10 БАЙРШИЛД БАЙГУУЛНА

Мөн эрчим хүчний тасралтгүй найдвартай байдлыг хангахаар дулааны 2, 3 дугаар цахилгаан станцыг өргөтгөн, Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станц, Багануурын цахилгаан станцуудыг ашиглалтад оруулж нийт 750 мВт хүчин чадлаар, бие даасан дулааны тархмал эх үүсвэрийг 10 байршилд байгуулж, Налайх дүүргийн дулааны станцыг барьж нийт 1545 мВт-ийн хүчин чадлаар нэмэгдүүлэхээр төлөвлөжээ.

Агаарын бохирдлыг бууруулахын тулд нийслэлд хэд хэдэн төсөл хэрэгжүүлж байна. Тодруулбал, нэг төвт хотоос олон төвт хот болгон хөгжүүлэх бодлогын хүрээнд дэд зургаан төвүүдийг бий болгон, гэр хорооллын байршилд иргэдийг эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлж нийт 202.626 айлын орон сууцны төслийг хэрэгжүүлж байна. Дэд төвүүдийн бүтээн байгуулалтын хүрээнд 41.584 айлын орон сууц, дахин төлөвлөлтийн хүрээнд 148.323 айлын орон сууц, гадаадын зээл тусламжийн  хүрээнд 12.719 айлын орон сууцыг барьж байгуулахаар төлөвлөн ажиллаж байгаа аж.