Чуулган: Хариуцлагын асуудал ерөөсөө яригдахаа больчихлоо

УИХ-ын чуулганы Баасан /2024.11.29/ гаригийн нэгдсэн хуралдаан эхэллээ.

11 : 14

2024-11-29

Х.Ганхуяг: Дараа жил төрийн ажил доголдвол хэн хариуцлага хүлээх юм бэ

УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуяг:

-Шинээ дэг оруулж ирэх хэрэггүй байсан. Бид Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээж авснаар шууд Засгийн газарт буцаах ёстой байсан. Өнөөдрийн хуулиар Засгийн газарт буцаахгүйгээр хэлэлцээд явахаар УИХ-ын бүрэн эрхийн асуудал болж байна. Нэг ёсондоо УИХ-ын гишүүд төсөв дээр дураараа саналаа оруулж болно гэсэн үг. Ийм нөхцөл байдал үүсгэж байна. Тэгэхээр Төсвийн ажлын хэсэг дараа жил Засгийн газрын өмнөөс хариуцлага хүлээх юм уу гэдэг асуудал үүсч байна. Ажлын хэсгийн дарга нь Ерөнхий сайдын өмнөөс хариуцлага хүлээх юм уу. Засгийн газар, УИХ хоёрын дунд асар их зөрчил үүсгэнэ. Тиймээс Засгийн газарт төслийг нь буцааж Засгийн газраас хасах ёстой зардлуудаа хасаад оруулж ирэх ёстой байсан. Энэ асуудлыг байнгын хороон дээр хэлээд дэмжигдээгүй. Хоёрдугаарт, УИХ 76 гишүүнтэй байхад төсөв хэлэлцэж байхад бүх гишүүдийн гадаад томилолтыг болиулдаг байсан. Өнөөдөр 30 гишүүн гадаад томилолттой байна. Тэгээд төсөв хэлэлцээд байдаг. Арванхоёрдугаар сарын 06-ны өдрийн дотор төсвөө батлах ёстой. Хэдхэн хоног үлдээд байна. Гэтэл гадаадаас ирээд төсөв ийм байна, тийм байна гээд хэвлэлийн хурал хийдэг. Гуравдугаарт, хариуцлагын асуудал ерөөсөө яригдахаа больчихлоо. Ажлын хэсэгт нь орж ажилласан гишүүд гараад хэвлэлийн хурал хийгээд самардаг. Яагаад ажлын хэсэг дээр асуудлаа ярьдаггүй юм. Мэргэжлийн байнгын хороон дээрээ асуудлаа нэлээд сайн ярьдаг баймаар байна. Төсвийн байнгын хорооноос гаргасан санал нь ч дэмжигддэггүй. Ингэж л төсвөө баталсан шүү дээ. Өнөөдөр хэлэлцэж байгаа Дэгийн тухай хуулийн өөрчлөлт Төсвийн байнгын хороогоор хэлэлцүүлээгүй. Ийм л юм болж байна. Бид хоёр долоо хоногийн өмнө Засгйин газрын хөгжлийн төлөвлөгөөг баталсан. Хөгжлийн төлөвлөгөөтэйгөө төсөв нь яаж уялдах юм.Ирэх жил бид юу хийх вэ гэдэг асуултын тэмдэг цаана нь үлдчихлээ. Дараа жил төрийн ажил доголдвол хэн хариуцлага хүлээх юм бэ?

УИХ-ын гишүүн Ч.Лодойсамбуу:

-Бид одоо байгаа Дэгийн тухай хуулиар зохицуулаагүй асуудлыг нэг удаагийн хуулиар зохицуулахаар оруулж ирж байгаа асуудал. Нэг удаагийн хууль байх нь зөв. Үндсэн хуулийн 25 дугаар зүйл дээр бий. УИХ бусад бүрэн эрх, зохион байгуулалт,үйл ажиллагааны журмын асуудлыг хуулиар зохицуулна гэж заасан учраас хуулиар зохицуулж байна. Таны хэлж байгаа асуудлыг ойлгож байна. Манай ажлын хэсэг УИХ-ын шийдвэр гарсаны дараа хэрхэх вэ гэдэг гаргалгааг л гаргаж байгаа. Буцаах байсан гэдэг нь өнгөрсөн асуудал. Нэгэнт олонхоороо шийдсэн асуудал. Засгийн газраас Ерөнхийлөгчийн хоригтой холбоотой саналаа хуульд заасан хугацаанд Төсвийн байнгын хороонд ирүүлнэ. Түүн дээр нь үндэслээд хэлэлцүүлгүүд явна. Засгийн газар төсөв оруулж ирэх, түүнийг нь УИХ батлах бүрэн эрхтэй. Энэ зарчим ерөөсөө алдагдаагүй.

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан:

-Дэгийн тухай хуулиар Х.Ганхуяг гишүүн сайн мэдэж байгаа байх. Г.Тэмүүлэн гишүүн ч мэдэж байсан. Нэгдүгээр хэлэлцүүлгээ хийгээд хөгжлийн бодлого төлөвлөлтөд нийцэж байна уу гэдгээр санал хурааж, гишүүд нийцэж байна гэснээс хойш Засгийн газарт буцаах боломжгүй болсон. Тэгэхээр энэ чинь Дэгийн тухай хуулиараа ийм зохицуулалт байхад бид хоёрдугаар хэлэлцүүлэг дууссаны дараа буцаана гээд суух ямар ч боломжгүй.

УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуяг:

-Улсын төсвийг Засгийн газар руу буцаахгүйгээр ажлын хэсэг дээр 3.6 их наяд төгрөг танах боломжтой гэж ярьж байгаа.

10 : 31

2024-11-29

Сайд нар зардлын ангилалаа нарийвчилж оруулж ирэх ёстой

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2024 оны 11 дүгээр сарын 19-ний өдрийн хоригийг хүлээн авсантай холбогдуулан хууль, тогтоолын төслийг хэлэлцэх дэгтэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүд асуулт асууж хариулт авч байна.

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан:

-Хуулиар зайлшгүй тавих шаардлагатай төсвүүд гээд бас л хэл ам дагуулаад байгаа Соёлын яамны ваучерын асуудал. Хуулийн заалттай, төсөвт суух шаардлагатай нөхцөл хангагдчихаад орж ирээд тодорхой улс төрийн нөхцөл байдал үүсгэсэн. Тэгэхээр хуулиар төсөвт тусгах зайлшгүй шаардлага үүсгэсэн 26 хууль байна гэсэн бил үү?

Сангийн сайд Б.Жавхлан:

-Энэ талаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг өнөө маргаашгүй гишүүдэд хүргүүлнэ. Ганц Соёлын яамны ваучер ч биш. 2024-2025 оны төсвийн өсөлт 3.5 их наяд төгрөг тэр дунд салбарын сайд нар өөрсдөө зохиогоод тавьсан зардал гэж нэг мөнгө ч байхгүй. Бүгд хууль, УИХ-ын тогтоол, төсөл хөтөлбөрийн дагуу тавигдаж байгаа урсгал зардлууд. Энийг нэгбүрчлэн мэдээлнэ. Цаашдаа төсвийн зардлын өсөлтийг хязгаарлая гэж байгаа бол энэ шийдвэрүүдээ эргэж харах цаг болсон.

Соёлын яамны ваучерт төсөвлөсөн 18.5 тэрбум төгрөг 3.5 их наяд төгрөг дотор багтаж байгаа 46 хууль тогтоомжийн шийдвэрийн дагуу тусч байгаа зардлын нэг. Тэрний нэг л хэсэг. Тиймээс гишүүд цаашдаа яах вэ гэдгээ харах цаг болсон.

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан:

-Ерөнхий сайдын зүгээс Засгийн газрын түвшинд тусдаа хуулиар Төсвийн хуулиас гадуур хийдэг байдлыг таслан зогсооход анхаарч ажиллая гэдэг чиглэлийг Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдад өгсөн байна лээ. Хоёрт, хуулиар албан байгууллага шинээр байгуулах, орон тоо нэмэх асуудлыг өнгөрсөн парламентын үед нэлээд гарч байсан. Жишээлбэл, 10 жилийн дотор 20 агентлаг хуулиараа байгуулсан байдаг. Энэ байдлыг таслан зогсоох ёстой. Х.Булгантуяа гишүүнээр ахлуулсан 25 гишүүнтэй Төсвийн хууль болон төсөв хэлэлцэхтэй холбоотой бусад хуулиудын хоорондын цагалбарыг жигдлэх ажлын хэсэг байгуулагдсан. Энэ хүрээнд хуулиудын асуудлыг хөндөх нь зүйтэй гэдэг байр суурийг хэлж байгаа. Ирэх долоо хоногт ажлын хэсэг хуралдаж, Баасан гаригийн чуулганд мэдээлэл өгөх байх.

УИХ-ын гишүүн Ц.Идэрбат:

-Парламентад олон намын төлөөлөл орж ирж гишүүдийн тоо 126 болсон.Тиймээс зохицуулалтуудын хувьд зайлшгүй хийх шаардлагатай олон өөрчлөлтүүд байна. Ялангуяа төсөвтэй холбоотой асуудлууд дээр нийгэмд гаргаж ирж тавьж байгаа гишүүдийн асуудлуудыг ч харж байхад Дэгийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах шаардлага байна. Төсөв хэлэлцэж байх явцад ихэнх гишүүд зөвхөн нэг удаагийн асуудлыг хөндөөгүй. Төсвөө хэлэлцэхдээ зөв зарчим баримталж байна уу, төсвөө хэмнэх тал дээр ямар санаачилгатай ажиллах ёстой вэ гэх зэрэг асуудлыг хөндсөн. Энэ удаа нэг удаагийн хуулийг дэмжиж байна. Ер нь цаашдаа төсөв хэлэлцэх процессыг Дэгийн хуулиараа дэлгэрэнгүй тусгаж өгөхгүй бол цаашид олон эргэлзээтэй асуудал тулгарахааар байна. Төсөв хэлэлцэхдээ Төсвтйн тогтвортой байдлын зөвлөлөөс өгсөн санал, Үндэсний аудитын газраас өгсөн дүгнэлтийг хүлээж авсан билүү. Энэ хоёр байгууллагын дүгнэлтийг хүлээж авахгүй юм бөол дүгнэлт гаргуулах ямар шаардлагатай юм бэ. Авдаг байвал ямар цар хүрээнд хүлээж авах юм. Энэ байдлаасаа авахуулаад зохицуулалтуудаа сайн хиймээр байна. Хоёрдугаарт, Засгийн газраас өргөн барьсан энэ хуулийн төсөл дээр Төсвийн байнгын хороо юм уу, Төсвийн ажлын хэсгийнхэн давуу байдалтай оролцоод байх юм бол яаж цаашаа явах юм бэ. Эсвэл Төсвийн байнгын хорооны хурал дээр 126 гишүүн орж үгээ хэлэх юм уу. Ажлын хэсэгт орох юм уу. Хэдхэн хүний давуу байдлаас үүдэн өнөөдрийн төсвийн хэрүүл гарч байж магадгүй. Засгийн газраас өргөн барьсан хууль дээр Засгийн газрын гишүүд дундуур нь ил, далдаар орж үймүүлдэг. Засгийн газрын гишүүдэд тийм эрх байх ёстой юм уу, үгүй юм уу гэдгийг угаар нь ярьмаар байна. Төсвийн задаргааны асуудал бий. Нийт 3.6 их наяд төгрөг хэмнэмээр байна гэх асуудал бий. Сонсоаод их то Гэтэл тэр дотор хасаж болохгүй зардлууд бий. Хэрэв энэ давалгаанд ороод хасчихвал төрийн үйл ажиллагаа доголдвол яах вэ. Гэхдээ хасахгүй явуулвал хэтэрхий үрэлгэн төсөв болчихвол яах вэ. Тэгэхээр сайд нар төсөв дээр ямар төсүүд орсон, ангилал нь юу байна гэдэг асуудлаа олон нийтэд тараагаад өгчихвөл яадаг юм. Тиймээс зардлын ангилалыг ялгаж салгахын тулд зардал зардлын ангилалаа сайд нар оруулж ирдэг Дэгийн тухай хууль оруулж ирвэл яадаг юм.

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан:

-Төсөв хэлэлцэхтэй холбоотой асуудлбг энэ ондоо багтаж халуун дээр нь шийдье гэсэн. Тэгэхргүй бол төсөв хэлэлцэхтэй холбоотой асуудал үүсэхэд УИХ-ын гишүүд өөрсдийн санаа бодлыг бүрэн тусгаж чаддаггүй. Төсвийн үр ашигтай байдал дээр бодитой дүгнэлт гаргаж түүнийгээ хэрэгжүүлж чаддаггүй асуудлууд хүртэл энд хөндөгдөж байгаа. Энэ удаагийн 126 гишүүнтэй парламент асуудалд ажил хэрэгчээр хандах нөхцөл боломжууд өргөн хүрээнд тавигдсан. Анхны төсөв учраас аль аль Дэг нь шинэ, гишүүд нь шинэ учраас өнөөдрийн асуудлууд үүссэн. Үүнийг тал талаасаа ойлгож хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй. Харин дараа жилийн төсөв хэлэлцэх үед дахин ийм хэмжээний алдаа гаргахгүй, гишүүд оролцоогоо бүрэн хангахын тулд Төсвийн тухай хууль, Дэгийн тухай хууль, Төсвийн хүрээтэй холбоотой асуудлууд, Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийн хэрэгжилт гэх мэт олон зүйлийг нэг мөр эцэслэн шийдвэрлэж, хоорондоо зөрчилгүй байя гэдэг асуудлыг хөндөж байгаа юм.

10 : 07

2024-11-29