Кино урлагийн салбарын уран бүтээлчдийн зөвлөгөөн өнөөдөр /2024.11.14/ болж байна. Уг зөвлөгөөнийг Кино урлагийн зөвлөлөөс зохион байгуулж байгаа бөгөөд 200 гаруй уран бүтээлч оролцож байгаа гэдгийг онцолсон юм.

"КИНО УРЛАГИЙН САЛБАР СОЦИАЛИСТ ҮЗЭЛ СУРТЛЫН ЗЭВСЭГ РҮҮГЭЭ 90 ХУВЬТАЙ ОРСОН"

“Боролдой” студийн захирал С.Мягмар:

-Би кино контент гэдгийг ямар төрөл жанр гэдгийг ойлгодоггүй. Кино урлаг, театр гэж байдаг. Кино контент нь юугаараа өөр юм бэ. Хоёр жилийн өмнө Кино урлагийн тухай хууль батлагдсан. Бид бүх асуудлаа цэгцлэх гэж тэр хуулийн бүх шатанд гар бие оролцсон. Гэтэл ганцхан журмаар батлагдсан хууль маань өөрчлөгдөхийг харлаа. Кино урлагийн зөвлөл анх байгуулагдахад нэг заалт байсан нь хуулийг дагаж гарсан журмаар хуулийнхаа мөн чанарыг нь арилгасан. Бидний хэлж, ярьж байсан журам нь өөрчлөгдсөн. Тэрийг Соёлын яамны Хуулийн  хэлтсийн дарга н.Батцэцэг гэж ганцхан хүн хийсэн. Тэр хүний үзэгний үзүүрээр хууль өөрчлөгдөж, бүх юм буруу болсон.

Уг нь Кино урлагийн зөвлөл нэгдүгээрт хараат бус бодлого гаргах ёстой. Засгийн газар, нөлөө бүхий хүнээс хараат бус, ангид шийдвэрийг гаргах ёстой.

Кино урлагийг хөгжүүлэх асуудлыг ярих ёстой. Гэтэл тэгж чадалгүй хараат зөвлөл байгуулагдсан. Монголын кино урлаг социализмын үеийнхээсээ салаагүй. Би социализмд 35 жил, капитализмд 35 жил амьдарсан хүн. Маш муу байна. Ардчилсан нийгэмд кино урлагийн салбар нь хавдраар өвдөж, сэхээнд хэвтэж байна. Энд эм буюу бодлого хэрэгтэй байна. Соёлын яам бол оюун ухааны нэгдэл бус хэдэн дарга нарын авчирч тавьсан хүмүүс. Би өөртөө харамсч байна. Амьдралынхаа гурав, дөрвөн жилийг Кино урлагийг дэмжих тухай хууль баталж, зөвлөл байгуулах гэж үрсэндээ харамсч байна.

Улсаас ямар нэгэн үзэл суртлын гэрэл гэгээ хэрэггүй шүү дээ. Залуу уран бүтээлчид киног хийж чадаж байна.

Сүүлдээ улам туршлагажиж, сайн уран бүтээл хийдэг болно. Кино урлагийн салбар төрөөд удаагүй байхад нь л нэг үзэл суртлын дууг дуулуулаад сургачихаар ямар хэрэг байх вэ. Кино урлагийн салбарт хийх ажил маш их байна. Энэ салбар социалист үзэл суртлын зэвсэг рүүгээ 90 хувьтай орсон байна. Ер нь энэ салбар харанхуй байна.

"ЯМАР Ч СУДАЛГААГҮЙ, СЭТГЭЛИЙН ХӨӨРЛӨӨР КИНО ХИЙВЭЛ КИНОГ НЬ ХҮН ҮЗЭХГҮЙ"

“Ю фильм” уран бүтээлийн нэгдлийн үүсгэн байгуулагч Г.Ундармаа: 

-Миний зүгээс харахад уран бүтээлчдийн хийсэн киног үзэгчид үзэж байж, дараа дараагийн уран бүтээлийн төсөв, гаргасан зардлаа бүрдүүлнэ. Бусад бизнесийн салбартай л адилхан. Хамгийн эхэнд, цөөн хүн амтай улсын аль ч салбарын хувьд илүү сайжруулах зүйл олон байна. Кино урлагийн салбарт маш олон мэргэжилтнүүд бий болж, нэгдэж байгаа ч нэг талаараа тэдэнд туршлага, үлгэр дууриалал болох продакшн, хувь уран бүтээлчид хэрэгтэй. Манай нэгдлийн хувьд ирэх таван жилийн уран бүтээлийн төлөвлөгөөгөө гаргасан байгаа. Бидэнд төлөвлөгөө, тооцоолол, судалгаа маш их шаардлагатай болж байна. Хүний нөөцийн хувьд 10 гаруй жил кино хийсний үр дүнд сүүлийн 3-4 жилд тогтвортой болж байх жишээтэй. Аливаа зүйл хоёр талтай байдаг. Миний хувьд залуу уран бүтээлчид контент хийж болно. Тэндээс л сайн муугаараа шалгарч үлдэнэ. Хэрэглэгчид байнга муудсан хүнс идэхийг хүсэхгүй шүү дээ. Үзэгчид нэг удаа үзчихээд ер нь энэ киног хэн хийж байна вэ гэдгээ шүүдэг болсон.

Ямар ч судалгаагүй, сэтгэлийн хөөрлөөр кино хийгээд байвал киног нь хүн үзэхгүй. Тэгэхээр зах зээлийнхээ зарчмаар шахагдана. Эсвэл өөрийгөө улам хөгжүүлж, багаа сайн бүрдүүлж, ахиж дэвшинэ. Тэгэхээр энэ асуудалд эмзэглээд, залуу уран бүтээлчид рүү дайрах хэрэггүй байх.

Хоёрт, залуус аль продакшнд ажиллах хүсэлтэй байна вэ. Тэндээ ажиллаж, туршлагатай болооч ээ. Тэгэхгүй 30 жил кино урлаг, хошин урлагт ажилласан Г.Ундармаатай өөрийгөө зүйрлэж, ашиг олох гэж битгий яараач ээ. Нөгөө талаас студи, продакшны удирдлагууд залуустайгаа хамтран ажиллаж, цалин хөлсийг нь өгч байх хэрэгтэй. Бие дааж уран бүтээл, кино, контент хийнэ гэдэг их хэцүү.

"САЛБАР ЯАМТАЙ, ХУУЛЬТАЙ, ЗӨВЛӨЛТЭЙ БОЛСНООР ТОДОРХОЙ ДЭМЖЛЭГ, АХИЦ АЖИГЛАГДААГҮЙ"

Жүжигчин, продюсер А.Мөнгөнзул:

-Кино уран бүтээлчдийн салбарын зөвлөгөөн болж байна. Энэ бол маш зөв зүйтэй алхам. Гэхдээ хурал зөвлөгөөн дээр уран бүтээлчдийн хэлж, ярьж байгаа саналыг бодлогодоо тусгаж, бодитоор хэрэгжүүлж байна уу гэдэгт эргэлзэж байна. Кино уран бүтээлчид төдийлөн нэгдэж, уулзаад байдаггүй. Тодорхой  нэг  уулзалт, хурал дээр өөрсдийн байр сууриа илэрхийлж, тулгамдаж байгаа асуудлаа ярьдаг. Кино урлагийн салбар өөрийн гэсэн хуультай болоод хоёр жил өнгөрсөн хэдий ч уран бүтээлчдийн анхны саналыг тусгаагүй. Яагаад ч юм бүү мэд хууль батлагдахдаа тэс өөр болж батлагдсанд гомдолтой байдаг. Дийлэнх уран бүтээлчийн хүссэн хуулийн зохицуулалтыг тусгаж чадаагүйд харамсдаг.

Хоёрт, кино уран бүтээлчдийг дэмжсэн сонгон шалгаруулалтыг хийдэг ч шударгаар зохион байгуулдаггүй гэдгийг олон уран бүтээлч хэлдэг. Энэ бүх асуудал цаашид шийдэгдэж, зөв төслийг шалгаруулахыг хүсч байна.

Нийгмийг түүчээлж явах ёстой салбар гэдэг утгаараа Монголын үнэт зүйлс, монгол хүний онцлогийг харуулах төрөл учраас тэр сэдвийг барьсан уран бүтээлийг дэмжээсэй. Ингэснээр монгол хүний оюун санааны үнэ цэнийг харуулж чадна. Мундаг залуу уран бүтээлчдээ дэмжихгүй байгаад харамсдаг. Цаашдаа зөв голдиролд ороосой гэж хүсдэг. Уран бүтээлчид өмнө нь Соёлын яамтай байсан, байгаагүй олон улсын кино фестивалиудад амжилттай оролцдог байсан түүхтэй. Ч.Номин гэдэг хүн кино урлагийн салбарт олон улсын гарцыг нээгээгүй. Уран бүтээлчид хувь хувьдаа уран бүтээлээ хийгээд л явж байгаа. Энд нь харин тушаа тээр болохгүйгээр зөв дэмжээд яваасай. Манай продакшн, эргэн тойрны уран бүтээлчдийн хувьд салбар яамтай, хуультай, зөвлөлтэй болсноор тодорхой дэмжлэг, ахиц ажиглагдаагүй. Жишээлбэл, нэг жилийн өмнө БНСУ-ын кино өдөрлөгийг зохион байгуулсан. Гэтэл 2013 онд "ДОЗ" энтертайнмент "Дүүлэн нис" уран сайхны киног БНСУ-ын уран бүтээлчидтэй хамтран хийж байсан ч хоёр улсын хамтарч хийсэн уран бүтээлийн жагсаалтад орохгүй, зөвхөн Ч.Ундрал даргын кино оролцсон юм бэ. Энэ бол хувь хүнд нь хандаж буй гомдол биш. Ер нь энэ салбар шударга байх ёстой гэдгийг л хэлэхийг хүссэн юм гэв.

Гэрэл зургийг О.Болорсувд