УИХ-ын гишүүн Б.Түвшин:

-Төсвийн орлого, зардалд ямар нэгэн нөлөө үзүүлэхгүй. Санхүүжилтээс Эрсдэлийн санг дотор нь байгуулж байгаа юм. Тэгэхээр яаралтай тусламж үйлчилгээний санхүүжилтыг жилийн эцсээр авах болоход цаг тухайд нь авч чаддаггүй. Цаашдаа Эрсдэлийн санг нэмж байгуулаад үндсэн зардлаас  нь хасдаггүй байх саналыг нэмж байгаа. Энэ бол ЭМД-аас гарах яаралтай тусламж үйлчилгээний санхүүжилтыг цаг тухайд нь шийдэх санал юм. Байнгын хороонд шийдсэн санал учраас дэмжихгүй байхыг хүсч байна. 

УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж:

-Өчигдөр санал хэлэхдээ оюутны дотуур байрны барилгыг би өөрөө барих юм. Тэрнээсээ хасаад Ховдын шинэ үйлдвэрлэлийн паркид зориулж анхны цэвэрлэх байгууламж баригдана. С.Бямбацогт гишүүн санаачилсан учраас дандаа ярьж явдаг. Ж.Энхбаяр сайд өөрийнх нь төсвөөс хасч байна гэж буруу ойлгосон. Санхүүжих дүнг өөрчилж байгаа болохоос төсөв шинээр нэмж байгаа асуудал огт биш. Тиймээс энэ саналыг хүчингүй болгох санал хураалтыг явуулж өгөөч. Тэгээд буцаагаад байнгын хороонд чиглэл өгөх горимын саналтай байна. 

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан:

-Б.Пүрэвдорж гишүүний гаргаж байгаа санал Төсвийн байнгын хорооны дэмжсэн санал унасан. Тэрийг л босгож өгөөч гэдгийг өчигдрөөс хойш гаргаж байгаа. Энд Тамгын газраас тайлбар өгнө. 

УИХ-ын Тамгын газар:

-Б.Пүрэвдорж гишүүний санал өчигдрийн 2.3 дахь санал. 46.1 хувиар энэ санал дэмжигдээгүй. Дэгээрээ дахин санал явуулж, байнгын хороонд чиглэл өгөх боломжгүй. 

УИХ-ын гишүүн Ж.Батсуурь:

-Төсвийн байнгын хорооны дэмжигдээгүй саналын 17-д Ж.Золжаргал гишүүний саналыг дахин авч хэлэлцэх хэрэгтэй. Учир нь салбар хоорондын баланс алдагдаж байгаа. Хоёрт, тойргийн гишүүдийн бүсийн хөгжлийг дэмжих инженерийн шугам сүлжээнд зориулсан эх үүсвэрээс зориудаар 5 тэрбумыг буулгана гэж байна. Ийм зүйл парламентад гарч байгаагүй. Бие биенийхээ юмыг далайн дээрэмчин шиг дээрэмддэг болох нь. Салбар дотроо, гишүүн хоорондоо өөрийнх нь эх үүсвэр гүйж байгаа асуудал биш. Дахин санал хурааж өгөхийг хүсч байна. 

УИХ-ын гишүүн Ж.Золжаргал:

-Өнөө өглөө нэг санал дээр хүчингүй болгох горимын санал гаргаж, санал хураасан. Тийм байдлаар хүчингүй болгох горимын санал гаргаж өгөхийг хүсч байна. Би өөрөө дураараа гаргасан санал биш. Өмнөх парламентын үед цахим анги гэдэг хөтөлбөр гаргаж зарим нь амжилттай, зарим нь хоцорсон юм билээ. Гаргасан 17 дугаар саналыг татъя. 

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан:

-Өчигдөр санал хураалт явуулсан. Нэг салбарын сайдын багцаас байнгын хорооноос санал гаргаж нөгөө сайдын багц руу татсан нь хуулийн үзэл баримтлалд нийцэхгүй байна, салбарын хөрөнгө оруулалтад хүндрэл учруулж байна гэж сайд нар ярилцсан. Санал гаргасан гишүүн Ж.Золжаргал саналаа татаж байгаа учраас 17 дугаар саналыг дэмжсэнийг хүчингүй болгоё. 

Чуулганы хуралдаан үргэлжилж байна. Хуралдаанаар Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2025 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2025 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2025 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдээр байнгын хорооноос гаргасан зарчмын зөрүүтэй саналуудаар санал хурааж байна. Зарчмын зөрүүтэй саналтай холбоотойгоор зарим УИХ-ын гишүүд асуулт, тодруулга авч байна.

Урсгал зардалтай холбоотой зарчмын зөрүүтэй саналаар УИХ-ын гишүүн Г.Тэмүүлэн санал хэлэв.

УИХ-ын гишүүн Г.Тэмүүлэн:

-Зарчмын санал гаргаж байгаа нь улсын төсвийн алдагдлыг бууруулж, үр ашиггүй зардлыг бууруулж, танаж болох зардал хэмнэе гэж санал гаргаж байна. Бусдаар гүйцэтгүүлэх ажил үйлчилгээний зардал. Улсын төсөв өөрөө  35,58 их наяд байгаагаас 1,9 их наяд буюу 5 хувь нь бусдаар гүйцэтгүүлэх үйлчилгээний зардал байна. Бид 2017 онд 324 тэрбум байсан бол өнөөдөр 6 дахин нэмэгдэж, 1,9 их наяд төгрөг болж нэмэгджээ. Ийм өндөр өсөлт үү, төсвийн сахилга бат хаана байна вэ. Бусдаар гүйцэтгүүлэх ажил бол хуулийн этгээдээр гүйцэтгүүлэх буюу аливаа байгууллага гуравдагч этгээдээр гүйцэтгүүлэх ажил байгаа юм. Энэ бол байгууллагын зардал, цалингийн нэмэгдэл биш зөвхөн гэрээгээр буюу зөвлөх үйлчилгээ, хурал зөвлөгөөний зардал байгаа юм. Улсын төсвийн тухай хуулиар зардлыг нэр, зардал бүрээр нь санал хураах ёстой. Энэ бол маш буруу. Энэ зардлыг бууруулж, 360 тэрбумаар хэмнэе гэдэг санал гаргаж байна.  Үндэсний аудитын байгууллагын 2023 оны гүйцэтгэлийн тайланд “Бусдаар гүйцэтгүүлсэн ажил үйлчилгээний хураамжаас 10,2 тэрбум төгрөгийг биет болон биет бус хөрөнгө бэлтгэсэн байна” гэсэн дүгнэлт гаргасан. Төсөв хооронд гүйлгэж, урсгал зардалд хөрөнгө оруулалт тусгасан байгаа учраас цаашид онцгой анхаарч, төсвийн зардлаа бууруулах ёстой.

УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэн:

-Энэ зардлын ангиллыг зарлага, урсгал зардал дээр ажлын хэсэг байгуулж ажиллаж, хянасан. Б.Түвшин гишүүн 300 гаруй тэрбумын асуудлыг эргэж харахаар ярилцсан. Гуравдагч этгээдээр гүйцэтгүүлдэг гэж хэлэхэд хэцүү бас хэвлэл болон зарим зардлуудыг оруулсан гэсэн бөгөөд 32 тэрбумыг хасаад үлдсэнийг нь хэвээр үлдээх санал гаргасан. Нийтдээ төсөв өөрөө гурав дахин нэмэгдсэн байгаа юм. Механикаар хасч, танаж болохгүй, боломжгүй зүйл байна лээ.

УИХ-ын гишүүн Б.Түвшин:

-2024 онд бусдаар гүйцэтгүүлсэн ажил үйлчилгээний зардал нэг их наяд төгрөг байсан бол 2025 онд 1,9 тэрбум болж байна. Урсгал зардал асар ихээр нэмэгдэж, төрийн бүтээмж маш их буурсан байна. Адуитын өмнөх дүгнэлтүүдэд төсвийн үргүй зардлууд маш их байна гэж олон нийт дүгнэж байгаа. Бүхэлдээ урсгал зардлын нэмэгдлийг 30 хувь хасах ёстой, Засгийн газар хасч оруулж ирэх ёстой. Бүхэлд нь хасахаар шантааж хийж байгаа юм шиг том төслүүдийг гацаадаг зүйл бий. Тиймээс Засгийн газар өөрсдөө урсгал зардлаа бүхэлд нь танаж оруулж ирээч гэж хүсч байгаа юм.

Сангийн сайд Б.Жавхлан:

-Энэ жилийн өсөлт гадаад зээлийн ашиглалтаас нэмэгдэж орж ирж байгаа зүйл бий. Тухайлбал, нефть боловсруулах үйлдвэр, Улаанбаатарын цэвэрлэх байгууламж зэргийн ажлыг дуусгах саналууд явсан учраас зардал нэмэгдэж орж ирж байгаа. Бусдаа гүйцэтгүүлэх гэрээ гэдэгт жишээлбэл, ХХААХҮЯ дээр вакцины асуудал байдаг. Төрийн албан хаагчид вакцин хийгээд явж болдоггүй. Үүнийг вакцин нийлүүлдэг хувийн хэвшилтэй хамтраад явдаг. Бас үдийн цай хөтөлбөр бий. Төр өөрөө хийх шаардлагагүй зүйлсийг хувийн сектороор хийлгэдэг. Энэ зардлууды ийм л зарчмаар явдаг шүү. Төр өөрийнхөө хийхгүй зүйлийг хувийн хэвшлээр гүйцэтгүүлдэг л ажлууд юм. Зардлаас 30 хувь хасах юм бол хувийн хэвшилд очих мөнгийг л танаж байна гэж ойлгоорой. Ийм өндөр дүнгийн эрсдэл байж болохгүй учраас хувийн сектор луу хийж буй хөрөнгө оруулалт, үйлчилгээ шүү гэдгийг УИХ-ын гишүүд маш сайн ойлгох ёстой.

УИХ-ын чуулганы хуралдаан үргэлжилж, зарчмын зөрүүтэй саналаар санал хурааж байна.

  Чуулганы хуралдаан үргэлжилж байна. Хуралдаанаар Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2025 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2025 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2025 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдээр байнгын хорооноос гаргасан зарчмын зөрүүтэй саналуудаар санал хурааж байна. Зарчмын зөрүүтэй саналтай холбоотойгоор зарим УИХ-ын гишүүд асуулт, тодруулга авч байна. Тухайлбал, 

УИХ-ын гишүүн Ж.Батсуурь: 

-Сүхбаатар аймгийн хэмжээнд хоёр барилга царцсан. 2018, 2019 онд тендер зарлагдаж, мэргэжлийн экспертүүд гаргаж орон нутгаас төсөв гаргаж, дахин тендер гаргахаар салбарын сайдтай нь ярилцсан. Тиймээс хуулийн 25,26-р заалтыг дэмжихгүй гэсэн санал өгөх нь зөв. 

Хуралдаанаар, 2025 оны төсвийн төслийн хэлэлцүүлэг үргэлжлүүлэх, Цөмийн энергийн тухай хуулийн төслүүдийг, 2025 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл зэргийг хэлэлцэхээр товложээ.

УИХ-ын чуулганы хуралдаанд 92 гишүүн оролцож байна. 

Хуралдааны эхэнд   Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2025 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2025 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2025 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдээр байнгын хорооноос гаргасан зарчмын зөрүүтэй саналуудаар санал хурааж байна. 

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан:

-Төсөвтэй холбоотой байнгын хорооны хуралдаан дээр УИХ-ын гишүүд зарчмын зөрүүтэй санал гаргаж, түүгээрээ санал хурааж байгаа. Гэвч зарчмын зөрүүтэй санал унах, унасан санал дахиж босч ирэх тохиолдол гарч байгаа учраас УИХ-ын гишүүд бодлогын байнгын хорооны хурал дээр гарсан саналуудад хариуцлагатай хандаж, саналаа өгөхийг анхааруулж байна.