Сүүлийн өдрүүдэд ярианы гол сэдэв болж буй асуудал бол эрчим хүчний үнэ нэмэх шийдвэр. Уг асуудалд иргэд болон сөрөг хүчин, мэргэжлийн хүмүүс өөр өөрсдийн байр суурийг илэрхийлж буй. Ямартай ч Эрчим хүчний салбар маш олон жил алдагдалтай ажиллаж ирсэн тул ачааллаа даахгүй болсон гэх ойлголт бидний дунд бий болоод байгаа. Тиймээс уг асуудлыг тойрсон мэдээллийг нэгтгэн хүргэе.

Цахилгаан дулааны эрчим хүчний хэрэглээ жилд дунджаар 6-7 хувиар тогтмол өсч байгаа аж. Төвийн бүсийн нэгдсэн сүлжээний цахилгаан эрчим хүчний оргил ачаалал 2021 онд 1387 МВт хүрсэн байна.

Цаашид жил бүр 100МВт орчмоор өсч, 2025 он гэхэд 1680 МВт хүрэх төлөвтэйг салбарынхан хэлэв. Төвийн бүсийн хэмжээнд 2021 оны арванхоёрдугаар сард системийн оргил ачааллын чадлын 12.4 хувийг буюу 172 МВт чадлыг ОХУ-аас худалдан авчээ. Монгол Улс эрчим хүчний нийт  хэрэглээний 80 хувийг дотооддоо үйлдвэрлэж 20 хувийг импортоор хангадаг. Эрчим хүчний салбарын алдагдал жилээс жилд нэмэгдсээр буй.

Өөрөөр хэлбэл, өнгөрсөн жил 240 тэрбумын алдагдалтай байсан бол энэ оны байдлаар 270 орчим тэрбум төгрөгийн алдагдалтай ажиллах тооцоолол гарсан байна.

Эрчим хүч, дулааны үнийг яг хэдэн төгрөгөөр нэмэх нь одоогоор тодорхойгүй байгаа бөгөөд ирэх Даваа гаригт танилцуулна. Цахилгаан дулааны үнийг хэдэн хувиар нэмж болох вэ?

Одоогийн 150 кВт хүртэлх ахуйн хэрэглээний үнэ 140 төгрөг байгааг 175 төгрөг буюу 30 хувиар нэмэх албан бус тооцоолол бий. Ингэснээр нэг өрхийн сарын хэрэглээ дээр 8-20 орчим мянган төгрөг нэмэгдэхээр байгаа юм.

Ингэж байж эрчим хүчний алдагдлыг бууруулна гэж мэргэжилтнүүд үзэж байгаа ажээ. Монгол Улсын хэрэглэгчдийн цахилгааны нийт хэрэглээ 7.5 сая кВт/ц юм байна. Үүнээс баруун бүсийн хэрэглээ 216.2 сая кВт/ц бол үйлдвэрлэх өртөг нь 358 төгрөг аж.  Зах зээлд борлуулах үнэ нь  169 төгрөг. Төвийн бүсийн хэрэглээ 6.9 сая кВт/цаг. Харин өртөг нь 256 төгрөг бол борлуулах дундаж үнэ нь 216 төгрөг буюу алдагдал зөрүү нь 44 төгрөг. Тэгвэл зүүн бүсийнхэн  307.2 сая кВт/ц эрчим хүч хэрэглэж бодит өртөг нь 260 төгрөг бол худалдах үнэ 200 төгрөг буюу 30 төгрөгөөр хямд хэрэглэж байгаа ажээ. Нийт хэрэглээний 92 хувийг төвийн бүсийнхэн хэрэглэж, ихэнх алдагдал нь үүнээс үүсдэг байна. 2022 онд цахилгааны үнийг аж ахуйн нэгжийн хэрэглээнээс хамаарч 14-38 хувиар нэмсэн ч алдагдлаа бүрэн нөхөх хэмжээнд хүрэхгүй байна. Өнөөдөр 1кВ/т цахилгаан эрчим хүч үйлдвэрлэж буй бодит өртөг 256 төгрөг. Үүнийг цааш нь айл өрхийн хэрэглээнд нийлүүлэхдээ 141 төгрөг, энгийн хэрэглээтэй аж ахуйн нэгжид  223, уул уурхайн компаниудад 294 төгрөгөөр борлуулж байгаа аж.