Сүүлийн өдрүүдэд нүд баясгаж, сэтгэл сэргээсэн олон үзвэр театруудын тайзнаа үзэгчдийн хүртээл болж буй. Нэг үеэ бодвол Монголчууд театрыг их зорих болсон гэхдээ анхаарч засаж сайжруулах олон зүйл бий. Энэ бол үзвэр үзэх соёл. Бид энэ тал дээр үнэхээр дутагдалтай болохыг хэд хэдэн тоглолтоос анзаарав.

Хятадын алдарт зохиолч Үй хуагийн “Амьдрахуй” драмын жүжиг Соёлын төв өргөөний тайзнаа 20 гаруй хоног тоглогдож хөшгөө хаасан. Амьдрахуйг хаахаас өмнө урьтаж үзэхээр Соёлын төв өргөөг зорилоо. Үзвэр 19:00 цагт эхлэх байв. Цагаасаа 30 минутын өмнө очиход Соёлын төв өргөөний үүд хэсэг хүн багатай, гадуур хувцсаа өлгүүлж дотогш ороход суудлууд ихэнх нь хоосон харагдана. Уг үзэгдэл Улсын драмын эрдмийн театр болоод өөр газруудад тоглогдож байсан үзвэрүүдэд ч анзаарагддаг.

ҮЗВЭР ЭХЛЭХЭЭС 30 МИНУТЫН ӨМНӨ ИРСЭН БАЙХ ЁСТОЙ

Угтаа аливаа үзвэрийг эхлэхээс дор хаяж 20-30 минутын өмнө гадуур хувцсаа өлгүүлж суудлаа эзэлсэн байх учиртай. Жүжиг эхлэх цаг болоход энд тэнд чанга чимээ гаргаж, утасныхаа гэрлийг асааж суудлаа хайх нь хэвийн үзэгдэл аж. Ингэж жүжиг 30 минутын хойно эхлэв. Жүжиг эхэлснээс хойш үзэгчид орж ирсээр л байв. Дундуур суудалтай хүмүүс хоцрох нь бүр төвөгтэй байх ажээ. Энэ үзэгдэл ганц “Амьдрахуй”  жүжиг дээр ч хөндөгдөж буй асуудал биш.

Ерөнхийдөө бүхий л тоглолт болон үзвэрүүд цагаасаа 10-30 минут хоцорч эхэлдэг гэхэд үнэнээс хол зөрөхгүй. Монголчууд хэзээ цагаа барьдаг байсан юм гэх үг оргүй биш. Аливаа үйл явдал эхлэхээс цагийн өмнө хэлж байж сая цагтаа эхэлдэг нь үнэн. Үзэгчид ч ёсоор байнга хоцорно. Жүжиг, кино, урлагийн тоглолт гээд бүхий л үзвэрийг үзэхэд соёл гэж зүйл байх ёстой. Тэр дундаа театрын соёл зайлшгүй байх шаардлагатай. Гэтэл манайхан үзвэр эхлэхээс дуусах хүртэл асуудал үүсгэдэг гэхэд хилсдэхгүй. Учир нь үзвэр дундуур гэнэтхэн алгаа ташна тэгснээ бүр шүгэлдэж байх жишээний. Ялангуяа театрт тоглолт дундуур эдгээр үйлдлийг хийх нь бүр хориотой байдаг аж.

Угтаа сэтгэл хангалуун байгаагаа  хэт чанга, хэмжээлшгүй ихээр илэрхийлэх нь соёлын түвшин доогуур болохыг илтгэдэг нэг үзүүлэлт юм.

Дээрээс нь гар утсаа унтраахгүй юм гэхэд дууг нь хаачихдаг бол хэн хэндээ таатай байхсан. Тэр битгий хэл зарим нь үзвэр дундуур утсаар ярих нь үнэхээр бүдүүлэг үйлдэл гэдгийг бид хэзээ ойлгох юм бол.

 Кинотеатраас бусад үзвэрийн газарт юм идэх нь тийм ч таатай биш. Театр, Соёлын төв бол үзэгчдийг соён гэгээрүүлж гийгүүлдэггүй юм гэхэд хүн тэндээс сэтгэлийн цэнгэл, юмсын сайхныг харж, тунгааж, эргэцүүлж гардаг. Гэтэл хоолны газар аятай энд тэнд гялгар цаас шаржигнуулж бэлэн бүтээгдэхүүн идэх нь таагүй үнэр түгээж тухгүй байдал үүсгэдэг болохыг зарим хүмүүс хэзээ ойлгох вэ? Нэг үзвэр ихдээ гурван цаг тоглодог. Дундуур нь 15-20 минут завсарладаг. Энэ хооронд өлсөөд үхчихгүй л байлтай. Энэ бүхнийг үзэгч өөрөө тооцоолсон байх учиртай.

ХЭЗЭЭ БУСДАД ТӨВӨГ БОЛОХГҮЙ ҮЗВЭР ҮЗЭЖ СУРАХ ВЭ?

 Тоглолт дундуур гэнэтхэн гар утсаараа зураг дарж бичлэг хийнэ. Ингэх нь зарим тохиолдолд үзэгчид битгий хэл уран бүтээлчдийн анхаарлыг сарниулдаг байна. Мөн тухайн хүний ард сууж буй хүнд энэ үзэгдэл нь маш төвөгтэй таагүй сэтгэгдэл төрүүлдэг. Энэ мэт үйлдлүүд нь хамгийн түгээмэл тохиолддог жишээ. Цаашилбал, театрыг зорихдоо хувцаслалт тэр ч бүү хэл үнэртэндээ, биеэ авч яваа байдалдаа хүртэл анхаарах ёстой. Хэт хурц үнэртэн нь бусдад мөн л таагүй сэтгэгдэл төрүүлж болно.

Хүмүүс яагаад театрыг зорьдог вэ? 2500 жил оршин тогтнож буй уг газарт хүмүүс гоо зүй, сэтгэлийн баяр баясал, уйтгар гунигийг мэдрэх гэж ирдэг.  Театр бол хошин урлагийн тайз биш. Тэнд магадгүй хүмүүс чанга инээж, дуу чимээтэй байхыг үгүйсгэхгүй. Бусад урлагийн тоглолтуудад ч тэр хүмүүс маш бүдүүлэг үйлдэл гаргадаг. Өөрөөр хэлбэл, согтууруулах ундаа хэрэглэх, нөгөө л юм идэх зэргээр бусдыг үл хүндэтгэсэн үйлдэл гаргадгийг энэ зун болсон уран бүтээлчдийн тоглолтууд илтгэнэ. Бид үзвэрийн соёлд суралцах цаг нь болжээ!