Хамтарсан Засгийн газрын сайд бүрийн амнаас “Эрчим хүч, дулааны үнийг нэмэхээс аргагүй. Одоо л нэмэхгүй бол хойшлох тусам өртөг нь өснө” гэх тайлбар л унах болов.

УИХ-аас өнгөрсөн долоо хоногт баталсан Монгол Улсыг 2025 онд хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөгөөр  Засгийн газар эрчим хүчний үнийг 64 хувиар, дулааны үнийг 28 хувиар нэмэх эрхийг аваад буй.

Олон жил эрчим хүчний салбарт төрийн хатуу зохицуулалт үйлчилснээс алдагдал өсч, амаргүй болсон нь үнэн ч ийм байдалд хүрэхэд нөлөөлсөн нэг шалтгаан нь хулгай, авлига, шахаа гэж хэлж болно. Үүнийг гэрчлэх гэмт хэргүүд төрийн өмчит Дулааны цахилгаан станцуудыг тойроод өрнөж байв.

Тодруулбал, 2018 онд нийслэлийн Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхээс Дулааны цахилгаан станц-IV төрийн өмчит компанийн гүйцэтгэх захирал асан С.Анхбаярыг 100 сая төгрөгийн хахуулийг бусдаас авсан гэм буруутайд тооцож, хоёр жилийн хорих ял оноосон.

Мөн энэ хэрэгт холбогдуулан,  тус төрийн өмчит компанийн Худалдан авах ажиллагааны хэлтэст ажиллаж байсан Л.Дэмбэрэлнямд 1.6 жилийн хорих ял оноосон юм.

Дулааны цахилгаан станц-IV төрийн өмчит компанид нэг тэрбум гаруй төгрөгийн үнэтэй зуухны тоноглол нийлүүлэхдээ хахууль авч, өгөлцсөн хэрэгт буруутган яллаж байв. Гэвч Улсын дээд шүүхээр энэ хэрэг шүүгдэхэд С.Анхбаярт нийтийн албанд томилогдох эрхийг гурван жилийн хугацаагаар хасч, 27 сая төгрөгөөр торгох ял оноон хоёр жилийн хорих ялыг нь хүчингүй болгосон. Дээрх шийдвэрийг Улсын дээд шүүхээс гаргахад "С.Анхбаяр ч аргагүй том артай юм, Хууль зүй дотоод хэргийн сайд Ц.Нямдоржийн хуурай дүү гэдэг нь аргагүй юм байна” гэж шуугиад л өнгөрсөн.

Эл салбарт авлига газар авсныг гэрчлэх бас нэгэн дуулиант баривчилгаа 2022 онд болж өнгөрсөн.

Тодруулбал, 2022 онд Дулааны цахилгаан станц-III төрийн өмчит компанийн захирал Л.Эрхбаатар мөн л бусдаас их хэмжээний мөнгө авч байгаад Авлигатай тэмцэх газрынханд гардуулж, саатуулагдсан.

Тендерийн сонгон шалгаруулалтад нэр бүхий компанийг тэнцүүлж өгсний шан харамж болгон авлига авсан тухай хэвлэлүүд бичиж байв. Өөрөөр хэлбэл, эрчим хүчний салбарын авлига хэдхэн саяар яригддаггүй хэдэн зуун саяар хэмжигддэг тухай дуулиан дэгддэг нь оргүй биш юм. Тэр хэрээр энэ салбар дахь алдагдлыг өсгөдөг нь ч бас нууц биш. Дээр нь шахаа замбараагаа алдсан.

Нөгөөтэйгүүр, иргэд эрчим хүч хулгайгаар хэрэглэдэг тохиолдлууд тоймгүй олон. Мөн эрчим хүчний салбар алдагдал ихтэй ажиллаж байгаа гэх хэрнээ амбиц нь хэтэрсэн олон даргатай, бас цүнхчидтэй. Тэр хэрээр үр ашиггүй зардал ч их гаргадаг. Эдгээр асуудлуудаа цэгцлээгүй байж,  эрчим хүч, дулааны үнийг нэмэхээс аргагүй гэх ганцхан тайлбарыг ард иргэдэд тулгах нь үнэндээ зохисгүй юм.

Үнэ нэмж болно, үүний өмнө авлига хулгай, шахаагаа цэгцэлчих. Эл асуудлыг шийдвэрлээгүй цагт эрчим хүний үнийг 64 хувиар, дулааны үнийг 28 хувиар нэмээд ч салбар нар үзэхгүй. Хулгай авлига нь өмнөх шигээ л дөнгө болно. Харин ч цахилгаан, дулааны үнийг огцом өсгөхийн хэрээр эрчим хүчний салбар улам ч доройтохыг үгүйсгэх аргагүй.

Учир нь, эрчим хүчний үнийг 64 хувиар, дулааны үнийг 28 хувиар нэмнэ гэдэг бол огцом өсөлт.  "Хурд"-ын байрны үнийг хэдүүлэхнээ сууж байгаад тогтоодог шигээ эрчим хүч, дулааны үнийг өсгөнө гэж бодож байгаа бол эндүүрэл шүү. Энэ бол Монгол Улсын иргэн бүр, аж ахуй нэгж бүрт хамаатай асуудал.

Үнийн энэхүү өндөр шокийг давж гарах нь хэд байх бол… Аж ахуй нэгжүүд үйлдвэрлэж байгаа бараа бүтээгдэхүүнийхээ үнийг өсгөж таарна. Айл өрхүүдээс нэг хэсэг нь хэрэглэсэн цахилгаан, дулааныхаа төлбөрөө чардайж байгаад төлнө, нэг хэсэг нь төлөхгүй.  Тэр хэрээр нийтээрээ дордох эрсдэл бий.

Уг нь эл салбар дахь авлига хулгайг цэгцлэхгүйгээр дан ганц үнэ өсгөснөөр асуудлыг шийдэхгүй гэдгийг хоёр дахь удаагаа сайд хийж буй Б.Чойжилсүрэн мэдэхгүй байна гэж үгүй. Гагцхүү салбар дахь авлига хээл хахуултайгаа тэмцэх хүсэл алга.  Асуудлаа өргөн утгаар нь харж чаддаг хүн бол нэн тэргүүнд хууль бус асуудалтай тэмцэж, үр дагаврыг нь арилгасны дараа арай хөнгөн үнийн санал хэлж болох л байсан. Бид ийм арга хэмжээ авсны хүчинд эрчим хүч, дулааны үнийн нэмэгдлийг ингэж буурууллаа, одоо та бүхэн энэ үнээр төлөх ёстой гэдэг үнийн санал хэлбэл хүлээж авах нь эерэг шүү дээ. Гэтэл паразитуудтайгаа тэмцэхгүй хэрнээ зөвхөн үнэ нэмэх тухай ярихаар хэн хүлээж авах юм бэ. Эрчим хүчний салбарт реформ хийнэ гэдэг зөвхөн үнэ нэмэхийг хэлдэггүй.

Эхлээд эрчим хүчний салбар дахь авлига хээл хахууль хулгайтайгаа тэмцэнэ үү, сайд аа. Авлига, хулгай, шахаанаасаа салаагүй цагт эрчим хүчний салбарт хэн тоож хөрөнгө оруулах юм бэ.

Г.ХОРОЛ