Хятадын баруун хэсгээс зүүн хязгаар хүрсэн хийн хоолойн эхний хэсэг өнгөрсөн сарын 29-нд ашиглалтад оржээ. “West-East 4” буюу баруун хойд Турпанаас Жунвэй хүрэх уг хийн хоолой нь нийт 1745 км урт. Харин шинээр ашиглалтад орсон хэсгийн нийт урт нь 583 км байна.

Шинэ хийн хоолой жилд 15 тэрбум шоо метр байгалийн хий дамжуулах хүчин чадалтай. Энэ нь бүс нутгийн эрчим хүчний сүлжээг сайжруулахын зэрэгцээ ногоон эрчим хүчний шилжилтийг дэмжинэ.

Ашиглалтад орсон хэсгийг одоо байгаа хий дамжуулах сүлжээтэй нэгтгэснээр системийн жилийн дамжуулах хүчин чадал 92 тэрбум шоо метр болж нэмэгдэнэ гэдгийг "PipeChina West Pipeline" компанийн үйлдвэрлэлийн менежер Ван Шиншэн хэлжээ.

Шинэ хийн хоолой нь газарзүйн нарийн төвөгтэй бүс нутгаар дайран өнгөрч буй. Тиймээс газар хөдлөлтийг тэсвэрлэх чадварыг нь сайжруулахын тулд тулд хэт том диаметртэй хоолойг ашиглажээ. Мөн байгаль орчинд илүү ээлтэй байх талыг нь бодолцож дижитал радиографи зэрэг шинэ технологийг ашигласан байна. Нарны эрчим хүчээр тоноглогдсон учир шинэ хийн хоолой нь жилд 360 мянган кВт/цаг цахилгаан хэмнэж, нүүрстөрөгчийн давхар ислийн ялгарлыг 362 тонноор бууруулах зорилготой.

Баруун хязгаараас зүүн хязгаар хүртэл хий дамжуулах төсөл дөрвөн үе шаттай.

Эхний хоолой нь 2004 онд дуусч, ашиглалтад орсон бөгөөд Шинжаан дахь Таримын сав газраас Шанхай хүртэл 4000 орчим километрийн урттай үргэлжилдэг. Тус хийн хоолойгоор ээлжинд жилд 12 тэрбум шоо метр байгалийн хий тээвэрлэхээр төлөвлөж байсан. Энэ нь Хятадын зүүн хэсгийн муж хотуудын нүүрснээс хамааралтай байдлыг бууруулах, улмаар агаарын бохирдлыг бууруулах, цэвэр эрчим хүчний зорилтуудыг хэрэгжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэжээ. Нарийн хэлбэл, Шанхай зэрэг хүн ам шигүү суурьшсан хотуудын эрчим хүчний хомсдолыг арилгахад чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. Нэгдүгээр хийн хоолой амжилттай байсан тул дараа дараагийн төслүүдийн үндэс суурийг тавьсан.

Шинжаан-Уйгарын өөртөө засах орны нутгаар дамжуулан Хятадын зүүн хэсэг рүү хий дамжуулдаг хоёр дахь хоолойн барилгын ажил 2008 онд эхлээд, 2012 онд ашиглалтад оржээ. Энэ нь нэгдүгээр хоолойтой зэрэгцэн оршдог боловч Шинжаан дахь дотоодын эх үүсвэрээс илүүтэй Төв Ази, тэр дундаа Туркменистанаас хий тээвэрлэдэг. Хоёрдугаар хоолой нь Хятад-Төв Азийн хэсэг болон дотоодын хэсгийг оролцуулаад 9102 км орчим урттай. Тийм ч учраас энэ нь Хятадын өсөн нэмэгдэж буй эрчим хүчний хэрэгцээ, гадаадын нийлүүлэлтийг хангахад чухал үүрэгтэй байдаг.

Гурав дахь хийн хоолойг 2012 онд барьж эхлээд, 2014 онд ашиглалтад оржээ. Энэ нь хоёрдугаар шугамын нэгэн адил голчлон Төв Азиас хийн эх үүсвэрээ авдаг. Мөн Шинжаанаас зүүн Хятад хүртэл ижил төстэй замаар явдаг. Хүчин чадлын тухайд жилд 30 тэрбум шоо метр хий тээвэрлэх боломжтой. Хоёрдугааар хоолой нь төслийн дамжуулах хүчин чадлыг ихээхэн нэмэгдүүлж, зүүн бүсийн эрчим хүчний эрэлт хэрэгцээг хангахад тусалсан.

Дөрөв дэх хийн хоолойн барилгын ажил 2022 оны есдүгээр сараас эхэлсэн. Хийн хоолойн уртын тухайд 1745 км, 3340 км гэсэн хоёр урт яригдаж буй. 1745 км нь Шинжаан дахь Турпанаас Ниншягийн Жунвэй хүртэл үргэлжилсэн үндсэн үе шатын урт юм. Харин 3340 км нь Шинжааны Вучиа хошуунаас Жунвэй хүрэх нийт төлөвлөсөн урт юм. Өөрөөр хэлбэл, Тиймээс 1745 км нь нэн тэргүүнд баригдаж буй гол хэсгийг, харин 3340 км нь ашиглалтад орсны дараа дамжуулах хоолойн бүрэн уртыг хэлнэ.

Дээр дурдсанчлан Турпанаас Жунвэй хүрэх хийн хоолойгоор жилд 15 тэрбум шоо метр хий тээвэрлэх ба өргөтгөлийн дараа хоёр дахин нэмэгдэнэ.

Хийн хоолойн барилгын явцын талаар “Global times” хуудаснаа мэдээлснээр дэвшилтэт техник, технологи ашиглан дөрвөн өдөр тутамд нэг км шугам хоолойг барьжээ.

Хятадын байгалийн хийн хэрэглээ жилд 300-400 тэрбум шоо метр байдаг. Тэр дундаа тус улсын зүүн хэсэг нь байгалийн хийн хэрэглээний гол бүс нутаг аж. Шинэ хийн хоолойн төсөл үгүй бол хуучин байгууламжуудын нөөц бололцоогоор энэ хэрэгцээг бүрэн хангах боломжгүй гэдгийг Шямэний их сургуулийн Хятадын Эрчим хүчний эдийн засгийн судалгааны төвийн захирал Лин Боцян хэлжээ.