Хөгжиж буй болон өндөр хөгжилтэй улс, хотуудад эрчим хүчний дэд бүтцийг шийдэж чадсанаар дэвшил гардаг сайн жишигтэй. Монгол Улс мөн ирэх жилүүдэд мега төслүүд, томоохон бүтээн байгуулалтыг олноор хийхээр зорьж буй. Түүний тулд шав, хөрс сайн байх шаардлагатай. Тиймдээ ч энэ чиглэлд анхаарч, эрчим хүчний хангамжийг сайжруулах ажлаар эхлэлээ тавьж байна. Тодруулбал, өнөөдөр /2024.10.05/ Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станцын эхний 150 МВт блокийг ашиглалтад орууллаа.

Хоосон талд эхлүүлсэн бүтээн байгуулалт хоёрхон жилийн дотор босч, эхний блокоо ашиглалтад оруулж, 3500 гаруй хүний хөдөлмөрөөр бүтэж байгаа нь чамлах зүйл биш.

Талд сүндэрлэх өндөр яндан, аварга ангар, урт урт туузан дамнуурга, олны хөлд дарагдсан шинэ цахилгаан станцын талбай. Дашням, балжинням давхацсан билэгт сайн өдөр зорин төлөвлөсөн гэх ч Бөөрөлжүүтийн нээлт график төлөвлөлтийн дагуу өнөөдөр тохиож. Монгол Улсад олон олон том бүтээн байгуулалт, төсөл эхлүүлж, айл өрх, албан байгууллагыг гэрэл, цахилгаанаар үл тасалж, нийгэм, эдийн засгийн урсгалд гол нөлөө үзүүлэх бүтээн байгуулалтыг дотооддоо бий болгож байгаа нь онцлог. Эрчим хүчний эх үүсвэртэй тэр нь бүр шинэ төдийгүй Монголдоо байгуулж байгаа гэдгийг нээлтэд оролцогчид бахархан ярина. 1984 оноос хойш Монголд эрчим хүчний нэг ч шинэ эх үүсвэр нэмж бариагүй учраас тус бүтээн байгуулалтад гар бие оролцож байгаа инженер, техникийн ажилчид, төлөвлөгөө, тооцоо, судалгааг хийж, бодит ажил болгон хэрэгжүүлж байгаа хүмүүс тус бүтээн байгуулалтаараа бахархах нь ч аргагүй. Өөрөөр хэлбэл бид 40 жилийн дараа өдрөөс өдөрт өсөн нэмэгдэж байгаа эрчим хүчний хэрэглээгээ дотоодоосоо хангах нь. Монголчууд бүтээж, төр, хувийн хэвшил хамтарч, төлөвлөсөн ажлаа эрчимтэй, богино хугацаанд хийж, хэрэгжүүлж чаддаг болсны нэг жишээ нь яахын аргагүй Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станц юм.

Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станц 150 МВт-ын хүчин чадал бүхий дөрвөн блокоос бүрдэнэ. Хоёрдугаар блок 2025 оны 10 дугаар сард, гуравдугаар блок 2027 онд, дөрөвдүгээр блок 2028 онд ашиглалтад орно.

Станц бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаж эхэлснээр Монгол Улсын эрчим хүчний хэрэглээний 20-30 хувийг найдвартай, хямд эх үүсвэрээр хангах ач холбогдолтой. Мөн 1040 шинэ байнгын ажлын байр бий болж, төмөр зам, хатуу хучилттай авто зам, бусад инженерийн дэд бүтэц бүхий 2000 гаруй хүн амтай суурьшлын бүс бий болох юм.

“ЭР ЗОРИГ, СЭТГЭЛТЭЙ Х.НЯМБААТАРЫН ХҮЧЭЭР ОЛОН ЖИЛ ГАЦСАН АЖИЛ УРАГШИЛЖ БАЙНА”

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станцыг нээж үг хэлэхдээ, олон жил ярьж, ажил хэрэг нь зогсонги байдалтай ороод байсан Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станцын цогц төслийн бүтээн байгуулалтыг өнөөдөр ийн хурдлуулж ашиглалтад оруулж байгаад Хотын дарга Х.Нямбаатарын үүрэг оролцоо их байсныг онцлов. Түүний итгэл үнэмшил, улстөрчийн эр зориг, сэтгэл энэхүү бүтээн байгуулалтыг босгоход үнэтэй хувь нэмэр оруулсан учир мөн талархал илэрхийлсэн юм. Монгол улс эрчим хүчний дутагдалд ороод байгаа. Эрчим хүчний техникийн нөхцөлүүдийг ялангуяа Улаанбаатарт өгч чадахгүй болоод байна. Энэ агуулгаараа эрчим хүчний салбарын эхэлсэн бүх төслүүдийг дуусгах нь хамгийн чухал зорилго болоод байна. Тэдгээрээс хамгийн чухал төслүүдийн нэг Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станцын төсөл. Энэхүү цахилгааны станцыг дөрөвдүгээр цахилгаан станц гэж ойлгож болно.

1981 онд IV цахилгаан станцыг барьснаас хойш монголчууд ийм том цахилгаан станцыг барьж чадаагүй. Тийм учраас өнөөдөр эрчим хүчний салбарт эргэн сэргэлт болж байгаа түүхэн өдөр.

Хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтаар, дутагдаж байгаа эх үүсвэрийг Улаанбаатар бондоор санхүүжүүлэн баригдаж байгаа энэхүү бүтээн байгуулалтын эхний блокийг өнөөдөр нээж байна. Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станц хуваарийн дагуу 2028 онд сүүлийн дөрөвдүгээр блокоо ашиглалтад оруулж, II цахилгаан станцуыг өртгөвөл үндсэндээ Улаанбаатарчууд эрчим хүчний дутагдалд орохгүй байх боломж бүрдэнэ гэсэн юм.

УЛААНБААТАР БОНДЫГ 20 МИНУТЫН ДОТОР АРИЛЖААЛЖ, БӨӨРӨЛЖҮҮТИЙН СТАНЦАД 300 ТЭРБУМААР АНХЫН ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТАА ХИЙСЭН

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.НЯМБААТАР:

-Монгол Улсад сүүлийн 30 гаруй жил эрчим хүчний нэг ч шинэ эх үүсвэр нэмж бариагүй. Тиймээс бид тулгамдаж байгаа асуудлуудаа шийдвэрлэхийн тулд эхлээд хууль эрхзүйн орчноо өөрчилье гэдэг зарчмаар ажиллаж, Өрийн удирдлагын хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулж, нийслэл Улаанбаатар хот гадаад, дотоод бонд гаргах эрх зүйн үндэслэлээ нээсэн. Бидний анхны дотоод бонд 20 минутын хугацаанд дотоодын зах зээлд зарагдсан нь манай хөрөнгө оруулагчид нийслэлийн багт итгэл үзүүлж байгаагийн илрэл болсон гэж харж байна. Бид  босгосон бондынхоо эхний хөрөнгө оруулалтаа Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станцад хийсэн байгаа. Нийт 300 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийж, 2024-2025, 2027-2028 онд цахилгаан станцын дөрвөн блокийг ашиглалтад оруулах гэрээ хийж, ажлаа амжилттай эхлүүлээд явж байна.

Энэ том төслийг санаачилсан, төсөл дээр цаг наргүй ажиллаж байгаа инженер, техникийн ажилтнууддаа ажлын амжилт хүсье.

Нэгэн нэрт яруу найрагчийн шүлэг байдаг. Цахилгаан шугамын сүлжээг сунгаж, шинэхэн үйлдвэрүүдийн үүдийг олон олноор нээх болтугай гэж. Энэхүү бүтээн байгуулалтад гар бие оролцож байгаа нийт хүмүүст талархал илэрхийлье.

ЗАСГИЙН ГАЗАР ӨНГӨРСӨН ГУРВАН ЖИЛД БООМТЫН ХҮЧИН ЧАДЛЫГ НЭМСЭН БОЛ ИРЭХ 4 ЖИЛД ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ РЕФОРМ ХИЙНЭ

Хамтарсан Засгийн газар хөгжлийн 14 мега төслийг зарлаж, эдийн засгаа хоёр дахин тэлэх томоохон зорилт дэвшүүлсэн. Өнгөрсөн гурван жилд боомтын хүчин чадлыг нэмэгдүүлэхэд Засгийн газар анхаарч ажилласан. Харин ирэх дөрвөн жилд эрчим хүчний реформд анхаарч 14 мега төслийн дийлэнхийг уул уурхай, эрчим хүчний салбарт хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж буй. Энэ том ажлын эхлэл Монгол Улсын сүүлийн 30 жилийн түүхэн дэх эрчим хүчний хамгийн том бүтээн байгуулалт Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станц ашиглалтад орж байна. Энэхүү бүтээн байгуулалтыг цаг хугацаанд нь хийж гүйцэтгэсэн Эрчим хүчний яам, Нийслэлийн засаг даргын тамгын газар, “Бодь” групп, “Цэцэнс майнинг энд Энержи” ХХК-ийн удирдлага, инженер техникийн ажилтнуудад Ерөнхий сайд талархал илэрхийлсэн юм.

Монгол Улсын эрчим хүчний салбарт сэргэлт болж байгаа энэхүү бүтээн байгуулалт сүүлийн 10 гаруй жил яригдсан.

Тухайлбал, 2011 онд геологи, уул уурхай, эрчим хүч, дэд бүтцийн суурь судалгаанаас цахилгаан станцын ажил эхэлж, 2016-2017 онд хөрөнгө оруулалтын гэрээ, Цахилгаан эрчим хүч худалдах, худалдан авах гэрээг байгуулж, 2019 онд цахилгаан станцын EPS гэрээ байгуулж тодотгон, судалгаа, зураг төслүүдийг гүйцэтгэсэн. Улмаар 2022 онд цахилгаан станцын барилга угсралтын ажлыг эхлүүлсэн байдаг. Үүний дараагаар 2023-2024 онд Багануур-Бөөрөлжүүт 71.3 км /220 кВ/ цахилгаан дамжуулах үндэсний сүлжээг барьж байгуулсан билээ. Ийнхүү өнөөдөр Бөөрөлжүүтийн цахилгааны станцын эхний блокийг ашиглалтад орууллаа. Цаашид тус төсөл үе шаттайгаар хэрэгжиж, 2028 онд нийслэлчүүд эрчим хүчний доголдолгүй хотод амьдрах орчин нөхцөл бүрдэх давуу тал үүсч байна.

Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станцын хүчин чадал технологийн тухайд:

• Түлшний бүрэн шаталт явагдах хос циклонт эргэлтэт буцламтгай үет зуух /CFB/
• Цахилгаан статик шүүлтүүр /ESP/, утааны хэм дэх тоосны гарцыг дөрөв дахин бууруулах систем
• Дахин халаагчтай конденсацын уурын турбин
• Үйлдвэрлэлийн саарал усыг дахин боловсруулах ногоон байгууламж, технологит ашиглах систем
• Усны алдагдалгүй агаарын хөргөлтийн конденсатор /ACC/
• Монгол дахь анхны 220 кВ-ын хийн хөндүүрүүлэгч хуваарилах байгууламж /GIS/ зэргээс бүрджээ.

ГЭРЭЛ ЗУРГИЙГ Л.ЭНХ-ОРГИЛ