Цагдаагийн албаны тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл /Үндсэн хуулийн цэцийн 2024 оны 03 дугаар дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрсөнтэй холбогдуулан боловсруулсан, анхны хэлэлцүүлэг/ эхэллээ. Төслийн анхны хэлэлцүүлгийг явуулсан талаар Хууль зүйн байнгын хорооны санал дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн Х.Баасанжаргал танилцуулав. 

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан:

-Тамгын газар хуралдаантай өдөр цагтаа ирээгүй УИХ-ын гишүүдийг тэр даруйд нь хэвлэлд мэдээлж байх үүргийг өгч байна. УИХ-ын гишүүнээр сонгогдчихоод долоо хоногийн хоёрхон өдөр чуулгантай байхад цагтаа ирж чадахгүй байгаа гишүүдийн асуудлаар тойргийн иргэдэд байнга мэдээлэл өгч байх ёстой гэдэг байр суурийг илэрхийлж байна. 

УИХ-ын гишүүд асуулт асууж байна. 

УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин:

-Үндсэн хуулийн Цэц дээр цагдаагийн байгууллагын хуульд байгаа нэг заалт дээр дүгнэлт гарсан. Иргэний үндсэн эрх, эрх чөлөөг хязгаарлаж, хүний эрхийг дордуулсан маягтай хэрэглэж байна гэдэг үндэслэлээр. Гэхдээ цагдаагийн байгууллагын хуульд байгаа учраас Цэц энийг авч хэлэлцэж байгаа болохоос хуульгүйгээр ийм үйл ажиллагаа явуулж байгаа байгууллагууд цаана нь олон байна. Жишээлбэл, ШШГЕГ, АТГ, ХХЕГ байна. Тийм учраас УИХ болон Хууль зүйн байнгын хороо энд мэргэжлийн байдлаар асуудалд хандаж, байгууллагын даргын заавар, Ерөнхий прокурорын гаргасан журмаар иргэний үндсэн эрхэд халддаг явдлыг зогсоох цаг болсон. 

Үндсэн хуульд "Иргэний эрх, эрх чөлөөг гагцхүү хуульд заасан үндэслэл журмаар хязгаарлана" гэж байгаа. Хэн нэгэн даргын гаргасан журмаар хязгаарладаг явдал 30 жил оршин тогтнож байна. Бас гаалийн байгууллага иргэний өмч, хөрөнгөд үзлэг, нэгжлэг хийх, битүүмжилж, хураах, түр саатуулахдаа байгууллагынхаа журмаар зохицуулж байгаа. Цагдаагийн байгууллагад л ганцхан ийм хууль байдаг. Тэгэхээр хууль сахиулахынханд ийм хууль хэрэгтэй байна. Иргэний өмч хөрөнгөд байгууллага болгон өөр өөр журмаар зохицуулалтаар халдаж болохгүй. Хуулийн нэг стандарт байх ёстой. Тиймээс УИХ-аас тогтоол гаргаж, Засгийн газарт Хууль сахиулах үйл ажиллагааны хуулийг оруулж ирэх хэрэгтэй. Тэр хуулиараа төрийн байгууллага иргэний өмч хөрөнгө, эрхэд халдаж, саатуулж байгаа бол нэг стандартаар халдана. 

УИХ-ын гишүүн М.Нарантуяа:

-Жагсаал цуглаан хийж, үг, үзэл бодлоо илэрхийлсэн иргэдийг цагдаагийн байгууллагаас саатуулах талаар мэдэгдэлгүйгээр шууд ачаад явчихдаг. ОХУ-ын ерөнхийлөгч В.Путины айлчлалтай холбоотойгоор олон иргэн үзэл бодлоо илэрхийлэх гэхээр мал шиг ачуулдаг. Энэ асуудлыг хуульд нарийвчлан тусгаж өгөх хэрэгтэй. Дураараа ачдаг хуулийн байгууллагынханд хариуцлага тооцдог баймаар байна. 

УИХ-ын гишүүн, Хууль зүйн байнгын хорооны дарга Д.Цогтбаатар:

-Бид Цагдаагийн тухай хуулийн 26.1 тусгай заалтыг ярьж байна. Энэ заалтад гэмт хэрэг, зөрчил үйлдсэнд сэрдэгдэж байгаа хүн дээр очоод, цагдаа саатуулах арга хэмжээ авах гэж байгаа тухай асуудал. Тэрнээс биш цагдаагийн хэв журам сахиулах үйл ажиллагаа хамаагүй өргөн хүрээтэй. Замын цагдаа  цуваа өнгөрөхөд хүртэл иргэдийн хөдөлгөөнийг нь саатуулдаг. Үүнд энэ заалт ерөөсөө хамаарахгүй. Байнгын хорооны зүгээс энэ хуулийг хуулиар өгөгдсөн хугацаандаа буюу 14 хоногт хэлэлцэж шийдэж байгаа. Цагдаагийн байгууллагад хүндрэлтэй асуудлаараа хуулийн төслөө боловсруулаад ир гэдэг чиглэл өгч байгаа. 

УИХ-ын гишүүн Х.Баасанжаргал:

-Хууль батлагдсаны дараа цагдаагийн байгууллага хуулиа хэрэглэхэд өнөөдрийн бидний хэлэлцэж байгаа санал, тайлбар их чухал. Эрүү болон Зөрчлийн хуулиудаар хүнийг саатуулах, баривчлах ажиллагааг зохицуулж байхад дахин Цагдаагийн байгууллагын хуулиар түр саатуулж байгаа нь ямар учиртай вэ.

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан өнөөдөр /2024.10.04/ 10.00 цагт эхэллээ. Хуралдаанд УИХ-ын 66 гишүүн 52.4 хувийн ирцтэйгээр оролцож байна. Хуралдаанаар гурван асуудал хэлэлцэнэ. 

ПҮРЭВ, БААСАН ГАРИГ /2024.10.03, 10.04/