Сэрүүн орж байгаа энэ цаг үед хэн хүнгүй өвлийн бэлтгэлээ базааж, боломжийн хэрээр дулаан хувцасаа урьтаж авахыг хичээдэг. Харин энэ жил хүний хөл үргэлж их байдаг “Нарантуул” зах өнгөрсөн намруудаас ч нам гүм байлаа. Ажлын өдрүүдэд хүнгүй, худалдан авагч ихэсдэг сард ч хоосон шахуу байгаа нь эдийн засагтай холбоотой гэлцэнэ.

Цар тахлын жилүүдээс хойш хүмүүс хэрэгтэй бараагаа онлайнаар л захиалж авах болжээ. Гэхдээ хэрэгтэй бараа нь тун цөөрч.

Мөн зах зээл дээр худалдан авагч багасч, эрэлт буурсан учир наймаа эрхлэх хүн цөөрсөн байна. Бид хамгийн олон хүн зорин очдог “Нарантуул” захаас энэ удагийн сурвалжлагаа бэлтгэв.

“ХИЧЭЭЛИЙН ШИНЭ ЖИЛЭЭР САРЫН ОРЛОГОО НӨХДӨГ”

Худалдаа эрхлэгчид бидний асуултад ундуйцаж, хариулахаас татгалзаж, бүгд л өөрсдийн лангууны зургийг авахаас ч татгалзана. Сарын орлого, худалдан авагч өмнө жилүүдтэй харьцуулахгүй. Өвлийн бараагаа ирэх долоо хоногоос гаргаж, жаахан эргэлттэй болох байх. Түүнээс есдүгээр сарын 5-наас хойш хүний хөл цөөрсөн гэдгийг худалдагчид хэлж байлаа. Мөн хичээлийн шинэ жилийн бэлтгэл базаах үеэр сарын орлогоо хийж, түүгээрээ өвлийн бараагаа захьсан. Жил бүрийн 8-9 сард сарын орлогоо олдог. Баяр наадмаар хүмүүс зах их зорьж ирнэ. Одоо харин өвлийн бараагаа гаргахгүй бол орлогогүй шахам өнжиж байна.

Гэхдээ энэ удаа контейнерт үлдсэн өвлийн бараагаа эхэлж зарна. Хил гааль, карго гээд бараа 7-14 хонож ирнэ.

Одоо лангууныхан бараагаа өөрсдөө явж авахаа больсон. Шууд утсаараа харж байгаад л авахаасаа цөөн, цөөн тоогоор өнгө, размераа хэлээд захиалдаг. Хүмүүс өөрсдөө WeChat, Taobao- гаас авчихдаг болсон. Орон нутгийнхан л захаар их ирнэ. Түрээсээ төлөөд, зээлээ багасгаж, эргэлтийн багахан бараа захиад л сарын орлого дуусч байна. Олон худалдааны төв, үйлчлүүлэхэд тухтай захууд их нээгдсэн учир “Нарантуул” бараг л моодноос гарч байна. Гэхдээ энд 10-20 жил худалдаа эрхэлж, амьдралаа залгуулж сурсан хүмүүс л шилэгдэж үлдсэн гэв.

11:00-17:00 ЦАГ ХҮРТЭЛ ХАЛУУНД ХАЛЖ, ХҮЙТЭНД БЭЭРЧ ОЛОН ХҮН АМЬДРАЛАА ЗАЛГУУЛЖ БАЙНА

Бид бүс бараа, хивс, гадуур хувцас, гутал, жижиг хэрэглэл гээд бүх хэсгээр нь явлаа. Наймаа хийж байгаа хүн бараг харагдсангүй. Хоёр охиноо дагуулан яваа эмэгтэйгээс хэдэн төгрөгт юу бэлдэж явааг нь асуухад цэцэрлэгийн зарим хэрэглэгдэхүүн, охиддоо тирко, малгай ороолт авахаар явж байна гэлээ. Гэр нь ойрхон байдаг учир хэрэгтэй зүйлсээ “Нарантуул”, “Нийслэл” худалдааны төвөөс базаадаг. Үнэ нь бусад дэлгүүртэй бараг ялгаагүй ч олноор авбал хамаагүй хямд. Өмсч үзээд, яриад авдаг болохоор хэрэгтэй зүйлсээ нэг дороос бэлддэг гэсэн юм. Өвөл ирдэг үү гэхэд, хүйтэрвэл захаас биш ойрхон дулаахан газраас авчихдаг хэмээв. Өвлийн гутал хүүдээ авч байгаа эмээгээс асуухад 120 мянган төгрөгт гутал авахаар ирсэн. Бас зааланд өмсөх кет 25 мянгаар авна. Ихэнх лангууны бараа нь адилхан, үнэ нь 5-10 мянгаар л зөрүүтэй байна. Ялгаа алга дөө. Одоо бол их сонголт алга гэсэн юм.

“Нарантуул” захынхан өглөө эрт хүн ирдэггүй гээд 11:00-12:00 цагт бараагаа өрж, 13:00 цаг гээд жигдэрдэг байна.

Харин оройдоо 16:30-17:00 гээд бараагаа хумьж, хаахдаа бэлддэг гэв. Бусад орны зах, худалдааны төв аль болох эрт нээж, үйлчлүүлэгчээ татахыг хичээдэг. Монголд бол том гэх нэрнээс цаашгүй захад худалдааны төвийн соёл ийм л байна. Худалдагч нар нь хээв нэг халуунд халж, хүйтэнд хөрч ажилладаг учраас өөрсдөө хүн ихтэй цагт нээж, сэрүүн орж харанхуй болонгуут хаадаг гэнэ. Түрээслэгчээс төлбөр, ариуэ цэврээс бусад асуудлаар шаардлага бараг тавьдаггүй байна. Захынхан хэдийнэ өвлийн хуваарьтаа шилжжээ.

ХҮНИЙ ХӨЛ ТАСАРЧ, ХАЛУУН ААРЦ, ТОР АВААРАЙ ГЭЖ ОРИЛОХ ШААРДЛАГАГҮЙ БОЛЖЭЭ

Жаахан байхаас минь танил болж сонсогдсон “Нарантуул”-д нэг нэгнээсээ өрөсч, орилох худалдагч цөөрчээ. Хүний хөл тасарч, худалдан авагчийн хүслэн болсон хэдэн худалдаачин лангуугаараа нэгдэж, хөзөрдөж, буу халж сууна.

Намрын зэврүүн, хүйтэн салхитай өдөр байхгүй зүйл байдаггүй захад хүн холхих нь эрс багасч. Гэхдээ огт хүнгүй биш. Хүмүүс гадаа даарч, яарч худалдан авалт хийхээс илүүтэй дотор тав тухтай үйлчлүүлэх сонирхол их болж. “Баялаг Ундраа” төв рүү ороход гадаа захаас илүү хүн холхиж байх нь тэр. Давхар бүрдээ хүний хэрэгцээг багтаасан худалдааны төвд зээлийн аппликейшнээр авах боломж ч олгодог болж. Хүмүүс хэрэгтэй бараагаа урьдчилгаа, хүү төлөхгүй хувааж авах нь нэг талаар давуу тал. Нөгөө талдаа эдийн засгаа дагаад үүнээс өөрөөр худалдан авагч татах боломжгүй гэнэ.

Дотоод, гадаадынхны заавал зорин очдог худалдааны төв ч хүнгүй болсон гэхээр нийгэм, эдийн засаг, хүмүүсийн эрэлт ямар байгаа нь илт. Ямартай ч худалдаа эрхлэгчид хүн татах бүх л боломжийг ашиглаж цахим хуудсаар захиалга авахаас гадна хүргэлт хүртэл гаргаж эхэлжээ.