АНУ байгуулагдсан цагаас хойш гадаадын орнууд тус улсад нөлөөлөхийг оролдож байжээ. Үүний нэг жишээ нь 19 дүгээр зууны үед АНУ-ын тоодоггүй байсан өргөн уудам, мөсөөр хучигдсан Аляскаг хаант Орос зарсан явдал юм. Энэ цагаас хойш бусад орнууд төлөвлөгөөгөө амжилттай хэрэгжүүлсэн Оросын жишгээр Америкт нөлөөлөл, стратегийн бодлогоо ашиглах гэж оролдож эхэлжээ.

Иргэний дайны дараахан АНУ-ын удирдагчид улс орноо нэгтгэх арга замыг хайж байв.

Тэдний бодож олсон нэг санаа нь шинэ газар эзэмших байсан бөгөөд энэ нь дотоодын зөрчилдөөнөөс гарахад тустай байв. Тиймээс тухайн үеийн удирдлагууд улсынхаа нутаг дэвсгэрийг тэлэх шийдвэр гаргажээ. Төрийн нарийн бичгийн дарга Уильям Сьюард уг санааг маш ихээр дэмжсэн. Тэр тусмаа, Аляска Америкийн дэлхий дээрх байр суурийг ахиулж, хүнд хэцүү цаг үед улс орноо нэгтгэхэд тус дөхөм үзүүлэх сайхан боломжийг олгосон гэж тэрээр үзсэн юм.

Тухайн үед Аляска нь Оросын эзэнт гүрний колони байсан бөгөөд уугуул иргэд нь аймшигт зовлон зүдгүүрийг туулж байжээ. Гэвч 1860-аад оны дунд үе гэхэд Аляска нь Оросын хувьд ачаа болж хувирсан. Учир нь тус муж хэтэрхий алслагдсан, дэд бүтэц муутай, засвар үйлчилгээ хийхэд их зардал шаарддаг байв. Хаант Оросын эдийн засгийн байдал муудаж эхлэх үед Аляскийг худалдан авах улс шаардлагатай болсон юм.

Их Британи улсын хувьд Канадыг хянадаг байсан бөгөөд Оросын хамгийн том өрсөлдөгч байжээ.

Тиймээс өрсөлдөгчдөө газар нутгаа томсгох боломжийг Орос олгоогүй бөгөөд АНУ-д зарах нь хамгийн боломжит хувилбар байв. Хэрэв Америкийн удирдлагууд Аляскаг авах юм бол бүс нутаг дахь Их Британийн нөлөөг сулруулж, Хойд Америкийг бүхэлд нь байлдан дагуулж чадна гэж Орос итгэжээ. Мөн эрт наймаалцах тусам Орост ашиг сайтай байна. Гэхдээ нэг асуудал тулгарсан нь Уильям Сьюардаас бусад америкчууд Оросоос Аляскийг худалдаж авах шаардлагагүй гэж бодож байжээ.

Учир нь 1860-д оноос өмнө Аляска алт, газрын тосоор баялаг гэдгийг хэн ч мэдээгүй байсан ба америкчуудийн хувьд хүйтэн, үргэлжийн цастай ашиг шимгүй газар гэж бодогддог байжээ.

Тухайн үеийн хүмүүс уг мужийн “мөсөн хайрцаг” эсвэл “цагаан баавгайн цэцэрлэг” гэж хочилдог байв. Мөн АНУ-ын засгийн газар Иргэний дайны дараа хохирлоо барагдуулах, арьс өнгөний ялгаварлалыг зохицуулах, иргэний эрхийн асуудлыг шийдвэрлэх зэрэг асуудлууддаа илүү анхаарал хандуулж байжээ. Гэсэн хэдий ч Орос Аляскаг зарах сонирхолдоо хөтлөгдөж, мөнгө олох хэрэгтэй байсан тул АНУ-д өндөр дүнгээр зарахгүй байхад хангалттай гэж бодож байв.

Ийнхүү АНУ-ын түүхэнд тохиосон хамгийн том бодлогыг Орос зохион байгуулжээ.

Аз болоход, Вашингтон дахь Оросын элчин сайд Эдуард де Стокл АНУ-ын ихэнх хүмүүс анзаарахгүйгээр, Аляскаг зарах төлөвлөгөө гаргажээ. Тэрээр 1867 онд Уильям Сьюардтай нягт хамтран ажиллаж, нууцаар худалдааны гэрээ байгуулсан. АНУ Аляскийг Оросоос 7.2 сая ам.доллараар худалдаж авсан нь өнөөдөр 160 сая ам. доллар болно. Гэсэн хэдий ч Сюард асуудалтай тулгарсаар байв. Конгресс Аляскаг худалдан мөнгийг батлах ёстой байсан бөгөөд олон хүн сонирхохгүй хэвээр байв. Түүнчлэн, Сюардын гол дэмжигч, ерөнхийлөгч Эндрю Жонсон арьс өнгөөр ​​ялгаварлан гадуурхах үзлийн эсрэг бодлого явуулсны улмаас ноцтой асуудалд орсон. Энэ нь ерөнхийлөгч асныг импичментийн шүүх хуралд ороход хүргэсэн юм. Эндрю Жонсоны уг хэрэг Вашингтоны бүх анхаарлыг татаж, Аляскийн хэлэлцээрт иргэд анхаарлаа төвлөрүүлэхэд бүр ч хэцүү болжээ.

Аляскийн хэлцэл 1868 оны үед бүтэлгүйтэх хандлагатай болсон. Америкийн албан тушаалтнууд яагаад хоосон, үр ашиггүй газар гэж үзсэн зүйлдээ сая саяар нь зарцуулах ёстой гэдгийг Сюардаас илэн далангүй асууж байв. Тэр үед Оросын элчин сайд Эдуард де Стокль ухаалаг стратеги дэвшүүлжээ. Энэ нь 2010-аад онд Америкийн улс төрд Орос нууцаар нөлөөлөхийг оролдох үед хэрэг болсон стратеги байв.

Стокль АНУ-ын Сангийн сайд асан, Миссисипи мужийн сенатор Роберт Ж.Уолкерыг онилсон. Уолкер Конгресст санал дэвшүүлж, Аляскийн худалдан авахыг гишүүдэд сурталчлан, зорилгодоо хүрсэн.

Үнэн хэрэгтээ, Уолкер худалдан авах хэлэлцээрийг дэмжиж буй бие даасан дуу хоолой мэт жүжиглэж байсан ч бодит байдал дээр Стокль түүнд мөнгө төлсөн.
Уолкер нөлөөгөө ашиглан Конгрессыг ятгаж, Оросын талд ажиллаж байгаагаа хэнд ч анзааруулаагүй.

Роберт Ж.Уолкер Орост туслахыг эрмэлзэж байв. Тэрээр Аляскийг худалдан авахыг уриалж, санал нийлээгүй хүмүүс рүү тогтсон нэргүй сонин илгээх болжээ. Тэр ч байтугай сонины нийтлэлүүдээ "Аляска” гэж гарчиглаж байв. Уолкер мөн "Аляскаг худалдан авахгүй бол аймшигт үр дагавар гарна" гэж нийтэлж байжээ. Тэрээр Вашингтон дахь өөрийн нөлөөгөө ашиглан худалдан авалт хийх гэж оролдсон боловч түүний үйлдлийг улстөрчид "лобби" гэж үзсэн юм.

Гэхдээ Стокль нууцаар санхүүжүүлж байсан тул Уолкерын хүчин чармайлт үр дүнд хүрсэн. Тухайлбал, 1868 оны зургадугаар сар гэхэд Конгрессын гишүүд бодлоо өөрчилж,  Аляскийг худалдан авах санхүүжилтийг санаанд оромгүй байдлаар баталжээ. Ингэснээр АНУ түүхэндээ хоёрдох удаагаа газар нутгаа тэлсэн явдал болсон юм. Аляскийг худалдан авах болсон нь хар төрүүлж, сэтгүүлч Уриа Пэйнтер их хэмжээний мөнгө алга болсныг илчилсэн юм.

Худалдан авах сангаас 140,000 ам. доллар (өнөөдрийн байдлаар 3 сая ам. орчим доллар) Орос руу очоогүй.

Конгресст хээл хахуулийн тухай цуурхал нэмэгдэж, гадаадын лоббитой холбоотой анхны албан ёсны мөрдөн байцаалт хийхэд хүргэв. Удалгүй Конгресс энэ хэрэг бүхэлдээ Оросын нэрийн өмнөөс хахууль, нууцлагдмал лобби байсан гэдгийг баталжээ. Өнөөг хүртэл алга болсон мөнгө хэн, хаашаа авч явсныг хэн ч мэдэхгүй. Зөвхөн гол зангилааг тайлбарлаж чадах хүн нь Оросын элчин сайд Стокль байсан ч тэрээр аль хэдийн нутаг буцсан байлаа. Гэхдээ шинжээчдийн үзэж буйгаар тухайн 140 мянган ам.доллар Конгрессын арван гишүүнийг хахуульдахад зарцуулагдсан аж.

Эх сурвалж: POLITICO