Парламентад суудалтай намуудаас МАН, АН, ХҮН нам хамтран засгийн эрх байгуулсан. Тэдгээр намууд засагт хамтрах гэрээ байгуулсан. Тиймээс  улс төрд өрнөж буй үйл явдлын талаар УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжингээс тодруулга мэдээлэл авсан юм.

-Ардчилсан намын бүлгийн хуралдаанаар ямар асуудал хэлэлцэв. Танай намын гишүүд Засгийн газарт хамтарч байгаа намуудын дунд байгуулсан гэрээг хэр дэмжиж байгаа вэ? 

-Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцлээ. Хэлэлцэж буй асуудлуудын хүрээндхамтарсан Засгийн газрын үйл ажиллагаанд тусгах мөрийн хөтөлбөр учраас МАН, АН, ХҮН намаас аль аль нь өөрийн намын мөрийн хөтөлбөрт тусгасан зүйл заалтыг шингээх гэж оролдож байна. Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрт олон зүйл тусгагдсан. Хамгийн гол нь яах гэж хамтарч байна, хамтраад юу хийх гэж байна гэсэн асуултад хариулт өгөхүйц хөтөлбөр орж ирсэн. Нэгдүгээрт, олон нийтээс “Ийм ажил хийхгүй байсан юм бол яах гэж хамтарсан юм бэ” гэдэг  шүүмж, яриа, асуултад хариулахын тулд том төсөл хөтөлбөрүүдээ хөдөлгөхийг зорьж байна. Тухайлбал, эрчим хүчний хараат байдлаас бие дааж гарах хэрэгтэй байна.

Улсаа хөгжүүлэхийн тулд эдийн засгийн баталгаатай хөшүүрэгтэй болох нь чухал учраас олборлолтоос баяжуулах үйлдвэрүүдийг бий болгох төсөл хөтөлбөрүүдээ хөдөлгөх хэрэгцээ зайлшгүй байна. Түүнчлэн говийн бүс рүү ус татах хэрэгтэй байна гэх мэт зорилтот зүйл заалтууд тусгасан байна.

Хоёрдугаарт, эдийн засгийн хувьд зохион байгуулалт бүтцээ хэрхэн өөрчилж, дарга  шийддэг төрийн өмчийн компани юм уу, улс төрийн нам эвсэл, бүлэглэлийн хамаарал дээр эдийн засаг нь тогтдог байх нь хэр оновчтой вэ гэдэг дээр шийдэл гаргахын тулд хэрхэн яавал хувийн хэвшлийг оролцуулах юм, яавал хувийн өмч дээр суурилсан эдийн засгийн хүчирхэг тогтолцоог бүтээж авч чадах вэ гэдэг чиглэл рүү анхаарал хандуулж, зоримог шийдвэр гаргах гэж оролдож байх шиг байна. Гуравдугаарт, өнөөдрийн нийгэмд хамгийн их шүүмжлэл дагуулж байгаа хүний эрхийн асуудлыг Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгасан байна. Өнгөрсөн найман жилийн хугацаанд хүний эрхийн үзүүлэлтүүдээрээ Монгол Улс ухарсан. Авлигалын индексээрээ ч ухарч,төр нь цагдаажсан төр болж, ардчилал тэр хэрээрээ уналтад орсон гэдгийг иргэд маш их шүүмжилсэн. Тэгвэл “Энэ байдлаасаа гарахын тулд юу хийж чадах юм бэ” гэсэн асуултад хариулт өгөх тодорхой шийдэл санаачилга руу явж байх шиг байна.

Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгасан асуудлуудтай холбоотой АН-ын бүлгийн гишүүдээс олон санал хэлсэн.

 -Тойргоос болон жагсаалтаар сонгогдсон гишүүд асуудалд эсрэг тэсрэг өнцгөөр хандаж байгаа гэх мэдээлэл бий, энэ үнэн үү?

-Энэ удаагийн УИХ-ын сонгууль бүсчилсэн хэлбэрээр явагдсан. Тийм учраас улс орноо бүсчилж хөгжүүлэх бодлого хэр зэрэг тодорхой байна вэ. Тухайлбал, хаана, хаана ямар төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлэх гэж байна, эдийн засгийн хувьд бүсүүдийн онцлог загварыг хэрхэн тусгаж  байна, хэрхэн яаж Улаанбаатар хотын төвлөрлийг сааруулж, хөдөө орон нутгийн бүсэд суурьших тэр таталцалыг яаж бодитоор бий болгох вэ, хүн амынх нь талаас илүү нь амьдарч байгаа нийслэл Улаанбаатар хотыг нэг бүсийнх нь хувьд тулгамдсан асуудлуудыг нь шийдвэрлэхийн тулд ямар төсөл хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлэх вэ гэх зэрэг асуултуудыг холбогдох яамдуудын сайд нараас нь асууж байна.

Тойргоос сонгогдсон гишүүдийн хувьд мөрийн хөтөлбөрт туссан зүйл заалтуудтай холбоотой асуудлыг илүү нарийвчилж тусгахыг шаардаж байна. Дийлэнх гишүүдийн хувьд улс орны өмнө тулгамдаж байгаа асуудлыг сууриар нь шийдэж, суурь шинэжтэй реформууд хаана гарч байгааг харахыг хүсч байна.

-УИХ-ын сонгуулийн өмнө АН-ын гишүүд улсын төсөв данхайж байгааг шүүмжилж байсан. Тэгвэл Монгол Улсын 2024 оны төсөвт тодотгол оруулж гурван их наяд төгрөгөөр тэлэхээр боллоо. Түүнчлэн төсвийн зарлагыг 30 их наядад хүргэхээр төлөвлөж байгаа нь АН-ын цомхон төр бий болгох үзэл санаатай хэр нийцэж байна вэ?

–Ардчилсан нам дангаараа засаг бариагүй. Тийм учраас Ардчилсан намын мөрийн хөтөлбөр дангаараа шууд биелэх ямар ч боломж байхгүй. Засгийн газраа байгуулах хэмжээний олонх болсон нам кабенитдаа АН-ыг урьсан.

Тиймээс шийдвэр гаргалтын 50 хувь нь тэр талдаа байна гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл,  АН-д 40 хувь, ХҮН намд 10 хувь нь байна  гэж харж болно.

Бүлгийн хурал дээр ч энэ тухай асуудал яригдсан.  “Төсвийн хуульд заагаагүй төсөл, хөтөлбөрүүдэд сонгуулийн өмнө ихээхэн хэмжээний мөнгө зарцуулсан. Тийм учраас түүнийгээ төсвийн тодотголоор баатлгаажуулах гэж байгаа юм уу. Энэ нь хууль ёсныхоо хувьд хэр шударга юм бэ” гэсэн асуултууд асууж байсан. Төсөв, хөрөнгө оруулалттай холбоотой  дараагийн томоохон төсөл хөтөлбөрүүдийн дийлэнхийг нь хувийн хэвшлийн оролцоотой хийнэ биз дээ. Татвар төлөгчдийн нуруун дээр төсвийн ачаалалыг үүрүүлэхгүй биз дээ. Гадна дотны хөрөнгө оруулалт, оролцоон дээр суурилж томоохон төслүүдээ хэрэгжүүлэх үү. Хэрэв хувийн хөрөнгө оруулалтыг татаж  чадахгүй бол хий хоосон амлалт болно шүү гэх мэт асуултууд, асуудлуудыг бүлгийн хурал дээр ярьсан учраас гишүүдийн санал нэг бүрийг цаашид анхаарч үзэх байх.

Засгийн газраас 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрөө УИХ-д өргөн барьлаа. Цаашид батлах эсэх нь УИХ-ын гишүүдийн ажил. Тиймээс УИХ-ын гишүүд Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрхэн сайжруулж, улс орны  нийтлэг эрх ашгийн төлөө байлгаж, илүү тодотгож өгөх вэ гэдэг тэр ажлаа хийнэ.

-Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэлэлцэхдээ УИХ-ын Дэгийн тухай хуулиараа төлөөллийн зарчимаар үгээ хэлэх үү, эсвэл бүх гишүүд үгээ хэлэх эрх нь нээлттэй байх уу?

 -Төсөв хэлэлцэх болон Засгийн газрын үйл ажиллагаатай холбоотой асуудал дээр төлөөллийн зарчим үйлчлэхгүй. УИХ-ын гишүүд үг хэлэх дарааллын дагуу үгээ хэлээд, төлөөллийн зарчимаа хадгалаад явна.

–Ардчилсан намын бүлгийн гишүүдийн дотоод эв нэгдэл хэр байна вэ. Намын дарга чинь бүлгээсээ нууцаар гэрээ байгуулчихсан юм уу?

-Засгийн газарт хамтрах талаар шийдвэр гаргачихсан бол гэрээг нь байгуулахаас өөр аргагүй.  Миний хувьд хамтарсан Засгийн газар байгуулах асуудал дээр эсрэг байр суурьтай байсан. Нэгэнт намын олон нийт, намын бүлгийн гишүүд олонхоороо шийдвэр гаргасан учраас ард нь ямар ажил хамтарч хийх талаараа гэрээгээ байгуулах, Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг нь баталж өгөх ёстой. Энэ ажлаа УИХ хийх ёстой. Ирэх дөрвөн жил Засгийн газар дангаараа ажил хийхгүй. УИХ-ын гишүүд ч ажлаа хийх ёстой. УИХ-д энэ эрх нь, хийх ажил нь бий.  Засгийн газрын нуруун дээр бүх ачааг үүрүүлчихээд УИХ-ын 126 гишүүн хөлөө жийгээд сууж болохгүй.